آيت الله سيد محمد باقر سلطاني طباطبايي مي گويد:
مدارس علميه و فرهنگي بسياري توسط ايشان، بويژه در مازندران ساخته شد. مساجد و حسينيه هاي زيادي تأسيس گشت.
چاپ کتابهاي قدما را بر چاپ تأليفات خودشان مقدم مي داشتند و آنها را احياء مي کردند. مقداري از اين کتابها چاپ شده و اکنون در دسترس اهل تحقيق است.
آيت الله سيد مصطفي خوانساري نقل مي کنند:
تعمير و ساختن مسجد، مدرسه، حسينيه، درمانگاه، کتابخانه و ... از جمله: مسجد اعظم قم، کتابخانه عظيم آن که چهار هزار جلد کتاب خطي و متجاوز از بيست هزار جلد، چاپي دارد.
مدرسه علميه خان، رضويه، جاني جان، بيمارستان نکويي ثلث اموال مرحوم نکويي در اختيار ايشان بود. از آن ثلث، بيمارستان نکويي را ساختند)، قبرستان وادي السلام قم و ... در شهرستانها هم مدرسه، مسجد و ... بنا کردند، از جمله: در شهر باختران، مدرسه علميه، کتابخانه و مسجد ساختند. البته در اين که چه کساني اين مدارس و مساجد را در اختيار بگيرد و اداره کند، دقت داشتند.
لذا براي اداره مدرسه و مسجد باختران، شهيد اشراقي و مرحوم حاج شيخ عبدالجواد جبل عاملي سده اي را فرستادند. که مرحوم جبل عاملي، دوام نياوردند، ولي شهيد اشراقي ماندگار شدند تا عاقبت الامر به شهادت رسيدند. در کربلا نيز، حسينيه ساختند. در نجف اشرف، بهترين مدرسه را در سه طبقه، با کتابخانه بنا کردند. براي اين کتابخانه، 35 صندوق کتاب، از قم فرستادند.
در سامراء، ناصبيها، زوار ائمه اطهار(ع) را مورد آزار و اذيت قرار مي دادند؛ لذا حسينيه اي، با تجهيزات کامل بهداشتي و رفاهي، براي استفاده زوار ساختند.
حجت الاسلام شيخ مجتبي عراقي مي گويد:
در زمينه احياي مدارس و مساجد، کارهاي زيادي کردند. از جمله: ساختن مدرسه علميه در شهر باختران بود.
علت اين که اقدام به ساختن مدرسه علميه در اين شهر کردند، اين بود که: منطقه باختران، منطقه اي است حساس، با عقايد گوناگون. حتي اعتقادات خرافي، چون شيطان پرستي در آن منطقه رواج داشت.
وضعيت روحانيون هم در آن شهر آشفته بود و از انسجام و وحدت برخوردار نبود؛ از اين روي، براي مبارزه با عقايد خرافي و تشکل به روحانيون آن منطقه، ايشان تصميم گرفتند که مدرسه اي بنا کنند. کار ساختن مدرسه شروع شد و من را هم براي اطلاع از چگونگي پيشرفت کار، به آن منطقه مي فرستادند. تا اين که با همکاري علماي آن جا ساختن مدرسه تمام شد.

مسجد اعظم قم

حجت الاسلام فلسفي نقل مي کنند:
يکي ديگر از اقدامات ايشان، احداث مسجد اعظم قم بود. روزي که به ديدار معظم له رفته بودم فرمودند:
« اگر بشود، ميل دارم قسمت غرب و جنوب غربي حرم حضرت معصومه عليها السلام هم متصل به خانه هاي مردم نباشد و خانه هايي که در اين قسمت وصل به ديوار حرم است، خريداري شود و در آن محل تا لب رودخانه، مسجد بزرگي که رفع نياز کند ساخته شود تا حريم حرم مطهر محفوظ بماند. »
بعد فرمودند که:
« اين کار نياز به تبليغ دارد تا مردم با ايمان هزينه آن را تأمين کنند. نظر شما چيست؟ »
من گفتم: لازم است اين موضوع را در ماه مبارک امسال (ارديبهشت 1333) در سخنراني مسجد شاه عنوان کنم. فرمودند:
« بسيار خوب، اميد است زمينه فراهم شود و اين کار عملي گردد. »
در يکي از سخنرانيهاي آن ماه در مسجد شاه، موضوع را مطرح کردم و گفتم که: آيت الله العظمي بروجردي تصميم دارد مسجد آبرومند در کنار حرم ساخته شود. سپس ضرورت اين امر را به تفصيل در منبر شرح دادم و شماره حسابي را هم در بانک ملي قم اعلام نمودم. چون اين سخنراني از راديو نيز پخش مي شد، در سراسر کشور انعکاس وسيعي يافت و مردم با ايمان چنان شور و هيجاني براي کمک به احداث اين مسجد نشان دادند که واقعاً قابل تحسين بود.
دو ماه بعد در روز يازدهم ذي القعده سال 1374 قمري که مصادف با سالروز ولادت امام رضا عليه السلام بود. خدمت ايشان در قم رفتم. فرمودند:
« در اين يکي دو ماه آن قدر مردم از داخل و خارج کشور استقبال کرده اند و پول فرستاده اند که براي ثبت و ضبط آن دچار مشکل شده ايم، و من هم از اين موفقيت خدا را شکر نمودم. »
کلنگ بناي مسجد در همان روز ميلاد مبارک امام رضا عليه السلام توسط آيت الله بروجردي طي مراسمي به زمين زده شد. اما کار ساختمان عظيم مسجد، هفت سال به طول انجاميد و حدود هشت ميليون تومان به پول آن روز هزينه برداشت.
در شب افتتاح مسجد، خود ايشان در آن به جماعت نماز گذاردند. پس از نماز نيز من منبر رفتم و در خلال سخنراني گفتم: علي عليه السلام فرموده است:
« قدر الرجل علي قدر همته: يعني ارزش شخص، بسته به همت اوست. »
اين مسجد با عظمت با همت عالي حضرت آيت الله العظمي بروجردي ساخته شده است و اگر اراده و همت عالي ايشان نبود، چنين بنايي عظيم ساخته نمي شد.

مسجد ارک تهران

حجت الاسلام فلسفي نقل کردند:
مسجد ارک امروز که در ميدان پانزده خرداد و مقابل محوطه کاخ گلستان واقع شده، در محل مسجد «مادر شاه» که دربار قاجاريه براي خانم هاي بيت سلطنتي ساخته بود، بنا گرديده است.
به آيت الله بروجردي اطلاع داده بودند که عوامل دولت مي خواهند مسجد مادر شاه را خراب کنند و زمين آن را ضميمه ساختمان جديد الاحداث و دولتي نمايند. ايشان براي جلوگيري از تخريب، به دولت وقت پيغام دادند، ولي مؤثر واقع نشد، تا بالاخره موضوع به شاه گفته شد.
او نيز به دولت وقت دستور داد که تخريب مسجد متوقف شود و آن مکان در اختيار آيت الله بروجردي قرار گيرد، تا دوباره ساخته شود.

حرم حضرت رقيه عليها السلام در سوريه

آيت الله شيخ مجتبي عراقي نقل مي کنند:
با عنايت آيت الله بروجردي بحمدالله ضريحي براي حرم حضرت رقيه ساختيم که از طلا و نقره بود.

مسجد هامبورگ آلمان

حجت الاسلام حسن نوري نقل مي کنند:
آيت الله بروجردي، بسيار بلند نظر بودند، يک وقتي قرار بود، در شهر هامبورگ آلمان، مرکزي براي نشر تعاليم اسلام، ساخته شود.
هنگامي که شخص مأمور خريد زمين برگشت و گزارشي از عملکردش ارائه داد، آيت الله بروجردي به ايشان فرمودند:
« شنيده ام زميني خريداري شده در موقعيت مناسبي قرار ندارد و اين براي جامعه اي که ارزش را در زيباييهاي ظاهري مي بيند صلاح نيست که ما در چشم آنان حقير جلوه کنيم. مذاهب ديگري در آنجا وجود دارد که مراکز مذهبيشان، از ساختمانهاي مجلل و زيبا برخوردار است، از ماشينهاي خوب و زيبا استفاده مي کنند، از آنرو براي ما صلاح نيست که پائين تر از آنها جلوه کنيم.
در جاي مناسب تهيه کنيد، من هزينه اش را تأمين مي کنم. شما تصور مي کنيد که براي من زمين مي خريد! خير، اين مکان به نام امام زمان عليه السلام است و بايد در جاي آبرومندي باشد که باعث تحقير مسلمانان نگردد. »

تأسيس دبستان و دبيرستانهاي مذهبي

شهيد مطهري نقل مي کنند:
علاقمندي وي به تأسيس دبستانها و دبيرستانهاي جديد تحت نظر سرپرستان متدين بود که دانش آموزان را هم علم بياموزيد و هم دين.
ايشان ديانت مردم را در بي خبري و بي اطلاعي و بي سوادي آنها جستجو نمي کرد، معتقد بود که اگر مردم عالم شوند و دين هم به طور صحيح و معقول به آنها تعليم گردد، هم دانا خواهند شد و هم متدين.
آن مقداري که من اطلاع دارم مبالغ زيادي از وجوه و سهم امام را اجازه داد که صرف تأسيس بعضي از دبستانها و دبيرستانها شود.
در بيلان چاپي دبيرستان کمال نارمک خواندم که مبلغي در حدود هشتصد هزار ريال با اجازه ايشان بابت سهم امام به دفتر آن مدرسه پرداخت شده است.
هر چند درباره مدارس (جامعه تبليغات اسلامي) اطلاع دقيقي ندارم اما مي دانم کمکهاي شاياني کرده است و حتماً موارد ديگر هم هست که من فعلاً بي خبرم.
پيام رهبر انقلاب به کنگره بزرگداشت آيت الله بروجردي:
.... اين شخصيت عاليقدر و کم نظير، مرجع عام شيعه در زمان خود، استاد فقيهان و مراجع معاصر، حضرت آيت الله العظمي مرحوم حاج آقا حسين بروجردي است، أعلي الله مقامه و رفع الله اعلامه.
علم و تقوي و اخلاص و روشن بيني و بزرگ منشي و کياست و نوآوري و جامع نگري و خستگي ناپذيري و بسي خصلتهاي کمياب و نفيس ديگر از اين مرد بزرگ و ذخيره الهي، چنان شخصيت ذوابعاد و عظيمي فراهم آورده بود که نظير آن را در فقهاي صاحب نام و برخوردار از زعامت به ندرت مي توان يافت.
او در فقاهت، مبتکر شيوه اي جديد و در رجال و حديث، صاحب سبک بود و در تدريس و تربيت شاگرد و تعليم کار دسته جمعي بر زمان خود سبقت داشت. بينش وسيع او در مرزهاي حوزه قم و حوزه هاي علميه و چارچوب کشور جمهوري اسلامي ايران و جهان تشيع فراتر ميرفت و بر جهان اسلام و همه مذاهب مسلمين پرتو مي افکند. زعامت او نه تنها به اداره امور درسي و معيشتي حوزه ها که به مسائل سياسي و اخلاقي آن، و نه تنها به امور حوزه، که به امر ديني و شعائر اسلامي در سراسر کشور و در سطح بين المللي شمول مي يافت.
حوزه علميه تحت زعامت او پرورشگاه و خاستگاه افکار نو و گوهرهاي درخشاني شد که به برکت آن در سالهاي بعد، نهضت روحانيت پي ريخته شد و حرکتي که در اوج آن انقلاب عظيم و شکوهمند اسلامي به رهبري مجدد بزرگ اسلام حضرت امام خميني، قدس الله نفسه الزکيه، بود، سر برآورد.
با اين همه، در مجموع شخصيت آن بزرگ مرد آنچه بيش از همه درخشنده و چشمگير بود، اخلاص و تقوائي بود که وي در همه امور خود از آن بهره مي گرفت.....
منبع:www.salehin.com