"فرزندي دارم كه بشدت از جمع گريزان است،نمي داند در حضور مردم چگونه بايد رفتاركند،صورتش به شدت سرخ مي شود. رفتارش در خانه ومدرسه متفاوت است وهيچ وقت ازحق خود دفاع نمي كند.”كمرويي مقوله اي ناروشن است،هرچه نزديك تر به آن بنگريم.تنوع بيش تري درآن مشاهده مي كنيم.بنابراين قبل از آن كه درباره نحوه مقابله باآن فكركنيم،بايدازمضمون كمرويي شناخت بيش تري داشته باشيم .
تعريف كمرويي
كمرويي، صفت فردي است كه به خاطر ترسويي،احتياط كاري وعدم اطمينانش،نزديك شدن به آن مشكل است.فردكمرو هشيارانه ازمواجهه باافراد يا چيزهاي مشخص يا انجام كاري همراه آنان بيزار است.درگفتارياكردارخودملاحظه كاراست،از ابراز وجود بيزار است وبه طور محسوسي ترسوست.ممكن است فرد كمرو كناره گير يابي اعتماد وياازخمير مايه ي ديگري باشد: شخصيتي پرسش انگيز، بي اعتمادومشكوك .
فرهنگ لغت، كمرويي رابه عنوان ناراحت بودن در حضورديگران تعريف مي كند.امابه نظرنمي رسد كه اين تعريف مطلب زيادي به آنچه عموماَدرباره كمرويي مي دانيم بيفزايدهيچ تعريف واحدي كفايت نميكند. زيراكمرويي براي افراد مختلف داراي معاني متفاوت است.كمرويي شرايط پيچيده اي است كه آثارمختلفي بر جاي مي گذارد، از ناراحتي مختصر تاترس بي مورد از مردم وروان رنجوري حاد .
كمرويي علل مختلفي دارد،بعضي از آن ها ازاين قرارند :
• وجودفردكمرو در خانواده مثل پدر،يامادركمرو الگوگيري كودك ازاو
• تحقيركودك در خانه ومدرسه
• برچسب كمرويي بر كودك زدن وتلقين كمرويي به او
• مقايسه كودك با ديگران
• توقع بيش از حد از كودك داشتن
• تجارب منفي كودك درموقعيت هاي مختلف
• نقل مكان هاي مكرر خانواده
• ترتيب توالد
• طلاق يامرگ يكي از والدين
• آرمان گرايي والدين ويا جامعه
راه هاي پيشگيري ازكمرويي در كودكان :
«« ازكودك خود،آدمي خجول نسازيد »»
بيشتراوقات خجالت هنگامي درطفل ايجادمي شود كه اودرزندگي خانوادگي خودتكيه گاه مطمئني نمي يابدتابااطمينان واعتمادبه آن، شخصيت خويش راثبات بخشد.همين كمبودباعث مي شود كه كودك شما ازتجربه كردن وقايع تازه و عجيب برحذرباشد .ممكن است شما اظهاركنيدكه:“ من چندفرزنددارم، اما چرا فقط اين يكي كمرو شده؟” توجه داشته باشيد حتي در يك خانواده كه نحوه تعليم وتربيت درآن يكسان است همه افراد بهره ي يكساني از آن نخواهندبرد. پس اگر متوجه كمرويي فرزند خودشديد،به هيچ وجه اورابافرزندان ديگر مقايسه نكنيد.هم چنين نبايد رفتار وكرداراورا تاييد كنيد مثلا بگوييد:“آفرين چه دختر ساكتي! ويااو بچه بسيار خوبي است،هميشه گذشت مي كند .”
بدانيد كه كودك شما مثل شاخه نورس وتري، دردستان قدرتمند شماست.پس بافرزند خوددركمال دقت وظرافت رفتارنماييد، زيراكمرويي ويابرعكس اعتماد به نفس او،درخانواده شكل مي گيرد .
از كودك خود توقع انجام كارهاي محال رانداشته باشيد .
سعي كنيد انجام كارهايي را از كودك درخواست نماييدكه مي دانيد ازعهده آنهابرمي آيد.ومثلا اگردردوره ي ترس هاي كودكانه است ازاونخواهيد كه در استخري از آب بپرد ويابه زيرزمين تاريك برود .
زياد ازحدنگران فرزند خود نباشيد .
اگرترس ونگراني شمادر موردفرزندتان زيادازحدباشد،ناخودآگاه اين ترس رابه كودكتان نيز منتقل مي كنيد.اگر اين روش را ادامه دهيد،امكان عمل وابتكار را ازاومي گيريد.سعي كنيد همه چيز را از قبل براي آماده نسازيد،بلكه به او كمك كنيد تا بتوانددربرابر موقعيت هايي كه احتمال خطر درآن مي رود عكس العمل مناسبي نشان دهد.درضمن سن و سال اورا ازيادنبريد واورابه انجام كارهاي ساده تشويق كنيد كه از هر عامل ديگري در تصحيح رفتارش مناسب تراست .
ابتكارات كودك را دست كم نگيريد .
به كارهاي كودك خودبها بدهيد وبدانيد كه او در حدتوان خودتوانسته كارهايي هرچندكوچك راانجام دهد.نكته مهم آن است كه اوبه خود وبه نيروي خود اطمينان پيداكند ونتايج كارهاي خويش را بسنجد.تجربه اندوزي فعلي اوست كه اساس رشدش رادرآينده فراهم ميكند. ازگفتن جملات هشدار دهنده مثل:“ مواظب باش ويــا حواست راجمع كن”خودداري كنيد وبه جاي اين القاآت منفي،محيط اورا ازعوامل خطرزاتخليه كنيد .
تولد نوزاد جديد
تولد نوزاد جديد همواره باواكنش هاي خاصي از جانب كودك بزرگتر همراه بوده است.تنهاراه درمان دراين موقعيت ،عبارت است ازسهيم كردن اودرمراقبت ازنوزاد وبدترين روش آن است كه مثلا مانع ازدست زدن اوبه نوزاد بشويم.به خصوص درروزهاي اول تولد در مقابل كودك ارشد به نازونوازش نوزاد نپردازيم واين كارراحتمادرغياب كودك بزرگتر انجام دهيم .
كودك راازمدرسه نترسانيد .
ورود به مدرسه رادروازه ي دخول به اجتماع فرزندتان بدانيد وهرترس وترديدي رااز دل دوركنيد.كودك راباتنبيهات احتمالي مدرسه نگران نسازيد.توجه داشته باشيد كه كودك در صورتي اين گام هاي نخستين را با موفقيت برخواهدداشت كه والدين با عقل وتدبير، اوراآماده ي اين كار ساخته باشند.سعي كنيد اورابه حال خودواگذاريدتا تجارب تلخ وشيرين اين ايام راخود تجربه كند وبيش از حد نگران اونباشيد .
كشف عوامل جاذب
به كودكان در كشف هرچيز جذب كننده اي كه دروجودشان هست كمك كنيد واز امروز به تعريف كردن ازفرزندخودتان به خاطرتمام چيزهاي جذب كننده اي كه دراعمال ووجوداومي يابيد،بپردازيد .
عرصه ي برخوردهاي كودك رابامحيط خارج گسترش دهيد .
شرايطي به وجودآوريدكه كودكان نحوه ي استفاده ازمعلومات كودكان ديگررا، به عنوان يك منبع فرابگيرند واز يكديگر كمك بخواهندوبه يكديگركمك كنند.هدف، تمرين وتشويق همكاري،اشتراك مساعي ودوستي براي ايجاد يك جامعه دموكراتيك است.علاوه برآن بازي ها واسباب بازيهايي كه به دوبازيكن يابيش ترنياز دارند بايد براي تقويت بازي اشتراكي در دسترس باشند .
كودكان را وابسته به خودنكنيد
فرزندان يا شاگردان خودراصرفا به اين دليل كه بهترمي توانيد آنان راتحت كنترل يا سازمان دهي در آوريد،تشويق به وابستگي نكنيد.وابستگي مانندشكلات كشي است،هرچند مزه ي آن خوب است اما هميشه در آخركار،به دندان شمامي چسبد .
حس قبول مسئوليت رادركودكان تقويت كنيد .
به كودكان يادبدهيدكه مسئول كارهاي خودشان باشند.كودكان راتشويق كنيد كه درمقابل ديگران نيزمسئول باشند،البته نه فقط در كمك كردن به افراد سالمند براي عبور از خيابان،بلكه در كمك كردن به خواهران وبرادران در انجام كارهاي خانه، كمك به شمادرزمان ناراحتي يا كمك به همكلاس هايي كه نيازمند ياري مي باشند .
كودك رااز شكست نترسانيد .
بروز برخي اشتباهات را مجازبدانيد وبگذاريد كودك با صرف وقت كافي متكي به نفس ترشود.كودكان كمرو به دليل اضطراب ناشي ازشكست دركارياانجام نادرست عملي از انجام هركاري مي ترسند.به كودكان بياموزيد به استقبال مخاطرات حساب شده بروند وشكست را متحمل شوند .
احساس لذت درتنهايي
ترتيبي بدهيد كه كودكان به هنگام تنهايي باخودشان راحت باشند.تنهايي،زماني كه به عنوان ابزاري براي برقراري ارتباط باخود انتخاب مي شود مي تواند تجربه اي مثبت باشد.اين به آن معناست كه مكان هايي اختصاصي واوقاتي فردي در اختياركودك شما قرارداده شود.هم چنين به آن معناست كه زندگي كودك رابافعاليت هاي گروهي برنامه ريزي شده پرنكنيم.بنابرموقعيت حتي به آن معناست كه كودك رابه انجام فعاليت هاي انفرادي مانند پياده روي در اطراف منزل،رفتن به موزه وسينما،يا كودكان بزرگتر رابه گردش درپارك تشويق كنيم .
نوازش،اطمينان وعطوفت
سعي كنيدفرزندان خود(به خصوص فرزندان كمرو) را ،قدري بيشترنوازش كنيد.تماس جسماني باعث مي شود كه كودك احساس طرد شدن نكند.اين كاراحساس رضايت رادراو ايجاد مي كند وواقعيت وجودي اوراموردتأييدقرامي دهد .
والدين محترم بدانند كه دستورالعمل هايي كه ذكرشد،بسيار ساده وعملي است.بااين حال اگر بازهم احساس نموديد كه فرزند كمرويي داريد،هرگز مايوس نشويد وخودرانبازيد،بهترين كاراين است كه كاررابه كاردان بسپاريدوازكارشناسان متخصص كمك بخواهيد.در ضمن سعي كنيد كه رفتارتان كاملا طبيعي باشد.در اين صورت كودكان هم آرامش خاطر پيدامي كنند وروند درمان به سرعت پيش خواهد رفت .
منابع :
• شارتيه، ژان: كمرويي وراه هاي درمان آن،ترجمه ي هوشيار رزم آرا
• زيمباردو، فيليپ :كمرويي چيست؟ چه بايد كرد؟ ترجمه ي ن . پارسا
• نائينيان: روانشناسي باليني كودك
منبع: نشريه فرهنگي، اجتماعي، آموزشي پژواک ايران