1 مهر 1388 / 4 شهريور 1430 / 23 سپتامبر 2009

1) تولد "حضرت امام خميني" رهبر انقلاب و بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران در خُمين (1281 ش)
حضرت آيت‏اللَّه العظمي سيدروح اللَّه موسوي خميني در اول مهر سال 1281 ش برابر با بيستم جمادي‏الثاني 1320ق، همزمان با زادروز حضرت زهرا (سلام الله عليها) در شهرستان خمين به دنيا آمدند. در دوران طفوليت، پدرشان كه از عالمان آن ديار بود به شهادت رسيد و سيد روح‏اللَّه از آن پس تحت سرپرستي مادر و عمه خود قرار گرفت. ايشان پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتي و سطح، در محضر آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي به فراگيري دروس خارج همت گماشتند و مورد توجه خاص استاد واقع شدند. ايشان همزمان با تاسيس حوزه علميه قم، به آن شهر عزيمت نموده و با استفاده از محضر پرفيض حضرات آيات شيخ علي اكبر يزدي و محمدعلي شاه آبادي، در علم هيئت، عرفان، حكمت و فلسفه، به درجه والايي دست يافتند. حضرت امام سپس حلقه درسي خود را تشكيل دادند. در محضر ايشان شاگردان فراواني پرورش يافتند كه در جريان نهضت نيز، ياور آن حضرت بودند. حضرت امام از جمله كساني بودند كه نقش مهمي در دعوت از آيت‏اللَّه بروجردي به قم ايفا كرده و از ايشان حمايت نمودند. پس از ارتحال آيت‏اللَّه بروجردي و آغاز گسترده نقشه‏هاي ضد اسلامي دستگاه پهلوي، حضرت امام عليه دستگاه جور به پا خاستند و نهضت اسلامي ايران را به جريان انداختند. حوادث متعدد اين دوران به ويژه اعتراض و خروش آن حضرت نسبت به كاپيتولاسيون به تبعيد ايشان به تركيه، عراق و هجرت به پاريس انجاميد. امام خميني(رحمت الله عليه) در نهايت پس از حدود 15 سال دوري از وطن، در بهمن‏ماه 1357 به كشور اسلامي بازگشته و نظام جمهوري اسلامي را بنيان نهادند. حضرت امام در طول رهبري ده ساله خويش، انقلاب را در حوادث سهمگين پس از انقلاب و دوران جنگ هدايت كرده و در مقابل استكبار، نداي حق‏خواهي و عدالت‏طلبي را فرياد كردند. سرانجام اين رادمرد جهاد و اسوه علم و عمل در چهاردهم خرداد 1368 در 88 سالگي جان به جان آفرين تسليم كردند و پس از تشييعي بي‏نظير در جهان، در بهشت زهراي تهران به خاك سپرده شدند.

2) آغاز ثبت احوال و صدور شناسنامه به تصويب هيأت وزيران (1297 ش)
در شهريور 1295 ش، تصويب نامه‏اي مشتمل بر 41 ماده درباره آمار و ثبت احوال به تصويب هيئت وزيران رسيد ولي تا سال 1297 ش به اجرا در نيامد. در اين سال، ثبت احوال در وزارت داخله در تهران تأسيس شد و به تدريج در نقاط ديگر كشور توسعه يافت. در سال 1303ش، آيين نامه‏اي مفصل درباره سرشماري و جمع آوري آمارهاي گوناگون به تصويب هيئت وزيران رسيد. اداره ثبت احوال در آغاز "سِجِلِّ احوال" ناميده مي‏شد و گاهي تحت‏نظر شهرداري و گاهي، يكي از اداراتِ وزارت كشور محسوب مي‏گرديد. اين اداره در سال 1307، به نام اداره احصائيه و سِجلِّ احوال كل مملكتي ناميده شد و در سال 1316 به "اداره آمار و ثبت احوال" تغيير نام يافت. در خرداد 1318، قانون سرشماري به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و از آن تاريخ تا شهريور 1320، در 35 شهر، سرشماري به عمل آمد. در سال 1337، وظايف ادارات آمار و ثبت احوال از يكديگر تفكيك گرديد و تشكيلاتي با نام اداره كل ثبت احوال و نيز سازمان ثبت اسناد كشور تأسيس شد.

3) آغاز كار "دانشكده هنرهاي دراماتيك" سابق و دانشكده "سينما و تئاتر" فعلي (1343 ش)

4) حمله نيروي هوايي ارتش به خاك دشمن متجاوز يك روز پس از آغاز جنگ (1359 ش)
پس از تعرض هواپيماهاي عراق به حريم هوايي ايران و بمباران مناطق حساس كشور، در كمتر از بيست ساعت، يكصد و چهل فروند جنگنده ايراني در حريم هوايي بغداد ظاهر شده و طي عملياتي برق‏آسا، چندين پايگاه نظامي و ديگر مراكز مهم و حساس را در بغداد و ساير شهرهاي عراق بمباران كردند. در اين حملات، تعداد زيادي از هواپيماهاي عراقي كه روي باند مستقر شده بودند، منهدم شدند. اين عمليات و نفوذ در خاك عراق تا مناطقي نزديك مرز سوريه و اردن حيرت كارشناسان نظامي خارجي را نيز برانگيخت كه خلبانان ايراني چگونه توانسته‏اند از ديوار توپ‏هاي ضد هوايي و موشك‏هاي زمين به هواي عراق عبور كنند. اين حمله، توان و قابليت رزمي نيروي هوايي را به منصه ظهور رساند و به طرز باشكوهي به نمايش گذاشت.

5) رحلت فقيه جليل آيت‏اللَّه "محسن حرم پناهي" (1381 ش)

6) روز بازگشايي مدارس
با آغاز سال تحصيلي در اول مهر، همه ساله ميليون‏ها دانش‏آموز، به شوق آموختن دانش، روانه مدارس مي‏شوند. اين تكاپو جلوه زيبايي را به جامعه مي‏بخشد، گويي كه خوني تازه به رگ‏هاي حيات كشور اسلامي عزيزمان وارد شده است و اين چنين، تجسم پرمعنايي از نسل آينده به اذهان خطور مي‏كند. براي سازندگي، هيچ راهي مناسب‏تر از توجه عميق به امر مهم تعليم و تربيت نمي‏باشد. سرمايه‏گذاري بر روي انسان، به معناي سرمايه گذاري بر روي مولّد فن آوري است و امر آموزش و پرورش، يك سرمايه گذاري افزوده است، يعني هزينه‏اي كه صرف يك دانش‏آموز مي‏شود، سودي چند برابر خواهد داشت. آموزش و پرورش به طور مستقيم در تحول و پيشرفت ساير نهادهاي اجتماعي نيز نقش بنيادي و زمينه ساز دارد و ضعف و قوت اين نهاد، در نهايت به ضعف يا پيشرفت ساير نهادهاي اجتماعي منجر مي‏شود.

7) روز دهقان

8) 4 شوال سال383هجري قمري: «ابوبكرمحمّدبن عباس خوارزمي» شاعر، اديب و كاتب معروف قرن چهارم هجري بدرود حيات گفت. زادگاه او خوارزم و مادرش ازاهالي طبرستان بود ازاين رو ابوبكر گاه خوارزمي و گاه طبري معرفي شده است. ابوبكر عباس خوارزمي ازدرخشانترين چهره‎هاي ادب عربي است. خوارزمي به سرزمينهاي مختلف سفركرد و درحلب به دربارسيف الدوله حَمداني پيوست و دراين دوره با اديبان و عالمان بزرگ نحو آشنا شد. خوارزمي پس از سالها با توشه‎اي گرانقدر ازادب، تاريخ، اَنساب و اخبارعرب و لغت به شرق بازگشت. اين دانش بسيارازخوارزمي وي را زبردست و ناقدي چيره دست ساخت بطوريكه كمتركتابي درادب عربي يافت مي‎شود كه درآن به آثارخوارزمي استشهاد نشده باشد. كتابهاي او بيشتر بصورت اِخوانيات درموضوعات مدح، رَثا، هَجا، تسليت و تهنيت است.

9) 4 شوال سال1288هجري قمري: حيدرعلي كمالي اصفهاني شاعر ايراني درابرقو متولد شد. او ازكودكي با صلاحديد پدربه كار دركارگاههاي آهنگري مشغول شد اما15 ساله بود كه شوق يادگيري خواندن ونوشتن وي را به تحصيل كشاند. او درمدتي كوتاه خواندن و نوشتن را آموخت و از همان زمان سرودن شعررا آغاز كرد. درآغازمشروطيت حيدرعلي كمالي اصفهاني ازآزاديخواهان بود و روزنامه پيكار را منتشركرد. اشعار كمالي بااينكه به سبك شاعران فارسي و عراق است ازحيث لطافت و دقت نظربا بهترين اشعارسبك هندي برابري مي‎كند. ازآثار كمالي اصفهاني ديوان اشعار او را مي‎‏توان نام برد. ديگر اثراو «مَظالم تَركان خاتون» نام دارد.

10) تصرف شهر نيشابور توسط "يعقوب ليث صفاري" و سرنگوني سلسله‏ي طاهريان(259 ق)
طاهريان اولين سلسله‏ي حكومتي در ايران پس از اسلام هستند كه در اوايل قرن سوم هجري در خراسان قدرت يافتند. تشكيل دولت طاهري در خراسان ناشي از ضعف و گرفتاري عمومي خلفاي عباسي در اين زمان بود. با آن كه خلفاي عباسي از طاهريان حمايت مي‏كردند ولي يعقوب ليث تنها با پشتوانه‏ي شمشيرزنانِ سيستاني بر طاهريان پيروز شد و خليفه را مجبور به تأييد خود نمود. اين تاييد ناشي از پيروزي‏هاي پي‏درپي يعقوب ليث صفاري در شرق ايران بود. همچنين پس از فتح كابل توسط يعقوب و ارسال غنايم بسيار براي خليفه‏ي عباسي، از جانب خليفه، حكومت بلخ و طَخارستان به وي واگذار شد. با اين قدرت‏گيري يعقوب، او در شوال 259 ق، نيشابور، پايتخت حكومت طاهريان را فتح كرد و به حكومت پنجاه ساله‏ي ايشان بر ايران خاتمه داد.

11) درگذشت "ابوبكر محمد بن حسن دارقطني" عالم و اديب(351 ق)
محمد بن حسن دار قطني عالم واديب قرن چهارم، از قاريان و مفسرين مشهور قرآن در عصرِ خود بود. دار قطني بيشتر عمر خود را در راه تاليف آثار علمي سپري كرد. المُعجَمُ الكبير، المناسك و المَوضِع في معاني القُرآن از جمله تاليفات اوست.

12) تولد "سيد محمد دلداري" عالم بزرگ هندي(1260 ق)
سيدمحمددلداري، تحصيلاتش را نزد پدر و ديگر علماي آن عصر آغاز كرد و پس از سال‏ها كسب دانش در علوم مختلف ديني، به تاليف كتب ارزشمندي همت گماشت. از جمله آثار او كه متجاوز از چهل جلد است، مي‏توان به كتاب عِمادُ الاجتهاد در علم فقه اشاره كرد.

13) رحلت عالم مجاهد و مبارزه‏ي آيت اللَّه "سيد عبدالحسين لاري" (1342 ق)
آيت اللَّه سيدعبدالحسين لاري در صفر سال 1264 ق در لار به دنيا آمد. بعد از اتمام دوره‏ي مقدماتي و سطح، راهي نجف اشرف گرديد و در درس ميرزاي بزرگ شيرازي حاضر شد. وي علاوه بر اخذ اجازه‏ي اجتهاد از استاد، از آيات عظام محمدحسين كاظمي، فاضل ايرواني، لطف اللَّه مازندراني و ملاحسينقلي همداني نيز گواهي اجتهاد دريافت كرد. آيت اللَّه لاري به دستور آيت اللَّه شيرازي جهت هدايت و رهبري مردم خطه‏ي فارس به لارستان رفت. ايشان در اولين گام، حوزه‏ي علميه‏ي لار را تاسيس نمود و به نشر احكام اسلامي همت گماشت. حضور مجتهد مقتدري مانند آيت‏اللَّه لاري، باعث كم نفوذ شدن مبلغان مسيحي و انزواي آنان گرديد. ضبط و ثبت اموال حاكم دست نشانده، احداث كارخانه‏ي اسلحه سازي، آموزش نيروهاي نظامي و امتناع از پرداخت ماليات به دولت مركزي، گام‏هاي مهمي بود كه به رهبري آيت اللَّه لاري جهت ايجاد ملت اسلام برداشته شد. قيام ايشان در حمايت از مشروطه‏خواهان شيراز و رويارويى با نيروهاي دولتي و نيز همكاري بادليران تنگستان در مقابله با متجاوزان انگليسي از جمله فعاليت‏هاي آيت اللَّه لاري در راه استقلال مردم و اعاده‏ي شرافت اسلامي مي‏باشد. از آيت‏اللَّه لاري حدود چهل اثر فقهي، كلامي، فقهي - سياسي، اصولي و... به يادگار مانده است. اين عالم مجاهد سرانجام در 86 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد و در شهرستان جَهرم به خاك سپرده شد. آرامگاه ابدي وي در جهرم، معروف به مقبره‏ي "آقا"، زيارتگاه پيروان خاندان عصمت و طهارت و فرزندان جهاد و شهادت است.

14) درگذشت عالم برجسته "ميرزا رضا كلباسي" (1383 ق)

15) 23سپتامبر سال 1932ميلادي: كشورعربستان سعودي رسميت يافت و ابن سعود بطوررسمي پادشاه عربستان شد. درجنگ جهاني اول سعودي ها با انگلستان روابط دوستي برقراركردند و پس ازجنگ با جدايي ضمايم عثماني ازاين امپراتوري، عربستان نيزمستقل شد و درجنگي كه ميان عبدالعزيز ابن سعود و حسين شريف مكه روي داد؛ ابن سعود به پيروزي رسيد و حجازجزئي ازقلمرو وي شد. سرانجام درسال1351هجري قمري عبدالعزيز عنوان سلطان عربستان را گرفت و كشورعربستان سعودي بطوررسمي تشكيل شد. عربستان سعودي درجنوب غربي آسيا درميان خليج فارس و درياي عمان واقع است.

16) 23سپتامبر سال1939ميلادي: زيگموند فرويد پزشك معروف اتريشي و مشهور به پدر طب رواني در83 سالگي درلندن درگذشت. فرويد بنيانگذار علم جديد پِسيك آناليز يا پژوهش درضميرپنهان آدمي و به عبارتي روانكاوي است. فرويد نخستين كسي است كه قواعد و شيوه هاي پژوهش درضميرپنهان آدمي را شناخت و كشف كرد. اصول كشف شده به همت فرويد علاوه بر روانشناسي درهنر و ادبيات هم اثر گذاشت. گفتني است كه فرويد درچك و اسلواكي متولد شد اما بعد با خانواده اش به اتريش مهاجرت كرد و دروين ساكن شد؛ ازاين رو همه او را اتريشي مي دانند. تعبيررؤياها و مقدمه اي برروانكاوي ازآثارمشهور فرويد محسوب مي شوند.

17) كشف سياره "نپتون" توسط دو دانشمند فرانسوي (1846م)
نپتون هشتمين سياره منظومه شمسي است كه در 23 سپتامبر سال 1846م توسط يوهان گوتفريد گاله، منجم آلماني، رصد گرديد. وي براساس محاسبات دانشمندان قبل از خود، موفق به كشف اين سياره گرديد. قبل از وي دو دانشمند فرانسوي كه جان كاوچ آدامز و اوريان لووديه نام داشتند ضمن مشاهده ومطالعه در مورد "اورانوس" ديگر سياره منظومه شمسي، با توجه به تند و كند شدن حركات آن در مدار خويش، به وجود سياره‏اي ديگر در كنار آن پي بردند. از اين‏رو، هر دو دانشمند به محاسبه محل احتمالي سياره‏اي پرداختند كه آن را نديده بودند و وجود آن را احتمال مي‏دادند. آن‏ها سپس نتايج محاسبات خود را به رصدخانه برلين فرستادند و توسط دانشمندان آن محل آن كشف گرديد. مدت گردش اين سياره به دور خورشيد 165 سال و قطر متوسط آن، در حدود 4940 كيلومتر است و فاصله آن از خورشيد 4497 ميليون كيلومتر است. نپتون داراي دو قمر مي‏باشد و طول شبانه روز آن بر حسب ساعت زمين، 15/7 ساعت است.

18) مرگ "ادواردْ راس" زبان‏شناس و مستشرق خاورشناس برجسته انگليسي (1940م)
ادوارْدْ دنيسون راس، زبان‏شناس و خاورشناس انگليسي در ششم ژوئن 1871م در لندن به دنيا آمد. وي پس از طي دوران تحصيلات خود به فراگيري زبان‏هاي شرقي پرداخت و به زبان‏داني مشهور تبديل شد به طوري كه به سي زبان و لهجه آشنا بود كه فارسي، عربي، تركي، تبّتي، سانسكريت، اردو، فرانسوي، انگليسي، آلماني و ايتاليايى از آن جمله‏اند. ادوارد راس در سال‏هاي بعد به تدريس زبان و ادبيات فارسي در لندن پرداخت و پس از آن رياست مدرسه كلكته در هندوستان را بر عهده گرفت. وي هم‏چنين پس از برعهده گرفتن رياست دانشكده شرقي و افريقايى، در رونق دادن اين مؤسسه علمي و مجذوب كردن مردم به فراگيري زبان‏هاي شرقي و متمركز كردن استادان زبان‏هاي مشرق زمين نقش موثري ايفا كرد و زبان و تاريخ و فرهنگ و قوانين مشرق زمين و افريقا را ترويج نمود. ادوارد راس در طول عمر خود مسافرت‏هاي متعددي به مشرق زمين انجام داد و ضمن آشنايى با آثار شرق، با استادان بزرگ زبان فارسي و تركي نيز ديدار كرد. وي قرآن را دقيقاً مطالعه مي‏نمود و به ايرانيان علاقه خاصي داشت به طوري كه درباره ايرانيان گفته است: ايراني، با استعداد فوق‏العاده و سريع الانتقال و سريع الادراك است و اين سرعت انتقال و تيزفهمي در مراحل اوليه زندگي و ايام جواني در آن‏ها آشكار مي‏شود. فعاليت فكري ايراني طوري است كه پيوسته او را به تفكر در مطالب فلسفي، بيشتر از امور پوچ و بيهوده‏اي كه جزو مظاهر زندگي عملي ما به شمار مي‏رود، متمايل مي‏گرداند. هر ايراني كمابيش شاعر است و قريحه و هوش و استعداد شاعرانه در او موجود است. شايد هيچ زباني مانند فارسي به آن درجه روان نباشد كه از سلك نثر به رشته نظم كشيده شود. از راس آثار متعددي بر جاي مانده كه از جمله آنها كه با محوريت اسلام، شرق و يا ايران نگاشته شده، مي‏توان به كتاب اسلام، ايرانيان، هند و اديبان شرقي و ترجمه‏هايي از اشعار تركي و فارسي و كتب تاريخي اشاره نمود. ادوارد دنيسون راس سرانجام در 23 سپتامبر 1940م در 69 سالگي درگذشت.

/س