براي بحث پيرامون مد و مدگرايي، لازم است به تاريخچه زندگي بشر نگاهي کوتاه داشته باشيم و ببينيم اين مسئله از کجا سرچشمه مي گيرد. در تاريخ بشر آمده است که انسان از وقتي ريسندگي و بافندگي را آغاز کرد، به لباس هاي ساده قناعت نکرد و از پارچه هايي که مي بافت، سعي مي کرد پوشش زيبايي براي خود درست کند. يافته هاي باستان شناسان نيز اين را تاييد مي کند که تمام وسايل زندگي و حتي آلات و ادوات شکار و جنگ نيز از تزئينات ويژه اي برخوردار بودند و سعي مي شد که به زيباترين شکل ممکن ساخته شوند.
به نظر من مدگرايي از نوعي حس افراطي بشر به زيبايي و برتري جويي و جلب نظر ديگران و دوري از تکراري بودن امور حاصل مي شود. اين حس در همه افراد وجود دارد و حد متعادل آن بسيار پسنديده و موجب آراستگي ظاهر و باطن و گفتار مي شود؛ ولي اگر از حد اعتدال خود خارج شود، مي تواند موجب سردرگمي شود.
همه ما از اين که سال ها در اتاقي که به يک شکل خاص تزئين شده، زندگي کنيم، احساس کسالت مي کنيم و شايد حتي با عوض کردن جاي يک قاب عکس و يا ميز در يک اتاق، به تغيير فضاي اتاق کمک کنيم و روح تازه اي در آن بدميم؛ به طوري که گويي اتاق جديدي به وجود آورده ايم.
اما اين نکته را هم نبايد از نظر دور داشت که اغلب مدهايي که در کشور ما هست، با آداب و رسوم ملي و ديني ما متناسب نيست و تمام آنها برداشت و کپي برداري غلطي از کشورهاي غربي است. اين که مي گويم کپي برداري غلط، منظورم اين است که در ايران جوانان و حتي فرهيختگان ايراني، از مدهاي اوباش اروپا و امريکا تقليد مي کنند. در فيلم هايي که از آن کشورها مي بينيم و يا تصاوير کشورها و مصاحبه هاي مختلف، شما هيچ گاه يک دانشجو يا يک کارمند يا يک فرهنگي جامعه آنها را با لباس نامرتب و دکمه هاي باز و موهاي سيخ نمي بينيد. منظور اين است که در آن کشورها، چنين تيپ هايي براي آدم هاي محترم و متشخص و آبرودار نيست؛ بلکه کساني که به آداب کشورشان و حتي به آداب انسانيت متلبس نيستند، از چنين پوشش ها و تيپ هايي استفاده مي کنند.
به عنوان مثال گاهي تيپ گاوچران هاي امريکايي تيپ درجه يک و با کلاس ايران مي شود و يا مدل موي فلان حزب و گروه آلمان يا اروپا تيپ دانشجويي ايران مي شود که اين کارها نه عقلاني است و نه با آداب، دين و فرهنگ ما متناسب است.
گذشته از ميل به زيبايي و برتر بودن، مسئله مهم ديگري که در جوانان ايران بسيار پررنگ است و باعث گرايش بيشتر آنان به چنين مسائلي مي شود، تهي بودن جوانان امروز از فرهنگ و انديشه بومي و اعتقادي خويش است.
جوان امروز که به اين مسائل گرايش شديد نشان مي دهد، همواره با يک کمبود دروني شخصيت مواجه است و چون راحت ترين و بارزترين راهي که در جامعه براي بالا بردن شخصيت خويش مي بيند، استفاده از فرهنگ مدپرستي است، براي احياي شخصيت از دست رفته خود، به اين مسئله رو مي آورد و چون اين مسئله، از لحاظ روحي و دروني او را ارضا نمي کند، همواره در پي تغيير آن بر مي آيد و خود را با جديدترين مدها، منطبق مي کند. مدل مو، پاچه شلوار، کفش او و... همه مطابق با چيزي است که تازه به بازار آمده است و مدتي که گذشت و اين لباس ها شايع شد و عموميت پيدا کرد، او باز مد جديدتري مي پوشد و اين زنجيره تا وقتي ادامه دارد که جوان شخصيت خود را در چيزي غير از لباس و ظاهر خود نيابد.
اين مسئله درباره اخلاق، برخورد اجتماعي و مهم تر از همه ايمان و تقوي نيز مطرح است. نبايد از نظر دور داشت که مدگرايي فقط محدود به پوشش و لباس نمي شود، بلکه شايع ترين و بارزترين مسئله اي که در اين مورد به چشم مي آيد، همان لباس است؛ ولي در بسياري ديگر از امور روزمره، مانند گفت و گو و معاشرت و وسايل زندگي و حتي تعارفات روزانه و آداب و رسوم هم رد پاي مدگرايي به وضوح قابل مشاهده است.
گاهي بعضي کلمات آن چنان مد مي شود که همه به کار مي برند؛ به طوري که گويي اين نشان از سطح بالاي فرهنگ جامعه است و اگر استفاده نکني، گويي از قافله تمدن عقب مانده اي.
اگر بخواهيم در مقياس کلان بنگريم، بازهم به مدهاي عجيبي بر مي خوريم که سال ها و شايد حتي صدها سال پيش اروپا آن راتجربه کرده و راه به جايي نبرده است و حالا در ايران تجربه شکست خورده آنان دوباره عمل مي شود. مگر ما چقدر وقت براي زندگي داريم که تجربيات ديگران را که نتيجه آن براي هر کسي روشن است، دوباره تجربه کنيم. چند سالي است که همه جاي ايران حرف از آزادي و رسيدگي به امور جوانان و زنان، مد روز شده است. گر چه اين فقط در حد حرف است و وضع از گذشته نه تنها بهتر نشده که هيچ بدتر هم شده است. چه کارها که به اسم آزادي نمي کنند و چه حرف ها که به قصد دفاع از حقوق جوانان گفته نمي شود. آيا اين درست است که حرف هاي کهنه و پوسيده قرن 16و17 اروپا را که هيچ سازگاري با شرايط ما ندارد و تازه در همان جا هم بدبختي به بار آورد، حالا در اين کشور تجربه کنيم.
پس هرگاه جوانان ايران - يا هر کشور ديگر - با فرهنگ غني خويش، به آن غناي والاي فرهنگي و ديني دست يافتند که خصيت خود را در چند متر پارچه و رنگ و لعاب ظاهر نديدند، آن گاه به ظاهري آراسته و موقر بسنده مي کنند و در به در دنبال جديدترين رنگ و مدل نمي گردند و اين فرهنگ را بايد از خانواده شروع کرد و از بدو تولد به کودک آموخت. در واقع از جوانان امروز که پدر و مادرهاي فردا هستند، بايد اين فرهنگ را شروع کرد و بايد پذيرفت که:
تن آدمي شريف است به جان آدميت
نه همين لباس زيباست نشان آدميت
منبع: باشگاه انديشه