آمارها نشان داده است که حدود 41 درصد از مرگ وميرها در کشور ريشه در عدم تحرک و فقر حرکتي دارد. همين آمارها به وضوح نشان داده است که 5/41 درصد مرگ و ميرها ناشي از امراض قلبي و عروقي، چاقي، ديابت و يا پوکي استخوان است.
به عنوان مثال در بين مردان شهري 3/34 درصد آنها دچار معضل چاقي هستند و اين رقم در بين زنان شهري 21/16 درصد است. همچنين 7/9 درصد مردان و 6/10 درصد زنان دچار امراض فشار خون بالا هستند.کارشناسان ورزشي در مورد فقر حرکتي مي گويند: انسان از بدو تولد با «بازي و حرکت» با محيط خود ارتباط برقرار مي کند و خواسته هاي خود را نيز به پيرامون خود انتقال مي دهد. يعني حرکت جزء وجودي آدمي است. اما آدمي رفته رفته به ويژه در محيط هاي زندگي شهري از اين عامل حياتي فاصله گرفته و به موضوعي تحت عنوان «فقر حرکتي» مبتلا مي شود!
چندي پيش رئيس فدراسيون آمادگي جسماني در اين خصوص آمار جالب، اما نگران کننده اي را اعلام کرده است. وي گفته که بيش از 80 درصد دانش آموزان کشور در فقر و يا ناهنجاري هاي حرکتي به سر مي برند! و اين موضوع در دختران بسيار مشهودتر و شايع تر است. وي تأکيد کرده است که بايد در يک زمان بندي و برنامه 5 تا 15 ساله نسبت به برطرف کردن اين نقص اقدام کرد.
با ملاحظه فقط اين آمار بايد اذعان داشت که متأسفانه سن 11-5 سالگي که از مهم ترين سنين رشد و نمو کودکان محسوب مي شود، با عدم برنامه ريزي هاي مناسب خانوادگي و ملي به بدترين شکل ممکن سپري مي شود. کودکان در آپارتمان هاي بسته محبوس اند و يا سرانه فضاي سبز در محل زندگي و يا حتي در محل تحصيل برايشان وجود ندارد.
کارشناسان طب ورزش در اين باره مي گويند: سن 11-5 سالگي حداکثر رشد سلول هاي عصبي و حرکتي را داراست و قدرت يادگيري در اين سنين به ويژه براي نهادينه سازي تحرک در کودکان ضروري است.
آنها مي گويند ورزش هاي حرکتي از جمله دووميداني، شنا و ژيمناستيک چنانچه در اين سنين به کودکان آموزش داده شود زمينه بسيار مناسبي براي کسب مهارت در دوره هاي بالاتر سني را ايجاد مي کند.
کارشناسان مي گويند در سن کودکي، به دليل حداکثر رشد و تکامل سلولهاي عصبي و باآموزش مهارت هاي عمومي و حرکتي موجب مي شود در قشر مغز «کانال و کدي» ايجاد شود و اين کانال و کد براي تمام طول زندگي فرد چنانچه صحيح اجرا شود باقي و موجب توسعه آن خواهد شد.
آنها مي گويند: متأسفانه از اين موضوع مهم و حياتي نه تنها بهره اي گرفته نمي شود، حتي خانواده ها هم نسبت به اين موضوع مهم بي توجه اند.
متأسفانه زندگي شهري با مشکلات خاص خود، ساختار خانواده را چنان تحت تأثير خود قرار داده است که خانواده ها نسبت به مهم ترين عامل رشد و نمو فرزند خود يعني ايجاد زمينه هاي مناسب براي حرکت غافل مانده اند.بنابر آمار موجود سرانه فضاي سبز براي ورزش کردن در ايران حدود 4/1 متر مربع است در حالي که اين رقم در کشورهاي اروپايي و آمريکايي بين 12-7 متر مربع است.
دکتر پارسا، يک متخصص ورزش در اين باره مي گويد: متأسفانه مردم ما نسبت به تحرک و ورزش بينش درست و کاملي ندارند. با ورزش و تحرک است که احساس خوشايند و پرانرژي و سبکبالي نصيب انسان مي شود و انسان فاقد تحرک رفته رفته به موجودي با کاهش بهره وري و امراض مختلف مبدل خواهد شد.
وي مي گويد: رسيدن به حداکثر ظرفيت هاي جسمي و ذهني و کمک به پيشگيري از ابتلا به انواع بيماري ها و در نهايت جامعه سالم فقط وفقط با تحرک و ورزش امکان پذير است.
عماري، يک کارشناس ورزش نيز در اين باره مي گويد: متأسفانه خانواده ها فقط در مواقع بروز امراض و بيماري ها توجه خاص از خود بروز مي دهند و هزينه هاي آن را به هر شکل ممکن مهيا مي کنند. در حالي که اين مطلب در زمان سلامتي نه تنها وجود ندارد بلکه به طور عمده در برنامه هاي خانه و خانواده ديده نمي شود.وي مي گويد: فقط حدود 10 درصد جمعيت ايران ورزش مي کنند. کودکان، نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و سالمندان متأسفانه فرصتي براي فعاليت هاي ورزشي خود ندارند! اين افراد نه تنها در طول ساعات شبانه روز بلکه حتي در زمان اوقات فراغت خود نيز برنامه اي براي تحرک و ورزش ندارند. آمارها نشان داده است که اوقات فراغت آنها بيشتر در پاي تلويزيون صرف مي شود! مردم به جاي ورزش پاي تلويزيون آمال ورزشي خود را دنبال مي کنند و يا در استاديوم ها با رفتارهاي ناهنجار به عنوان طرفدار ورزش ايفاي نقش مي کنند! وي مي گويد: با نگاهي به پيرامون خود به ويژه در ساعات پاياني روز مشاهده مي کنيد تعداد انبوهي از مردم وقت خود را در مراکز خريد، کافي شاپها، سرکوچه ها و... بي هدف تلف مي کنند.
اين موضوع به ويژه براي سن نوجواني و جواني که از بالاترين حد انرژي و پتانسيل بالقوه برخوردار است موجب بروز رفتارهاي ناهنجار و عادات مضر از جمله اعتياد مي شود. عدم تخليه پتانسيل هاي جوان ضمن تخريب جسمي، عواقب ذهني- روحي را فراهم مي آورد که بي توجهي به آن آسيب هاي متعدد اجتماعي را فراهم کرده است و امروزه همه ما با آن در خيابان، شهر و خانه و خانواده مواجهيم.
بد نيست اشاره کنيم در آخرين خبرها چندي پيش آمده بود: اميد به زندگي در بين ورزشکاران 30 درصد بيش از ساير افراد جامعه است. آيا شما به اين موضوع به خوبي انديشيده ايد؟! و مي خواهيد يک ورزش دوست باشيد يا يک ورزشکار؟

برنامه ريزي براي فعاليتهاي بدني

کارشناسان ورزش مي گويند فعاليت بدني منظم يک راه مؤثر براي کاهش خطر بيماري قلبي است و تحرک و فعاليت جسماني منظم و متوسط خطر مرگ ناشي از امراض قلبي را به شدت کاهش مي دهد.
آيا تاکنون شما با حمله قلبي مواجه بوده ايد پاسخ هرچه که باشد اين نکته را تأکيد مي کنيم هرچه پرتحرک تر باشيد از آن سود بيشتري خواهيد برد.
با نگاهي ژرف تر خواهيد ديد حتي در بيمارستانها براي بيماران خود برنامه هاي توان بخشي قلبي ارائه مي شود که طيف وسيعي از آنها فعاليتهاي جسماني است.
فعاليت جسماني منظم براي ساير اعضاي بدن نيز سلامتي به ارمغان مي آورد و در پيشگيري از امراض فشار خون، کلسترول مضر خون، انواع سرطان، عوارض ريه و... مؤثر است و حرکت عضلات موجب ايجاد نظم و هماهنگي در سيستم بدن مي شود و مفاصل را در موقعيت خوب نگه مي دارد و تعادل بدن و ذهن را بهتر مي کند و روند پوکي استخوان را آهسته مي کند. کمک مي کند بهتر بخوابيد و کمتر احساس افسردگي کنيد.
يکي از آمارهاي موجود نشان مي دهد که 21 درصد مردم ايران از اضطراب رنج مي برند! و افسردگي يکي از امراض روحي شايع در بين سنين مختلف است!
به راستي اما مردم چرا از خود مراقبت نمي کنند؟!

حتي فعاليت کم هم مفيد است

نيازي نيست که قهرمان شويد و يک دونده ماراتن باشيد و يا در باشگاهي به طور هفتگي شرکت کنيد. براي شروع فقط کافي است که در روزهاي هفته و به طور منظم حدود 30 دقيقه فعاليت متوسط داشته باشيد. پياده روي تند يکي از آنهاست. پياده روي 5 تا 8 کيلومتر در ساعت ساده ترين روش براي حفظ سلامتي به ويژه قلب است.
براي فعاليت حرکتي با روند متوسط به علايق و امکانات خود توجه کنيد: دوچرخه سواري، کوهنوردي، شنا، پياده روي، بدنسازي و... مي تواند به شما کمک کند. شما در حياط منزل، اطراف منزل و حتي در هنگام رسيدگي به گل و گياهان مي توانيد از برنامه هاي ساده حرکتي بهره بگيريد و ابتدا عضلات بزرگ و کم کم عضلات کوچک را نيز به حرکت واداريد.شايد نخستين موضوعي که به ذهنتان خطور کند اين باشد که مدت زمان طولاني است که فعاليت بدني نداشته ايد. اين موضوع اصلاً نگران کننده نيست و مانعي بر سر راه شما ايجاد نمي کند. ابتدا به آهستگي شروع کنيد و کم کم افزايش دهيد. يک پياده روي 10 تا 15 دقيقه اي سه بار در هفته خوب است و هرچه منظم تر شويد شما آماده تر و ورزيده تر خواهيد شد و اين بار سيستم بدن شما مانند خوردن، خوابيدن، استراحت کردن از شما تحرک بدني هم طلب مي کند!

از فرصت ها استفاده کنيد

با نگاهي به اطراف خود فرصت هاي خوبي براي فعاليت بدني به دست مي آوريد؛ به طور مثال:
به جاي آسانسور از پله ها استفاده کنيد. البته کم کم و پيوسته، عجله نکنيد.به جاي استفاده از خودرو مي توانيد قبل از رسيدن به محل کار خود چند ايستگاه قبل خودروي خود را پارک کنيد و پياده تا محل کار خود برويد. اين موضوع با کمي زودتر بيدار شدن از خواب قابل اجرا است و اگر از ساير وسائط نقليه استفاده مي کنيد يکي، دو ايستگاه قبل پياده شويد و پياده روي کنيد.
جارو کردن يکي از امور حرکتي خوب در منزل است. به جاي ايستادن و انتظار کشيدن در ايستگاههاي تاکسي و اتوبوس قدم بزنيد. در حال تلويزيون تماشا کردن يک وزنه دستي برداريد و يا روي دوچرخه ثابت رکاب بزنيد!
ملاحظه مي کنيد که اگر بخواهيد مي شود تحرک و ورزش را به سادگي و آرامي وارد زندگي خود کنيد و از مزاياي آن بهره هاي بسياري ببريد. مهمترين آنها پيشگيري از امراض جسماني است و مهمتر از آن تعادل روحي- ذهني است که با تخليه مناسب انرژي انباشته شده، رفتارهاي فردي و اجتماعي و شغلي، متعادل مي شود.

اما چند نکته ضروري

افراد بالاي 50 سال اگر تاکنون فعاليت بدني نداشته اند با پزشک خود مشورت کنند. افرادي که دچار يک حمله قلبي بوده و يا دچار عارضه قلبي هستند. افرادي که يکي از والدين يا خويشاوندان نزديک آنها دچار بيماري قلبي هستند و افراد داراي مشکل فشارخون بالا، ديابت و چاقي نيز با مشورت پزشک و توصيه هاي او کار فعاليت بدني را شروع کنند.

وضعيت آب و هوا چه مي گويد

کارشناسان مي گويند ورزش کردن موجب سلامتي است اما از طرفي تنفس در هواي آلوده مضر هم است.
شايد اين پرسش براي بسياري از افراد مطرح شود که انجام ورزش در هواي شهرهاي آلوده مضر است يا مفيد! کارشناسان مي گويند بدترين زمان آلودگي وقتي است که خيابانها مملو از ماشين و آسمان ابري است. با چنين شرايطي گازهاي سمي خارج شده از خودروها که عامل اصلي آلودگي هواست با وجود ابرها بيشتر مي شود، زيرا در صورت وجود نور خورشيد به زمين، هواي موجود در سطح گرم شده زمين به طرف بالا حرکت مي کند و آلاينده ها را با خود مي برد اما اين پديده در روزهاي ابري اتفاق نمي افتد و به اصطلاح پديده «اينورژن» رخ مي دهد. آلاينده هاي منواکسيد کربن، ازن، دي اکسيد کربن و دي اکسيد سولفور، ريه ها را تخريب مي کند و در زمان ورزش که نفس ها عميق تر است خطرناک است.
پس مشاهده مي کنيد که در اوقات شلوغي خيابانها و افزايش ميزان آلاينده هاي هوا ورزش نکنيد و اين کار را به وقت ديگري اختصاص دهيد. اما ورزش را فراموش نکنيد. مي توانيد در اوقات مناسب ورزش کنيد و با کرخي و تنبلي خداحافظي کنيد.نکته مهم ديگر اين است که بسته به هواي منطقه لباس مناسب بپوشيد و قبل و در حين ورزش از مقادير آب حتماً استفاده کنيد.به هر حال با مشاهده علائم سرگيجه، عرق سرد، رنگ پريدگي، غش يا درد و فشار زياد بعد از انجام يک فعاليت جسماني حتماً با پزشک مشورت کنيد.
منبع:روزنامه همشهري