هر كاري در ابتدا سخت و با مشكلاتي همراه است چه مي خواهد تجارت و صنعت باشد و چه مي خواهد كسب دانش و يا آغاز زندگي جديد و مهاجرت و حتي استقلال خواهي و استقلال طلبي باشد. و براي كودكي كه مي خواهد براي اولين مرتبه گامي رسمي به بيرون از خانه بگذارد و خود را به محيط جديد مدرسه برساند و ساعت ها در آنجا به سر برد يقينا سخت و تحمل آن سنگين است مگر آنكه ...
اولين شرط عادي بودن اين لحظه براي دانش آموز كلاس اولي نوع تربيت خانوادگي است تربيتي كه در دوران آغاز مرحله جديد زندگي به كمك نوآموز و خواسته هاي او مي آيد. كودك سال اولي در روزهاي آغاز سال تحصيلي خصوصا اولين روز مدرسه سئوال هاي فراواني در دل دارد كه دوست دارد پاسخي قانع كننده براي هر يك از سئوالات خود داشته باشد سئوالاتي از قبيل اينكه اصلا چرا بايد خانه را ترك كند چرا بايد از والدين جدا شود بيرون منزل اگر با مشكل مواجه شود آن را با چه كسي در ميان بگذارد آيا معلم و همكلاسيها او را خواهند پذيرفت و او را دوست خواهند داشت آيا رفتار مدير مدرسه همانند پدرش دوستانه و صميمي خواهد بود آيا مي تواند معلم خود را جاي مادرش بگذارد يا اينكه معلم او مي خواهد جاي مادرش باشد و...انبوه سئوالات فراواني كه همانند نبض كودك در ذهنش ضربه مي زند و اگر نتواند براي هر يك از سئوالات پاسخ روشن و شفاف دريافت كند ترس شديد به و غير منطقي سراسر وجودش را خواهد گرفت .
در اين لحظات كودك نوپاي حاضر در مدرسه هيچ گاه ظواهر زيبا را نمي نگرد ظواهر زيبا هنگامي برايش جاذبه خواهند داشت كه در دل به سئوالات اساسي خود پاسخ گفته باشد و اگر قانع نشود آن را در قالب دل درد سردرد حالت تهوع و... به گريه ختم مي كند گريه اي كه هيچگاه تمام نخواهد شد مگر اينكه از آن محيط خارج شود و پا به خانه بگذارد.
البته همه اين موارد ممكن است براي همه بچه ها رخ ندهد ولي بي شك اولين روز مدرسه براي همه با اهميت است حساسيتي كه حتي در ساير پايه هاي تحصيلي مي تواند مبناي حركت دانش آموز در طول سال تحصيلي قرار گيرد.
با همين ديدگاه است كه كمتر كسي را مي توان سراغ گرفت كه اولين روز مدرسه را به خاطر نداشته باشد ممكن است اين اولين روزها در پايه هاي ديگر حتي دوران راهنمايي و دبيرستان به دليل عادي بودن شرايط حضور در مدرسه فراموش شود اما كلاس اول دبستان را نمي توان از خاطره ها پاك كرد حتي اگر 70 ـ 80 سال از عمر آدمي گذشته باشد .
اين شرايط سبب شده تا كارشناسان حساب ويژه اي براي اولين روز مدرسه باز كنند و براي شيرين كردن خاطره دانش آموزان در اين روز مدارس هم جشن شكوفه ها را برپا مي سازند و با كيك و شيريني و آب ميوه از اين دانش آموزان پذيرايي مي كنند; اما همچنانكه اشاره شد راه حل آن هنوز در دست خانواده هاست پدران و مادراني كه بايد بدانند از ابتدا چگونه فرزندان خود را مستقل تربيت كنند كه تغيير و تحولات و حتي ناملايمات زندگي آنها را از كوره به در نبرد و با شرايط روزگار بسيار عادي برخورد كنند.
در اين زمينه خانم مريم سيف زرگر با 20 سال فعاليت در مقطع ابتدايي منطقه 12 مي گويد : ورود به دبستان و نشستن بر نيمكت كلاس اول براي هر كودكي هيجان آور است تا جايي كه خاطره آن سالها در ذهن انسان ها نقش بسته و آينده تحصيلي و حتي اجتماعي آنان را ترسيم مي كند تا حدي كه فرزندان ما از پدر مادر برادر خواهر و يا اطرافيان خاطرات زيادي درباره اولين روز ورود به كلاس اول مي شنوند كه آن ها را نيز براي رفتن به دبستان مشتاق مي نمايد.
وي با اشاره به اين مساله كه ورود به مدرسه و آغاز تعليم و تربيت منشا تحولي بزرگ در زندگي كودكان محسوب مي شود مي افزايد : جوانه هاي آموزش و پرورش كودكان در بستر دبستان سر از خاك برآورده و ريشه مي دواند و در اين مرحله است كه اهميت آماده سازي كودكان براي قرار گرفتن در موقعيت مناسب تر براي ورود به اين دوره آشكار مي شود.
خانم سيف زرگر ادامه مي دهد : كودكان براي نخستين بار از خانواده و محيط خانواده جدا شده و قدم هاي اوليه را براي استقلال برمي دارند عواطف و احساسات تازه اي را تجربه مي كنند و با دوستان جديدي آشنا مي شوند مي آموزند كه به قوانين و مقرراتي خارج از خانه پايبند باشند و در تمامي اين موارد تجربيات فراوان و تازه اي به دست مي آورند.
اين معلم مقطع ابتدايي مي افزايد : در چنين شرايطي لازم است قبل از شروع دبستان حتي يكماه قبل براي او از مدرسه صحبت كنيم و در صورت امكان او را به مدرسه برده و با محيط و معلمان مدرسه آشنا نماييم و براي خريد وسايل مدرسه حتما كودك را به همراه خود برده و نظر او را براي تهيه وسايل جويا شويم و از خريد وسايل گرانقيمت خودداري نموده و با خريد وسايل ساده استفاده از آن را براي كودك تسهيل نمائيم .
وي تناسب كيف و كفش با جثه كودك را از لحاظ روحي و جسمي بسيار موثر مي داند و مي افزايد : كيف هاي بزرگ و سنگين و كفش هايي كه پوشيدن آن براي كودك دشوار است در مدرسه براي او ايجاد مشكل مي كند.
خانم سيف زرگر توصيه براي رعايت بهداشت فردي را هم ضروري مي داند و مي گويد : حفاظت از خود در راه و محيط مدرسه لازم است اما بايد توجه داشت ايجاد استرس و اضطراب قبل از خارج شدن از منزل و سفارش هاي بيش از حد به كودكان موجب نگراني كودك شده و او را از ورود به محيط بيرون از خانه و ورود به محيط دوست داشتني مدرسه دلسرد مي نمايد. در كنار آن لازم است هنگام بردن فرزندتان به منزل حتما به موقع در مدرسه حاضر باشيد تا براي او ايجاد اضطراب تشويش و ترس نكند.
وي مي افزايد : اوليا بايد سعي كنند در اولين روز مدرسه تمام وقت با خوشرويي با فرزند برخورد كنند زيرا در اولين روز مدرسه به صورت طبيعي بسياري از كودكان ترس و هيجانات زيادي دارند كه در رفتار آنها كاملا مشهود است لذا بايد با تسلط بر رفتار خود اين روز را براي دانش آموزان كلاس اول دبستان روزي به دور از تشنج و ناراحتي تبديل نمايند.
اين معلم با سابقه ادامه مي دهد : اوليا بايد فرزند خود را تشويق و ترغيب كنند تا احساسات و مشكلات خود را به طور آشكار با پدر و مادر و آموزگار در ميان بگذارند و كاري كنند كه از حمايت اوليا نسبت به خود اطمينان پيدا كنند.
وي مي افزايد : در اين روز و بقيه ايام تلاش كنند كودك را با ظاهري آراسته به مدرسه بفرستند و براي زنگ تفريح او خوراكي مورد علاقه و مناسبي تهيه و در كيف او قرار دهند و از دادن پول نقد به كودكان جدا خودداري كنند.
وي ادامه مي دهد : بايد برنامه رفت و آمد دانش آموز به مدرسه و كسي كه مسئول اين كار است را قبلا با او هماهنگ كرد و از او بخواهند طبق همان برنامه عمل نمايد اوليا سعي كنند حتي الامكان اين برنامه را تغيير ندهند.
وي مي گويد : اوليا از يك هفته قبل از آغاز سال تحصيلي فرصتي فراهم كنند كه عادات خوب خواب به موقع و به اندازه كافي (10 تا 12 ساعت در شبانه روز) و خوردن صبحانه را در كودك تقويت كنند تا از اين طريق سلامتي روحي و آرامش كودك خود را همراه با شادابي صبحگاهي برايش به ارمغان آورند.
وي مي افزايد : پس از شروع مدرسه هم لازم است به صورت عملي به كودك نشان دهيم كه آموزش و يادگيري مطالب بسيار سرگرم كننده و لذت بخش است البته اين كار را قبل از ورود به مدرسه هم با انجام كارهاي مربوط به خود در منزل مانند بازي مرتب كردن وسايل اتاق خود نگهداري گياهان و غيره بايد تقويت و از آموزش خارج از تكاليف و دستورات معلم خودداري كرد.
خانم اقدس خورشيدي عين الدين با 20 سال سابقه تدريس در مقطع ابتدايي و به ويژه كلاس اول دبستان هم در اين ميان اولين برخورد مديران ناظم و معلم مدرسه با دانش آموز را بسيار مهم و در علاقمندي دانش آموز به محيط مدرسه و معلمان اثرگذار مي داند و مي افزايد : جدا شدن از محيط منزل و گام گذاشتن در محيط مدرسه براي دانش آموزان كلاس اول شروع زندگي جديدي به شمار مي رود و مي تواند يك عمر در ذهن دانش آموز ماندگار شود.
وي مي افزايد : در اولين لحظات ورود دانش آموز به محيط مدرسه هرگاه معلم و مدير و ناظم در ذهن او تعبيرات خاص خود را خواهد داشت كه بايد متناسب با روحيه دانش آموزان انجام شود در اولين لحظات اگر چه در مدرسه برنامه هاي خاصي برپا مي شود كه معاون مدرسه مجري آن است اما دانش آموز در همان لحظات اول دنبال معلم خود مي گردد و دوست دارد كسي را كه نام معلم بر خود دارد ببيند و اين برخورد اول مي تواند پيوند دهنده دانش آموز با معلم باشد.
وي مي گويد : بدترين نوع برخورد مسئولان مدرسه با دانش آموزان كلاس اولي برخوردهاي خشك اداري است زيرا اين رفتار خشك محيط مدرسه و كتاب هاي درسي را براي دانش آموز خشك و كسل كننده خواهد كرد.
خانم خورشيدي ادامه مي دهد : چون دانش آموز در منزل از جايگاه مناسبي برخوردار بوده و عزيز پدر و مادر خود بوده در محيط مدرسه هم دوست دارد اين آقايي و عزت را براي خود داشته باشد و جايي خاص براي خود در دل اوليا مدرسه باز كند. در اين شرايط است كه دانش آموز احساس تعلق داشتن به محيط مدرسه را در دل خود زنده مي سازد و به آن محيط علاقمند مي شود.
وي مي افزايد : خوشبختانه در سالهاي اخير با برگزاري جشن شكوفه ها و انتخاب معلمان علاقمند به كار و دانش آموزان براي كلاس اول دبستان تا حدود زيادي ترس از مدرسه از دل دانش آموزان رفته است اما اين برخورد به شكل علاقمندي به محيط مدرسه و علاقمندي به درس خود را نشان مي دهد كه مي تواند در آينده تحصيلي دانش آموزان اثر مثبت يا منفي بگذارد.
خانم خورشيدي مي گويد : در اين مقطع و البته براي هر مقاطع معلمان بايد دانش آموزان را فرزندان خود بدانند و اگر اين روحيه را در خود نمي بينند مي توانند از تدريس در كلاس اول دبستان پرهيز نمايند زيرا كلاس اول سنگ بناي بقيه كلاس ها و مقاطع تحصيلي است .
وي مي افزايد : در اين دوره معلمان بايد با شركت در كلاس هاي آموزش تكميلي نحوه برخورد با دانش آموزان را آموزش ببينند و شيريني رفتار بچه ها با اولين مرحله ورود به مدرسه به هيچ وجه نبايد به تلخي رفتار معلم ـ به هر دليل ممكن ـ ادغام شود زيرا اين نوع برخورد مي تواند خاطر دانش آموزان را مكدر و نظر او را نسبت به محيط مدرسه منفي نمايد.
اين معلم مدرسه شاهد مي افزايد : مناسب است معلمان روزهاي اول را با بازي و شعرخواني و قصه گويي دنبال كنند و مشاركت همه بچه ها براي انجام فعاليت هاي كلاس و ايجاد گروههاي دوستي چند نفر مي تواند كمك موثري به آغازي خوش در اولين روزهاي مدرسه باشد.
آقاي عليرضا رحيمي مديركل دفتر ابتدايي و پيش دبستاني وزارت آموزش و پرورش هم با اشاره به اينكه همه ساله براي آغاز خوش ورود به مدرسه جشن شكوفه ها برگزار مي شود مي گويد : در سال جاري به دليل همزماني آغاز سال تحصيلي با ايام عزاداري شهادت حضرت علي (ع ) و ليالي قدر جشن شكوفه ها به مناسبت ميلاد مسعود امام حسن مجتبي (ع ) در روز 26 شهريور برگزار مي شود .
وي مي افزايد : اين حركت هم از اين جهت كه آثار جشن و سرور را در بچه ها زنده مي سازد و هم اينكه پس از سه چهار روز به مدرسه بازمي گردند و در آن ايام هم چون ماه مبارك رمضان است و خانواده ها در مسافرت نيستند موعد مناسبي براي دانش آموزان پايه اولي خواهد شد.
وي ادامه مي دهد : در سالهاي اخير 50 درصد از دانش آموزان پايه اول دوره پيش دبستاني را طي مي كنند كه خوشبختانه اين دسته از دانش آموزان مشكل خاصي را براي ورود به پايه اول ابتدايي ندارند چون همه تحقيقات علمي هم نشان مي دهد دانش آموزاني كه كلاس هاي پيش دبستاني شركت كرده باشند در جنبه هاي مختلف تحصيلي و اجتماعي جلوتر از بقيه دانش آموزان هستند و تعداد ديگري از دانش آموزان كلاس اول در كلاس هاي يكماه دو زبانه شركت مي كنند كه به دليل آشنايي با محيط مدرسه و سخن گفتن با زبان فارسي اين دوره را در برخي از استانها مي گذرانند كه اينها هم معمولا مشكل خاصي ندارند.
آقاي رحيمي مي افزايد : در چنين شرايطي فقط حدود 40 درصد از دانش آموزان براي اولين بار به محيط مدرسه وارد مي شوند و اين دانش آموزان هم با توجه به تغييرات پيش آمده در زندگي خانواده ها معمولا مشكل خاصي ندارند و به ندرت دانش آموزاني پيدا مي شوند كه روز اول مدرسه با مشكلات عاطفي مواجه شوند.
وي مي گويد : پيشنهاد ما به اوليا اين است كه از همين حالا با بچه هاي خود راجع به مدرسه صحبت كنند. لوازم مدرسه را با خوشحالي و دوستي براي آنها تهيه كنند و كيف و كفش و دفتر و مداد را با همراهي كودك خريداري نمايند تا خريدهاي مشاركتي و جمعي را تجربه كنند.
مديركل دفتر ابتدايي و پيش دبستاني وزارت آموزش وپرورش مي گويد : در اين ميان خود خانواده ها هم مي توانند از خاطرات شيرين دوران كودكي و روزهاي اول حضور در مدرسه براي بچه ها تعريف كنند تا اين دسته از دانش آموزان براي حضور در مدرسه رغبت بيشتري پيدا كنند.
وي به آن دسته از اوليايي كه فكر مي كنند فرزندشان در اولين روز مدرسه دچار بي تابي شود توصيه مي كند : در روزهاي باقيمانده تا آغاز سال تحصيلي سعي كنند با فرزند خود به اطراف مدرسه كوچه و خيابان مدرسه و اگر توانستند داخل محيط مدرسه و كلاس ها بروند تابلو مدرسه را براي او بخوانند تا او با محيط مدرسه بيشتر آشنا شود و يكباره روز اول مهر با مساله جدايي از والدين مواجه نشوند.
وي مي افزايد : توصيه ديگر من به اوليا اين است كه آن روز را تماما در اختيار دانش آموز باشند اگر شاغل هستند مرخصي بگيرند و براي بيرون آمدن از محيط مدرسه عجله نكنند چون اين كار براي آندسته از دانش آموزاني كه با جدايي از پدر و مادر نگران هستند مشكلات بيشتري ايجاد مي كند و هنگام مرخص شدن از مدرسه هم حضور داشته باشند تا به همراه دانش آموز خود به خانه بروند. ضمن آنكه با مديران هم هماهنگ شده كه دانش آموزي كه ناسازگار است لزوما او را براي همه ساعت ها نگه ندارند بلكه او را پس از يكساعت يا هر اندازه كه به تشخيص ولي دانش آموز و معلم و مدير باشد مرخص كنند و حتي مادر را در مدرسه نگه دارند كه در عرض سه ـ چهار روز اين مشكل رفع خواهد شد.
آقاي رحيمي مي افزايد : انتخاب دوست هم سن و سال كه مي خواهند در يك مدرسه يا يك كلاس درس بخوانند در اين مراحل بسيار مفيد است و خانواده ها مي توانند ميان همسايه ها و فاميل چنين دانش آموزاني را شناسايي كنند و دانش آموزان ناسازگار با محيط مدرسه را به همراه او به مدرسه بفرستند و يا با معلم ارتباط كلامي و تلفني داشته باشند و دانش آموز با معلم آينده خود مراوده حضوري داشته باشد تا شرايط روز اول به طور كامل طبيعي باشد و دانش آموز احساس تنهايي نكند.
وي درباره وضعيت پيش دبستاني در سال تحصيلي جديد هم مي گويد : آنچه كه اين روزها گفته مي شود كه پيش دبستاني در مدارس دولتي تعطيل شده اينگونه نيست . اگر چه اين كار هم طبق قانون وظيفه مدارس دولتي نيست اما آئين نامه اين كار هنوز به مدارس ابلاغ نشده و مدارسي كه امكانات پذيرش دانش آموز را براي كلاس هاي پيش دبستاني داشته باشند امسال نيز پذيرش خواهند داشت .
اولين روز حضور كودك در مدرسه آنچنان براي آماده سازي او براي قرارگرفتن در جامعه موثر است كه مي تواند مسير زندگي او را تغيير دهد; مسيري كه مي تواند با عشق به مدرسه و يا تنفر از محيط درس و تحصيل همراه شود
خانم سيف زرگر معلم دبستان : صحبت از مدرسه براي دانش آموز كلاس اول حداقل يكماه قبل از آغاز سال تحصيلي بايد آغاز شود اما نبايد اين يادآوري با اضطراب همراه گردد بلكه تمام زيبايي هاي محيط مدرسه بايد براي دانش آموزان مطرح شود
خانم خورشيدي معلم دبستان شاهد حضرت زينب (سلام الله عليها) : هرنگاه معلم معاون و مدير مدير مدرسه در اولين روز مدرسه در ذهن دانش آموز تعبيري خاص و براي هميشه ماندگار خواهد شد همكاران فرهنگي مي توانند از اين فرصت محدود براي پيوند دائمي دانش آموز و مدرسه استفاده ببرند.