8 دي 1387 / 29 ذي الحجه 1429 / 28 دسامبر 2008

1) 8 دي ماه سال 1369 هجري شمسي: با حضور حجمي از محققان و فردوسي شناسان ايراني و خارجي مراسم بزرگداشت هزارمين سال تدوين شاهنامه فردوسي در مشهد برگزار شد در اين مراسم ضمن تجليل از فردوسي استاد فرزانه طوس ، بخشي از داستانهاي شاهنامه را استاد صادق عليشاه نقال كهنسال خراساني نقل كرد همچنين به مناسبت هزارمين سال تدوين شاهنامه آرامگاه حكيم سخن بازسازي شد و برسر مزار اين شاعر گرانقدر هزار شمع به نشانه بزرگداشت اين روز افروخته شد گفتني است كه داستانهاي شاهنامه فردوسي به صد زبان زنده دنيا ترجمه شده اند.

2) امضاي نخستين قانون اساسي ايران توسط "مظفرالدين شاه" با نام نظامنامه سياسي (1285ش)
نخستين قانون اساسي مشروطه با نام نظامنامه سياسي كه توسط اولين مجلس شوراي ملي ايران در 51 ماده تهيه و تدوين شده بود، در هشتم دي ماه 1285 ش به امضاي پادشاه وقت ايران، مظفرالدين شاه قاجار، رسيد و مظفرالدين شاه، خود پس از ده روز درگذشت. قانون اساسي امضا شده توسط شاه، در برگيرنده خواست واقعي مردم و علما نبود و اصولاً بدون وقت كافي و با عجله به طور عمده در جهت مسائل مجلس شوراي ملي تدوين شده بود. اين قانون همچنين از بسياري مسائل مهم و اساسي ديگرِ حقوقي كه مي‏بايد در آن مطرح مي‏شد، بي‏بهره بود. از سوي ديگر، روشنگري‏هاي روحانيت كه در صف مقدم نهضت و مبارزات مشروطيت حضور داشتند، علي‏رغم كارشكني‏هاي مداوم درباريان، شرايطي را به وجود آورد كه پس از مرگ مظفرالدين شاه، در همان آغاز سلطنت محمدعلي شاه، كميسيوني در مجلس شوراي ملي به منظور تهيه متمم قانون اساسي تشكيل شد. متمم قانون اساسي سرانجام در 107 ماده تصويب و در 15 مهر 1286 ش به امضاي محمدعلي شاه قاجار رسيد. قانون اساسي مشروطه در طول سال‏هاي متمادي، به ويژه در دوره رژيم ديكتاتوري پهلوي، دستخوشِ تغيير و تحول بسيار شد، به طوري كه در زمان محمدرضا پهلوي، چندين بار، اصول آن تغيير يافت و يا مواردي به آن اضافه شد. حذف و اضافه اين اصول، معمولاً به ضرر حاكميت مردم و اسلام بر كشور و در جهت تثبيت سلطه استبدادي پهلوي بود. دگرگوني اصول مهم قانون اساسي اوليه، از عوامل انحراف نهضت مشروطيت بود. در نهايت با طلوع آفتاب پرشكوه انقلاب اسلامي، قانون اساسي كشور نيز مورد بازنگري كلي قرار گرفت و قانون اساسي فعلي جايگزين آن شد.

3) اجتماع بزرگ مردم در ميدان بهارستان تهران براي ملي شدن نفت و آزادي مطبوعات (1329ش)
پس ازآن كه از اول تيرماه سال 1329 ش، مجلس شوراي ملي براي رسيدگي به مسأله نفت، كميسيون خاصي را تعيين نمود، بحث بر سر ملي كردن نفت بر سر زبان‏ها افتاد و اين مسأله پس از مدتي به طور جدي مطرح شد. در اين ميان، سپهبد رزم‏آرا، نخست وزير رژيم پهلوي، به شدت با ملي شدن نفت مخالفت ورزيد و ايران را ناتوان از استخراج و توليد نفت معرفي كرد. به دنبال نطق نخست‏وزير و نيز وزيردارايي وقت در مجلس مبني بر عدم توانايي مردم ايران در استخراج و فروش نفت، در روز هشتم دي ماه 1329 ش، آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم كاشاني، رهبر مذهبي و پيشواي بزرگ مردم، طبق دعوت عام از همگان خواست تا درباره تصميم‏گيري در مسأله نفت در ميدان بهارستان تهران اجتماع نمايند. در اين اجتماع عظيم، ناطقين با رهنمودهاي آيت‏اللَّه كاشاني، نطق‏هاي آتشيني ايراد نموده و دولت و شركت نفت را مورد انتقاد قرار داده، تنها راه نجات ملت ايران را ملي كردن صنعت نفت دانستند. مطبوعات نيز به تبعيت از پيشواي روحاني خود، مقالات اساسي خود را به ملي كردن نفت اختصاص دادند. اين تجمعات در روزهاي ششم بهمن و دوازدهم بهمن آن سال نيز تكرار شد ولي باز هم نخست وزير با آن مخالفت نمود. سرانجام با اعدام انقلابي رزم‏آرا توسط جمعيت فداييان اسلام در 16 اسفند آن سال، مجلس رأي به ملي شدن صنعت نفت ايران داد و دست اجانب به ويژه انگلستان از اين نعمت خدادادي كوتاه شد.

4) تغيير نام خبرگزاري پارس به خبرگزاري جمهوري اسلامي (1360ش)
خبرگزاري يا آژانس خبري پارس به عنوان خبرگزاري رسمي ايران، در سال 1313 ش به عنوان يكي از واحدهاي تحت نظر وزارت امور خارجه تأسيس شد. آژانس پارس در سال 1319 ش كه اداره كل انتشارات و راديو به وجود آمد، از آن وزارت به اين اداره منتقل گرديد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، نام خبرگزاري پارس به خبرگزاري جمهوري اسلامي تغيير يافت و كار خود را وسعت بيشتري بخشيد. اين خبرگزاري در آغاز دفتري بيش نبود ولي در حال حاضر دستگاهي مجهز است كه آخرين خبرهاي ايران و جهان را اعلام مي‏نمايد.

5) 29ذيحجه سال1061هجري قمري: ميرزا ابوطالب كليم معروف به كليم همداني ازشاعران ايراني تبارهند دركشميردرگذشت. او تحصيلاتش را درهمدان، كاشان و شيراز به پايان رساند. سپس به هند رفت و به سبب استعداد سرشارش درنظم و نثرمورد توجه شاه جهان قرارگرفت. شهرت كليم همداني بيشتربه سبب غزليّات اوست. ابداع معاني و خيالهاي رنگين به غزل او لطف ويژه‎اي بخشيده است. با نظري به ديوان كليم درمي‎يابيم كه او درانواع شعرازغزل، قصيده و ترجيع بند گرفته تا قطعه و تركيب و رباعي طبعي روان داشته است. همچنين كثرت مضامين ابداعي او سبب شده كه وي را خَلّاقُ المَعاني ثاني يعني آفريننده معاني دوم لقب دهند. جديدترين و بهترين چاپ ازديوان كليم همداني با مقدمه تصحيح و تعليقات محمد قهرمان به همّت انتشارات آستان قدس رضوي چاپ شده است.

6) 29ذيحجه سال1209هجري قمري: ابن سوده ازعالمان و قاضيان مشهورقرن19هجري قمري درمراكش درگذشت. او مقام شيخ الشُّيوخي داشت و ازنوابغ مغرب بشمارمي‎رفت. ابن سوده درسال1811هجري قمري به حج رفت و آنجا مقيم شد. او درزمان اقامتش درمكه معظمه و مدينه منوره به تدريس پرداخت و شاگردان بسياري را آموزش داد. سپس به زادگاهش بازگشت و به تدريس علوم اسلامي، تفسير، حديث، فقه، كلام و منطق مشغول شد. ابن سوره تأليفات فراواني دارد كه ازمهمترين آنها «زادُ المَجد درچهارجلد، شَرحُ الاَربَعين النَّوَويَّه و شرحُ الاميةُ‌ الزّقّاب درعلم قضا» را مي‎توان نام برد.

7) شهادت روحاني آگاه و مبارز انقلابي "شيخ محمد خياباني" در تبريز(1338 ق)
شيخ محمد خياباني در سال 1297ق در خامنه از توابع شبستر به دنيا آمد. در ابتدا مدتي به همراه پدر به كار تجارت مشغول بود، اما گرايش روحي به فراگيري علم او را به سلك روحانيت در آورد. شيخ محمد مدارج علمي را به سرعت پيمود و در درس عالي فقه و اصول و هيئت و نجوم شركت كرد. در محاصره‏ي تبريز، وي از اركان فكري و رهبري مردم بود و با لباس روحانيت و تفنگ بر دوش در سنگرها به دفاع از شهر و ناموس و حيثيت مردم مسلمان در مقابل سپاه متجاوز عين الدوله صدراعظم قاجار پرداخت. پس از خلع محمدعلي شاه از حكومت، از طرف مردم تبريز به مجلس شوراي ملي راه يافت، و در كنار افرادي همچون شهيد مدرس به دفاع از حقوق مردم قيام كرد. از قاجار كارهاي درخشان خياباني در مجلس دوم، اعتراض شجاعانه و كارساز او عليه اولتيماتوم استعماري دولت تزاري روس بود. اوضاع نابسامان ايران و اخراج نمايندگان آذربايجان از مجلس شوراي ملي، شيخ محمد خياباني را به تشكيل مجلس محلي و قيام مردمي فرا خواند و در 16 رجب 1338 آن را علني ساخت. در اين قيام تبريز از لوث حضور خائنان و بيگانگان مزدور پاك شد و زمام امور به دست خياباني و يارانش افتاد. اين قيام پيروزمندانه، پنج ماه ادامه داشت. سرانجام با خيانت مخبرالسلطنه كه چهره‏اي موجه و ملي داشت، هواداران و ياران خياباني به قتل رسيده و يا خلع سلاح شدند. در نهايت بر اثر خيانت برخي مزدوران، شيخ محمد خياباني در 29 ذي‏الحجه‏ي سال 1338 ق (22 شهريور 1299 ش) به شهادت رسيد. پيكر وي را در گورستان سيد حمزه در تبريز به خاك سپردند. بعدها، اين گورستان به مدرسه تبديل شد و با ويراني مدرسه، مقبره‏ي خياباني مظلوم هم از بين رفت.

8) 28دسامبرسال278ميلادي: كشورآندورا استقلال يافت. آندورا پس از استقلال مدتها تحت حاكميت مشترك اسقف اسپانيايي و كنْت دُنوي فرانسه بود اما بعد ازسالها درگيري ميان مالكان اسپانيايي و فئودالهاي فرانسوي برسرتصرف اين سرزمين سرانجام بنا به تقليد مردم آندورا درسال1806ميلادي اين كشور بطوررسمي كشوري مستقل اعلام موجوديت كرد. با اين حال همچنان رئيس جمهور آن تحت نظردولتهاي فرانسه و اسپانيا انتخاب مي‎شد و كليساي اسپانيا و رئيس جمهور فرانسه به طورمشترك اداره اين سرزمين را به عهده داشتند. نمايندگان اين دوكشور هنوز به منزله رئيسان حكومت دررهبري سرزمين آندورا حضوردارند. آندورا جمهوري كوچكي است كه دركوههاي پيرِنِه درجنوب غربي اروپا ميان اسپانيا و فرانسه قرارگرفته است.

9) 28دسامبر سال1895ميلادي: نخستين باردرتاريخ سينما يك فيلم سينمايي به نمايش عمومي درآمد. اين فيلم را برادران توميرمخترعان معروف فرانسوي و بنيانگذاران صنعت فيلم و سينما تهيه كرده بودند و محل نمايش آن نيززيرزميني درشهر پاريس بود. درسالهاي بعد دستگاههاي جديد ديگري دراِمريكا و ديگركشورها ساخته شد و بتدريج سينماهاي متعددي درشهرهاي مختلف دايرشد و فنّ تصويربرداري متحرك برروي نوارهاي سلولوئيدي به هنرهفتم يا سينما مبدّل شد. نيمه دوم قرن نوزدهم، يكي از پربارترين دوران‏ها براي اختراعات و اكتشافاتي است كه آثار و نتايج آن در قرن بيستم هم برجاي ماند. به طوري كه بسياري از پيشرفت‏هاي علمي و صنعتي و پزشكي در قرن بعد كه چهره جهان را تغيير داد در واقع ادامه و تكميل اختراعات و اكتشافات نيمه دوم قرن نوزدهم است. اختراع سينما نيز مربوط به اواخر قرن نوزدهم بود. اولين نمونه فيلم يا تصاوير متحرك به وسيله اديسون مبتكر معروف امريكايى ساخته شد و او در سال 1888م اين اختراع خود را در امريكا ثبت كرد ولي آن را تعقيب ننمود و به كارها علمي ديگر پرداخت. در اين زمان يك مخترع فرانسوي به نام لويى لومْيِر اين فكر را دنبال كرد و در سال 1895م چند صحنه از وقايع روزمره و نمايش‏هاي كوتاه كمدي را فيلم برداري نمود. او در روز 28 دسامبر آن سال اين فيلم را در يك سالن كوچك زيرزميني در پاريس به معرض نمايش گذاشت. اين نمايش با استقبال فراواني روبرو شد و طي چند سال، نخستين سالن‏هاي سينما در پاريس و لندن و نيويورك شروع به كار كردند. ولي فيلم‏هايى كه طي اين سال‏ها به معرض نمايش گذاشته مي‏شد، تركيبي از نمايش‏هاي كوتاه و صحنه‏هاي زندگي روزمره يا مناظر طبيعي به صورت صامت و بي‏صدا بود و سينما در سال‏هاي قرن بيستم رونق بيشتري يافت. در سال‏هاي بعد، دستگاه‏هاي پيشرفته براي ضبط و نمايش آثار سينمايي ساخته شد و به تدريج سينماهاي متعددي با استانداردهاي نوين، در تمامي كشورها داير گرديد.

10) مرگ "كوندامين" رياضي دان شهير فرانسوي(1774م)
كوندامين، رياضي‏دان، سياح و مهندس معروف فرانسوي در سوم مه 1701م در پاريس به دنيا آمد. وي گرچه تحصيلات مرتبي نداشت ولي به سبب علاقه فراواني كه به جفرافيا و رياضيات پيدا كرد، به مطالعه درباره اين علوم پرداخت و دانشمند مشهوري شد. كوندامين در سال 1735م به همراه دانشمندان آكادمي علوم فرانسه، درصدد شناختن شكل حقيقي كره زمين برآمد. اين تلاش به كشف برآمدگي خط استوا و فرو رفتگي دو قطب شمال و جنوب انجاميد. هم‏چنين كوندامين در رأس يك گروه علمي، براي اندازه‏گيري يك قوس نصف النهار كره زمين و با هدف تلاش براي شناخت شكل زمين به كشور پرو در امريكاي جنوبي كه در نزديكي خط استوا بود، رفت و طي ده سال اين عمل را به انجام رساند. كوندامين سرانجام در 28 دسامبر 1774م در 73 سالگي درگذشت.

11) مرگ "فرانسوا بوشه" نقاش معروف فرانسوي (1770م )
فرانسوا بوشه نقاش برجسته فرانسوي در ششم فوريه 1703م به دنيا آمد. او از كودكي وارد عرصه هنر گرديد و به دليل داشتن قوه تخيل بي نظير، در نقشه‏كشي، گراورسازي و به ويژه در پُرْتْرِه‏سازي مهارت فراواني يافت. اين تسلط و توانايىِ بوشه باعث شد تا در زمره مقربان دربار پادشاه فرانسه قرار گيرد و پس از چندي به علت اشتهار و پركاري و نزديكي به دربار، به عنوان نقاش مجالس بزم و طَرَب معروف شد. نقاشي بوشه از حيث رنگ‏آميزي، داراي ابتكارات و ابداعات بسياري است، به اين معني كه از استعمال رنگ‏هاي سير خودداري مي‏كرد و بيشتر رنگ‏هاي الوان را به كار مي‏برد. وي در جواني چنان به شهرت رسيد كه در 28 سالگي موفق به دريافت جايزه آكادمي فرانسه شد. از بوشه بيش از هزار تابلو نقاشي و نيز بيش از ده هزار اثر تصويري ديگر اعم پرتره يا نقاشي صورت و... به جاي مانده است. فرانسوا بوشه سرانجام در 28 دسامبر 1770م در 67 سالگي درگذشت.

12) كشف اكسيژن توسط "ژوزف پريسْتْلي" شيمي‏دان انگليسي (1774م)
ژوزف پريسْتْلي، شيمي‏دان معروف انگليسي طي آزمايش‏هاي خود موفق شد تا در 28 دسامبر 1774م، گاز اكسيژن را كشف كند. اكسيژن گازي بي‏رنگ، بي بو و نامرئي است كه نزديك به نيمي از اتم‏هاي جهان را شامل مي‏شود. پريستلي، از گرما دادن اكسيد جيوه قرمز به وجود اكسيژن پي برد، اما به اهميت آن واقف نشد و بعدها دانشمندان ديگر آن را اكسيژن ناميدند. اكسيژن نقش مهمي در حيات آدمي ايفا مي‏كند چرا كه به هنگام تنفسْ، به درون بدن مي‏رود و با غذا تركيب مي‏شود. حاصل اين عمل، توليد انرژي است كه در راه زنده ماندن و كار كردن مصرف مي‏گردد. اكسيژن موجود در هوا باعث مي‏شود اشياء هنگام گرم شدن بسوزند؛ حتي بدن انسان از سوختن خفيف اكسيژن نيرو مي‏گيرد و توان كار پيدا مي‏كند. هيچ شي‏ء بدون وجود اكسيژن آتش نمي‏گيرد و با شعله‏ور شدن شي‏ء، گازهاي حاصل از آن، با اكسيژن موجود در هوا تركيب مي‏شوند كه در نتيجه، نور و روشنايي به وجود مي‏آيد.