در بسياري از کشورهاي دنيا متخصصان پزشکي ورزشي با کمک تکنيک ها و متدهايي که سراغ دارند، براي بهبود شرايط فيزيکي مراجعان خود اقدام مي کنند. اين گروه تلاش دارند تا با ارائه متدهاي ورزشي متناسب با هر فرد و توان او براي حفظ سلامت يا بازگرداندن سلامت و تندرستي به او گام بردارند. در حال حاضر در کشور ما نيز متخصصان پزشکي ورزشي در 16 استان کشور به ارائه خدمات به مخاطبان و مراجعان خود مي پردازند و با بررسي و معاينه افراد و در نظر گرفتن ملاحظاتي ويژه هر فرد متناسب با روحيات، توان جسماني و قواي بدني بيمار، او را براي درمان بيماري هايي مانند ناراحتي هاي قلبي، فشارخون، ام. اس، ناراحتي ها و بيماري هاي مفصلي استخواني و حتي کاهش وزن همراهي مي کنند. اين متخصصان به عموم مردم در کشور توصيه مي کنند اگر در شهري قرار دارند که امکان مراجعه به متخصص پزشکي ورزشي در آن شهر وجود ندارد با مراجعه به پزشک داخلي، متخصص قلب يا متخصص طب فيزيکي و پس از معاينه و بررسي توانايي بدن شان و همين طور متناسب با بيماري اي که دارند از ورزشي که به آن ها توصيه مي شود و در تحت شرايط ويژه بهره مند شوند. در اين شماره از مجله سيب سبز براي آشنايي بيشتر با تاثيرات درماني ورزش و تاثير آن در پيشگيري از ابتلا به بيماري ها با دکتر «اميرحسين عابدي يکتا»، متخصص پزشکي ورزشي و عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي به گفت وگو نشستيم.

? انتخاب ورزش نيازمند چيست؟
 

ورزش کردن بايد به صورت هدفمند و با برنامه ريزي دنبال شود. قطعا ورزشي که براي يک خانم 30 ساله براي کاهش وزن توصيه مي شود، براي يک خانم 60 ساله که نياز به مراقبت و کنترل از پوکي استخوان دارد، توصيه نمي شود. انتخاب ورزش نيازمند بررسي هاي جدي است و بايد خطرات، آسيب ها و توانايي جسم فرد بررسي شود. به همين دليل است که ما هميشه توصيه مي کنيم پيش از شروع ورزش و پرداختن به آن، بهتر است تمامي افراد در هر سن وسالي به متخصص پزشکي ورزشي مراجعه کنند و ورزشي را انتخاب کنند که کمترين عارضه و آسيب و بيشترين بهره مندي را براي افراد داشته باشد. در حقيقت انتخاب نوع ورزش و شدت آن بايد کيفيت زندگي را متحول کند و آن را افزايش دهد.

? قبل از شروع ورزش بايد بدانيم
 

طبق نظر کالج بين المللي ايالات متحده بايد 5 روز ورزش هوازي به مدت 30 دقيقه داشته باشيم. از اين مقدار بايد 2 جلسه ورزش هاي قدرتي، تعادلي و انعطاف پذيري داشته باشيم که يکي از شرايط آن در اين زمينه اين است که قبل از شروع اين جلسات بايد فرد ارزيابي شود که از نظر روحي آماده باشد، تغذيه او کنترل شود، هدفش از ورزش بررسي شود و متناسب با اين شرايط، شدت و مدت ورزش براي شروع و تکرار ورزش در هفته را ارزيابي کرده و به او نسخه دهيم. به اين ترتيب سلامت را به فرد هديه مي کنيم.

? اين نکته را جدي بگيريد
 

بسياري از افراد هستند که به يک يا چند بيماري زمينه اي مبتلا اند و از وجود آن ها در بدن شان مطلع نيستند. بيماري اين افراد ممکن است با ورزش کردن تشديد شود و فرد فکر کند، ورزش کردن موجب بروز بيماري در او شده است. به عنوان مثال ممکن است فردي دچار بيماري زمينه اي قلبي باشد که با پرداختن به ورزشي که مناسب حال او نيست، اين بيماري در او تشديد شود و او فکر کند که ورزش موجب ابتلاي او به بيماري قلبي شده است يا فردي مشکل زانو دارد و با انجام ورزش، درد زانوهايش بيشتر مي شود و يک مشکل ارتوپدي پيدا مي کند و اينگونه تصور مي کند که ورزش موجب بروز زانو درد شده است. نمونه هاي ديگر آن است که فردي که کاهش تعادل دارد و با ورزش دچار پيچش مچ پا مي شود با مشکلاتي روبه رو است و به همين دليل معاينه و بررسي فرد پيش از ورزش کردن، به او کمک مي کند تا هم به لحاظ فيزيکي و هم به لحاظ روحي آمادگي پرداختن به ورزش را به دست بياورد. فرد بايد به لحاظ روان شناختي نيز آمادگي ورزش کردن را داشته باشد، در اين امر نيز با يکسري اقدامات روان شناختي و با کمک تکنيک هايي که در طب سوزني و استئوپاتي وجود دارد و بامکمل هايي که متخصص تجويز مي کند، مي توان فرد را براي ورزش کردن آماده کرد.

? پيشگيري از بيماري ها با ورزش
 

بيماري هايي وجود دارند که با کمک ورزش مي شود از پيشرفت آن ها جلوگيري کرد. برخي از اين بيماري ها متابوليک و داخلي هستند که از ميان آن ها مي توان به بيماري هاي قلبي، ديابت، فشار خون و پوکي استخوان اشاره کرد و برخي از بيماري هاي اسکلتي عضلاني نيز جزو اين دسته محسوب مي شوند که دردهاي شانه، کمر، گردن، زانو و انواع آرتروز هاي مختلف از جمله اين بيماري هاي اسکلتي عضلاني هستند. البته بايد به اين نکته نيز توجه کرد انجام ورزش صحيح و اصولي به پيشگيري از بروز بيماري ها در بدن کمک مي کند. علاوه بر اين برخي بيماري هاي مزمن را مي توان با کمک ورزش کنترل کرد، ضمن آن که در کنار اين کنترل مي توان ميزان مصرف داروهاي شيميايي را در فرد با همراهي متخصص مربوطه کاهش داد و کيفيت زندگي او را بهبود بخشيد.

? اگر از کامپيوتر استفاده مي کنيد؛ بخوانيد
 

بي تحرکي يکي از مهم ترين عواملي است که موجب بروز دردهاي مفصلي در ناحيه گردن و عضلات بين کتف مي شود. در حقيقت قرارگرفتن در موقعيت هاي بي تحرک مثل نشستن پشت کامپيوتر براي مدت طولاني و ثابت و قرارگرفتن در موقعيت نوشتن براي مدت زمان طولاني و... مي تواند موجب بروز دردهايي شود که ورزش و تمرينات صحيح به درمان و پيشگيري از بروز آن ها کمک مي کند. اين دردها عموما از گردن شروع شده و به کتف ها مي رسند و سرانجام در دست ها گسترش مي يابند و درد را در اين بخش ها به وجود مي آورد.

? ورزش هاي بيماري زا را بشناسيم
 

برخي از ورزش ها ممکن است به دليل شدتي که دارند موجب بروز برخي بيماري ها به ويژه بيماري هاي مفصلي شوند. به عنوان مثال ورزش هايي از قبيل وزنه برداري، ايروبيک هاي سنگين و پرتحرک و برخي حرکات فيزيکي در ورزش مي تواند به عضلات گردن آسيب برساند. در حقيقت بايد به ياد داشته باشيد، هر ورزشي درصورتي که شدتش بيش از توان فرد باشد ممکن است به او آسيب برساند حتي اگر شما فوتبال بازي کنيد و اين ورزش بيش از حد توان شما به بدن تان فشار ايجاد کند براي شما نگران کننده است. بنابراين نمي توان از ورزش خاصي نام برد، هر ورزشي که بيش از توان و انرژي فرد باشد مخرب است.

? کنترل ديابت با بيماري هاي هوازي
 

ديابت يکي از شايع ترين بيماري ها در جوامع امروز در جهان است. متخصصان پزشکي ورزشي مي توانند با کمک ورزش ميزان مصرف داروهاي تيپ 2 را کاهش دهند. بيمار با انجام ورزش هوازي کنترل قند بهتري را خواهد داشت. در عين حال اگر فرد به علت زمان طولاني ديابت مجبور باشد از تزريق انسولين استفاده کند، در برخي موارد مي شود انسولين تزريقي را به قرص خوراکي تبديل کرد و اين مسئله روي کيفيت زندگي بيمار تاثير مي گذارد اما ارائه و تجويز ورزش براي افراد مبتلا به ديابت تمهيدات خاصي را مي طلبد. به عنوان مثال بيمار بايد کنترل قند قبل، حين و بعد از ورزش را انجام دهد. ميزان آب مصرفي بدن، ميزان انرژي دريافتي، ميزان و شدت ورزش تنظيم مصرف داروهاي کنترل کننده قندي که مصرف مي شود بايد توسط متخصص مربوطه براي يک جلسه ورزشي بررسي شود و موارد لازم در اين زمينه ها لحاظ شود.

? بازکردن عروق با ورزش
 

بيماري هاي قلبي نيز از جمله بيماري هايي هستند که در جهان شايعند. بسياري از افراد به گرفتگي عروق و رگ ها مبتلا هستند و هنوز در جهان داروي قطعي براي بازشدن عروق توليد نشده است. تنها کاري که مي تواند رگ هاي گرفته را باز کند، انجام ورزش است. اگر فردي بتواند در هفته بيش از 2200 کيلوکالري مصرف انرژي براي ورزش داشته باشد، به تدريج مي تواند رگ هاي بسته شده را باز کند. اين مسئله در برخي از نمونه ها مشاهده شده و فرد اقدامات درماني خاص و جراحي راحت داشته است. البته صرف انرژي توسط ورزش آن هم بيش از 2200 کيلوکالري بسيار زياد است يعني اگر فردي دچار گرفتگي عروق خيلي شديد باشد خطرناک است و خود ورزش منجر به بروز بيماري قلبي در او مي شود، بنابراين اين توصيه حتما بايد زير نظر متخصص باشد يعني روند ورزش و افزايش مصرف انرژي به کمک ورزش بايد با کنترل و به صورت تدريجي انجام شود تا بدن فرد دچار مشکل نشود. به طور متوسط اگر نيم ساعت روي تردميل بدويد، حدود 100 تا 150 کالري کالري مي سوزانيد و براي سوزاندن 2200 بايد حدود 22ساعت روي تردميل بدويد. اين کار سخت است اما کاري است که مي شود پيگيري کرد و از آن هم براي پيشگيري و هم براي درمان بيماري هاي قلبي استفاده کرد. اين شيوه براي تمامي گروه هاي سني قابل اجراست.

? تاثير ورزش بر بيماري فشارخون
 

فشارخون بيماري اي است که تمامي افراد در سنين بالا آن را تجربه مي کنند. يک ورزش هوازي منظم مي تواند به اندازه مصرف داروي معروف «ايندرال» که براي کنترل فشار خون به مبتلايان به اين بيماري تجويز مي شود، موثر واقع شود. اين روش مي تواند 6 تا 8 ميلي متر جيوه فشارخون را در افراد کاهش دهد. عوارض ايندرال بسيار زياد است خشکي دهان، يبوست، احتباس ادراري و تشديد آسم از جمله عوارض مصرف اين داروست درحالي که ورزش بدون آن که اين عوارض را به بيمار تحميل کند، مي تواند درمان مناسبي را به او ارائه کند. ضمن آن که فوايدي نيز براي بيمار دارد اما ورزش بايد مثل دارو که هر روز مصرف مي شود، انجام شود ولي به اين معنا که فرد لازم است هر روز به مدت نيم ساعت ورزش کند اما ما حق نداريم بگوييم ورزش بيشتر همانند داروي «ايندرال» براي بيماري که فشارخون کنترل شده ندارد، عمل مي کند. بنابراين فردي که فشارخون دارد، بايد به پزشک خود مراجعه کرده و داروهاي لازم را دريافت کند. به اين ترتيب فشارخون او کنترل مي شود و پس از آن مي توان ورزش کردن را به او توصيه کرد و با اين کار به مرور داروهاي او را کم يا کنترل کرد ولي مي توان پيش از ابتلا به فشارخون با انجام ورزش سن ابتلا به فشارخون را در بيمار به تاخير بيندازيم يا کنترل بهتري روي آن داشته باشيم.

? بايدها و نبايدهاي ورزش براي مبتلايان به ام.اس
 

بيماري ام. اس يک بيماري مربوط به سيستم عصبي مرکزي است که هنوز علت بروز آن در بدن شناخته شده نيست. افرادي که به اين بيماري مبتلا مي شوند، به مرور با ناتواني هاي حسي و حرکتي روبه رو مي شوند.
ما با ورزش مي توانيم قدرت عضله، ميزان تحرک و نوع تحرک او را در جامعه تنظيم کنيم و کيفيت زندگي او را بهبود ببخشيم البته ورزش خودش اگر به صورت کنترل نشده و هدفمند زيرنظر متخصص انجام نشود، مي تواند يکي از محرک هاي عود ام. اس در افراد باشد. بنابراين بايد از ورزش هاي خاصي براي مبتلايان به بيماري ام.اس استفاده کرد. بيشتر تمرينات ورزشي به اين بيماران در محيط آبي پيشنهاد مي شود تا کنترل دماي محيط نيز به ساده ترين شکل امکان پذير باشد. حتما لازم است زير نظر متخصص چند جلسه تست ورزشي انجام شود تا بيمار به تمريناتي که بايد انجام دهد مسلط شود و نکته ديگر آن است که تمرينات بايد متناسب با نياز بيمار طراحي شود. به عنوان مثال در فردي که به دليل ابتلا به ام. اس دچار ضعف عضلات تحتاني و کاهش تعادل شده ما نمي توانيم پياده روي و دوچرخه سواري را توصيه کنيم؛ شايد لازم است ورزش ها براي اندام تحتاني تعريف شوند يا برعکس.

? تاثير ورزش بر تناسب اندام و سلامت
 

خانم ها و آقايان بسياري براي رسيدن به وزن ايده آل تلاش مي کنند اما در برخي موارد رسيدن به وزن ايده آل مغاير با سلامت فرد است. فرض کنيد خانمي با 160 سانتي متر قد و 90 کيلوگرم وزن، حدود 30 کيلوگرم اضافه وزن دارد؛ اگر ما بخواهيم اين 30 کيلوگرم را کاهش دهيم تا او به وزن ايده آل برسد او عملا به دليل برخي از موادمعدني و مواد مورد نيازش به کاهش وزني که سلامت نيز به همراهش باشد، دست پيدا نمي کند. بنابراين ما به جاي وزن ايده آل، وزن سلامت را توصيه مي کنيم؛ يعني بررسي مي کنيم تا ببينيم اين خانم با شرايط گفته شده به چه وزني برسد که هم کاهش وزن داشته باشد و هم سلامت خود را حفظ کند؟! اين وزن سلامت حدود 10 تا 15 درصد کمتر از وزني است که مطرح شد البته اين مسئله متناسب با شرايط جسماني، درصد چربي موجود در بدن و باتوجه به تراکم استخواني که اين خانم دارد صورت مي گيرد. مسئله مهم اين است که بدن نسبت به کاهش کالري تا مدت 6 ماه مقاومت نشان مي دهد و شما تا کاهش کالري نداشته باشيد وزن بدن کم نمي شود.
ما تا 6ماه کاهش وزن را به صورت تدريجي انجام مي دهيم و پس از 6ماه به بدن استراحت مي دهيم تا در وزن سلامت باقي بماند و بعد براي رسيدن به وزن سلامت بعدي که است به وزن ايده آل نزديک تر تلاش مي کنيم. اگر فردي از چاقي نه به علت شکل ظاهري اش بلکه به علت بيماري ناراحت است مثلا مي داند چاقي موجب مرگ زودرس، ديابت، فشارخون، بيماري هاي قلبي و ناراحتي هاي تنفسي مي شود و در اين باره نگران است مي توان به او اميد داد که با ورزش و بالابردن ميزان تحرک فيزيکي خود، اين خطرات براي او در حد يک فردي که در شرايط طبيعي و ايده آل قرار دارد، کاهش پيدا مي کند بنابراين لازم نيست فرد حتما براي کاهش وزن تلاش کند.
منبع:مجله سيب سبز
ارسال توسط کاربر محترم سايت : hasantaleb