خواندن، دربرگيرنده مجموعه اي از مهارت هاست و پايه مشترك موفقيت در تمام امور تحصيلي محسوب مي شود. خواندن، در تمام فعاليت هاي تحصيلي و يادگيري نقش اساسي به عهده دارد و مشكلات خواندن، مهمترين عامل نبود موفقيت تحصيلي در مدرسه شناخته شده است. محور اصلي سوادآموزي، خواندن است و از هر كسي انتظار مي رود خواندن و نوشتن را بداند. بيشتر كودكان براي يادگيري خواندن به مدرسه مي روند و تحصيلات رسمي خود را با خواندن و نوشتن آغاز مي كنند. اعتقاد برخي از متخصصان بر اين است كه اغلب شكست هاي تحصيلي در دوره ابتدايي، از ناتواني هاي خواندن نشأت مي گيرد. عمده اي از مشكلات يادگيري، به خواندن و هجي كردن مربوط مي شود كه به صورت ناتواني در خواندن، نارساخواني و مشكلات مربوط به هجي كردن ظاهر مي شود. ناتواني يادگيري در خواندن و هجي كردن از پايه اول تحصيلي آغاز مي شود و در پايه هاي بعدي ادامه مي يابد. خواندن و نوشتن، تبديل زبان به نمادهاي جديد هستند. به طور معمول دانش آموزي كه در زبان و گفتار مشكل دارد، نمي تواند بخواند و كسي كه در خواندن مشكل دارد، نمي تواند به خوبي بنويسد. مشكلات يادگيري در خواندن به عوامل متعددي مانند، آسيب مغزي (چه بر اثر بيماري و چه بر اثر تصادفات)، غلبه مختلط مغز، محروميت فرهنگي و محيطي، تحصيلات والدين، وضعيت اقتصادي و اجتماعي خانواده، دسترسي نداشتن به مواد خواندني در خانه، آمادگي نداشتن براي ورود به مدرسه، وجود تأخير در رشد بهنجار زبان و وجود اختلال در دستگاه گفتاري مربوط مي شود. برخي از كودكان همان طور كه در راه رفتن وحرف زدن دچار تأخير مي شوند، در خواندن نيز با تأخير روبرو مي شوند. كسب نكردن مهارت هاي حافظه و ناتواني در به ياد آوردن و پردازش اطلاعات آموخته شده، علت ديگر ناتواني در خواندن است. كودكاني كه قادر نيستند تصوير حرف خاصي را به ياد آورند، با مشكل بازشناسي آن حرف و در نتيجه با مشكل خواندن روبرو مي شوند. (مثلا: عدم يادآوري تفاوت حرف پ و حرف ب). تحقيقات موجود در آمريكا نشان مي دهد كه ناتواني در خواندن در پسران بيشتر از دختران است، به طوري كه حدود 60 تا 80 درصد افرادي كه مبتلا به مشكلات خواندن تشخيص داده شده اند، از پسران هستند و اين وضعيت ممكن است به علت اثر تعاملي جنسيت بر ژن ها و سوگيري در شناسايي و ارجاع پسران باشد. مشكلات متداول در خواندن مشكلات خواندن در دانش آموزان دوره ابتدايي به ويژه در پايه اول تحصيلي به شكل هاي گوناگون ظاهر مي شود:
¤ دانش آموز هنگام خواندن دچار مشكل مي شود و قادر به تشخيص حروف به ويژه حروف مشابه نيست، مانند تشخيص حرف م از ب- د از ب- ر از ل.
¤ دانش آموز هنگام خواندن، قادر نيست كلمه هاي مشابه را با چشم تشخيص دهد و دچار مشكلات ديداري است. به عنوان مثال، براي تشخيص غار از غاز- برگ از مرگ، يا كباب از كتاب مشكل دارد.
¤ هنگام خواندن، آهسته، كلمه به كلمه، حرف به حرف و بريده بريده مي خواند و قادر به برقراري ارتباط ميان حروف و كلمه ها نيست.
¤ هنگام خواندن، برخي از حروف يا كلمه ها را حذف يا اضافه مي كند.
¤ دانش آموزاني كه در خواندن مشكل دارند، كودكاني هستند كه در زبان و گفتار دچار مشكلند. اين گونه دانش آموزان در كشيدن صداي حروف (صداكشي) شناسايي حروف و بخش كردن كلمه ها مشكل دارند. آنها از روي حدس و گمان كلمه ها را مي خوانند و يا با توجه به تصوير كتاب، به تفسير كلمه ها مي پردازند. گاهي اوقات صداي حروف را به طور جداگانه تشخيص مي دهند، اما قادر نيستند آنها را با يك ديگر تركيب كنند.
¤ دانش آموزاني كه دچار ناتواني يادگيري در خواندن هستند، مبتلا به ناتواني هاي يادگيري رشدي در زمينه هاي توجه، حافظه و ادراك شنيداري هستند. گاهي اين قبيل دانش آموزان در گوش دادن، نگاه كردن، حركت چشم و توجه كردن، با مشكلاتي مواجه هستند.
¤ بعضي از دانش آموزان در تشخيص صداها و تركيب آنها مشكل دارند و در تشخيص صداهاي مشابه ناتوانند. مثلا براي اين قبيل دانش آموزان تشخيص تفاوت شنيداري كلمه هاي پر، پر، نرو، برو، آبرو، مار، سار، رنگ و زنگ، دشوار است.
¤ گروه ديگري از دانش آموزان با مشكلات خواندن، مشكل حافظه ديداري توالي دارند و هنگام خواندن در حفظ توالي و ترتيب حروف در يك كلمه با مشكل مواجه مي شوند. به عنوان مثال، به جاي كبريت، كربيت و به جاي قفسه، قسفه مي خوانند.
¤ برخي از دانش آموزان در هجي كردن و بخش كردن كلمه دچار مشكل هستند. براي مثال، دانش آموز كلمه اي را درست مي خواند، اما نمي تواند حروف آن را به طور مجزا نام ببرد و يا بخش هاي كلمه را مشخص كند.
¤ برخي از دانش آموزان با مشكلات خواندن، دچار وارونه خواني هستند. براي مثال زور را روز مي خوانند.
توصيه هايي براي رفع مشكلات خواندن و هجي كردن.
¤ سعي كنيد با مثال هاي واقعي و متنوع در كشيدن و بازشناسي صداي حروف و بخش كردن كلمه ها با فرزندتان به تمرين بپردازيد و او را به خواندن علاقه مند سازيد. (نان، يك بخش و نانوا دو بخش دارد).
¤ سعي كنيد تمرين هاي مربوط به خواندن و هجي كردن را از كلمه هاي ساده، كوتاه و يك بخشي آغاز كنيد و كودك را به خواندن تشويق نماييد (آب، باد، خاك، كلمه هاي يك بخشي هستند).
¤ از معلم فرزندتان خواهش كنيد براي فرزند شما در صورت امكان از برنامه هاي آموزش انفرادي استفاده كند.
¤ براي صداشناسي و صداآموزي، هم از جنبه ديداري و هم از جنبه شنيداري استفاده كنيد. براي اين منظور تصوير كلمه را نشان دهيد و نام آن را بيان كنيد، زيرا كه ما، هم باچشم و هم با گوش خود مي خوانيم.
¤ از خواندن كلمه هاي ساده شروع كنيد و به تدريج به طرف خواندن كلمه هاي دشوار پيش برويد و به همين منوال خواندن جمله و سپس پاراگراف را ادامه دهيد.
¤ بر توانايي هاي او تكيه كنيد و مشخص نماييد فرزند شما چه حرف هايي را به درستي مي شناسد و چه حرف هايي را نمي شناسد.
¤ از روش قصه گويي و بازگويي قصه هاي كودكان درباره موضوع هاي مورد علاقه كودك استفاده كنيد و قصه هاي كوتاه را براي كودك بنويسيد و از او بخواهيد كه آن را بخواند.
¤ از كلمه هاي عيني و مصور براي تقويت خزانه واژگان كودك استفاده كنيد.
¤ سعي كنيد با فرزندتان در زمينه هاي يافتن كلمه هاي مشابه و متضاد از طريق بازي، به تمرين بپردازيد.
¤ سعي كنيد با فرزندتان در زمينه گروه بندي كلمه ها از نظر حيوانات، گياهان و مانند آن به تمرين بپردازيد.
¤ سعي كنيد براي تمرين هجي كردن، از دست ها به طور هماهنگ و به روش هاي ديداري، شنيداري وحركتي استفاده كنيد.
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله