تولد

در سال 1212 ق. در شهر سبزوار و در خانه حاج ميرزا مهدي يكي از انسانهاي وارسته و مؤمن سبزوار كودكي پا به عرصة وجود گذاشت و هادي نام گرفت.
او هشت سال داشت كه به جمع محصلان علوم مقدماتي پيوست و در اوان نوجواني ادبيات عرب (صرف و نحو) را فرا گرفت و ديري نگذشت كه به جلسات درسهاي بالاتر راه يافت. وي هر چند در ده سالگي پدرش را از دست داد توانست به كمك يكي از اقوام خويش راههاي سخت آينده را هموار سازد. پسر عمه‌اش حاج ملا حسين سبزواري كه خود اهل فضيلت و دانش بود در ادامة تحصيل وي را ياري كرد.[1] و با كمك او راهي حوزة علميه مشهد شد و ده سال در كنار بارگاه امام رضا ـ عليه السّلام ـ به تحصيل پرداخت.

به دنبال حكمت

اصفهان در داشتن حوزه‌هاي علميه پر رونق، تاريخ درخشان دارد و گذشتة اين شهر با خاطرات بزرگان بسياري نقش بسته است.
حضور ملا هادي در حوزةاصفهان از روزي آغاز شد كه وي در سفر حج از راه اصفهان گذر مي‌كرد و چون هنوز موسم حج نبود مدتي در اين شهر اقامت گزيد. در حوزه پر رونق اصفهان آن زمان استاداني چون حاج شيخ محمد تقي مؤلف كتاب هداية المسترشدين و حاج محمد ابراهيم كلباسي نگارندة كتاب اشارات الاصول و آية الله ملا اسماعيل كوشكي در آن، محفل درس و بحث علمي داشتند.
ملا هادي كه هنوز تا موسم حج فرصت داشت لحظاتش را مغتنم شمرده، در درس بزرگان شركت جست او چند وقتي به درس آية الله كوشكي رفت و احساس كرد اين درس برايش چون گمشدة گرانقيمتي بوده كه اكنون بدان دست يافته است. بيان شيوا و عمق معلومات استاد وي را هر روز شيفته‌تر مي‌نمود. از همين رو تصميم گرفت سفر حج خود را به سفر در سلوك دانش و معارف تبديل كند و در اصفهان ماندگار شود. سفر ملاهادي به هشت سال اقامت در اصفهان انجاميد و دراين مدت خود را به زيور دانش و معارف آراست و به بركت بزرگان آن سامان در علم حكمت افقهاي جديدي فرا راهش گشوده گرديد. ملا هادي در سال 1242 به مشهد بازگشت و پنج سال در مدرسة حاج حسن مشغول تدريس شد.

اساتيد

1. حاج ملا حسين سبزواري: حكيم سبزواري پس از بر شمردن عظمت اين استاد مي‌گويد:
«... مرا از سبزوار به مشهد مقدس حركت داد و آن جناب انزوا و تقليل غذا و عفاف و اجتناب از محرمات و مكروهات و مواظبت بر فرايض و نوافل را مراقب بود و داعي را هم دراينها چون در يك حجره بوديم سهم و مشاركت داشت و كينونت ما بدين سياق طولي نكشيد و سنواتي رياضات و تسليميتي داشتم و آن مرحوم استاد ما بود در علوم عربيّه و فقهيّه و اصوليه ولي با آنكه خود كلام حكمت ديده بود و شوق و استعداد هم در ما مي‌ديد نمي‌گفت مگر منطق و قليلي از رياضي پس عشره كامله را با آن مرحوم در جوار معصوم به سر بردم ...»[2]
2. حاج محمد ابراهيم كرباسي (1180ـ 1262 ق.) او از محضر سيد مهدي بحرالعلوم و شيخ جعفر كاشف الغطاء و سيد علي طباطبايي استفاده برده و پس از بازگشت به وطن عمر خويش را با كمال زهد و احتياط و قناعت سپري نمود.
تأليفات مشهور اين عالم با ورع عبارت است از: اشارات الاصول، الايقاظات، شوارع الهداية الي شرح الكفايه (در شرح كفايه محقق سبزواري)، منهاج الهداية الي احكام الشريعه و ... .[3]
3. آقا شيخ محمد تقي، معروف به صاحب هداية المسترشيدن (متوفاي 1248 ق.) تبحّر او در علم اصول فقه به حدي بوده كه وي را به رئيس الاصوليين خطاب مي‌كردند. او در محضر استادان بزرگي همچون علامه سيد مهدي بحرالعلوم و سيد علي صاحب رياض و سيد محسن كاظميني رشد كرده است. تأليفات مشهور او عبارت است از تقريرات سيد بحرالعلوم، حجة المظنه، شرح الاسماء الحسني و هداية المسترشدين.[4]
4. ملا علي مازندراني نوري اصفهاني (متوفاي 1246 ق.) وي از محضر علماي مازندران و قزوين استفاده كرده وكلام و حكمت را نزد آقا محمد بيد آبادي آموخته بود. تفسير سوره توحيد، حاشيه اسفار ملاصدرا و حاشيه مشاعر ملاصدرا از جمله تأليفات مشهور اين عالم بزرگوار مي‌باشد.
5. ملا اسماعيل كوشكي: او هميشه پس از فراغت از تدريس با تني چند از شاگردان خود در حوزه درس ملا علي نوري حاضر مي‌شد. حاشيه اسفار ملاصدرا، حاشيه شوارق ملا عبدالرزاق لاهيجي، حاشيه مشاعر ملاصدرا و شرح عرشيه ملاصدرا از جمله تأليفات اين عالم فرزانه است. [5]

شاگردان

حكيم سبزواري علاوه بر حوزة علميه كرمان نزديك چهل سال در حوزة علمية مشهد به تدريس پرداخته و حاصل اين تلاش پرورش شاگردان بسياري بوده است. در اينجا تنها به اسامي تني چند از آنان اشاره مي‌شود: