مبارزات سياسي- فرهنگي شهيد مفتح

چکيده:

شهيد آيت الله دكتر محمد مفتح

در پيروزي انقلاب اسلامي عوامل متعددي را مي توان مؤثر دانست. آن چه تا كنون در بررسي هاي مربوط به علل اين رويداد كم تر مورد توجه قرار گرفته است، عومل و زير ساخت هاي فرهنگي اين انقلاب بزرگ است. در كنار مبارزات سياسي، تلاش هاي فكري و فرهنگي وجه اهميت شخصيت هاي مبارزي چون آيت الله دكتر مفتح، شهيد مطهري و شهيد باهنر و ديگران بوده است.
با آغاز نهضت اسلام به رهبري امام خميني در سال 1341، شاگردان مكتب ايشان به تبعيت از استادشان وارد صحنه ي مبارزه شدند. دكتر مفتح با سفرهايي كه به نواحي مختلف جهت سخنراني مي نمود، مردم مسلمان را به وظايف ديني و سياسي آگاه مي كرد. با دستگيري و تبعيد امام خميني، مبارزه متوقف نگرديد؛ بلكه به تأثير از جو خفقان ايجاد شده، تاكتيك مبارزات تغيير كرد. در اين رويكرد شاگردان امام ضمن مبارزه ي سياسي به بستر سازي فكري و فرهنگي به منزله ي يك اقدام انقلابي توجه خاصي ورزيد ند .
آيت الله مفتح علاوه بر حضور قوي در صحنه ي مبارزات ضد حكومت، داراي سوابق قابل توجه فرهنگي بود. تدريس در دبيرستان دين و دانش كه راه و روش جديدي را در پيش گرفته بود و هم گامي با مؤسسان انديشمند آن، چون دكتر بهشتي و آيت الله حائري تهراني و نيز تشكيل كانون دانش آموزان و فرهنگيان قم، از آن جمله است. تأسيس مجمع اسلام شناسي براي پژوهش در مسائل بنيادي اسلامي و انتشار چندين جلد كتاب از اين مجموعه، تحت نظارت دكتر مفتح از فعاليت هاي مهم فرهنگي اسلامي نيروهاي مذهبي به شمار مي رود. گردانندگان اين مجموعه، متفكران و نويسندگاني در حوزه ي مطالعات اسلامي بودند كه در دو سو مشغول مبارزه ي قلمي بودند؛ نخست در مقابل استعمار فرهنگي غربي حاكم بر جامعه و ديگري اصلاح انديشه هاي انعطاف ناپذير برخي اقشار متحجر مذهبي كه خود از عوامل رويگرداني افراد بسياري ازدين و مذهب بودند. در اين مبارزه ي پردامنه ي فكري و فرهنگي، لازم بود هم آشنايي و تسلط كامل بر اسلام و معارف حقه ي شيعه در حوزه هاي علميه حاصل گردد و هم با انديشه هاي جديد موجود در دانشگاهها آشنا شود. شناخت اسلام راستين و ناب از يك سو براي زدودن خرافات و پيرايه هاي بي پايه در ميان اقشار مذهبي و از سوي ديگر براي ارايه در مجامع دانشگاهي ضرورت داشت .
شخصيت هايي چون آيت الله شهيد مظلوم دكتر بهشتي، آيت الله دكتر مفتح، دكتر محمد جواد باهنر، استاد مرتضي مطهري، و ... از آن جمله انديشمندان تربيت شده ي مكتب امام خميني بودند كه براي تعديل، تغيير و تصحيح نظر دانشگاهيان نسبت به اسلام و مذهب، قدم در دانشگاه ها گذاشته و با تحصيل و يا تدريس و فعاليت گسترده، مروج اسلام ناب در مراكز دانشگاهي شدند. اين انديشمندان براي تأثير گذاري بيشتر به استخدام در وزارت فرهنگ و وزارت آموزش عالي در آمدند تا ضمن حفظ وظايف اجتماعي بتوانند در تعليم و تربيت اسلامي جوانان نقش داشته باشند و اگر به فعاليت هاي اجتماعي تبليغي هم مي پردازند، صرف انجام وظيفه باشد، نه نيازهاي روزمره. دكتر مفتح از اين شيوه ي فعاليت به عنوان (تز روحاني غير حرفه اي ) تعبير مي نمود.
محدوديت روزافزون فعاليت هاي تبليغي و ارشادي، طي سال هاي بعد از تبعيد امام، آيت الله مفتح را مجبور كرد در فعاليت هاي خود خط مشي جديدي را اتخاذ نمايد، زيرا در سال 1351 توسط ساواك ممنوع المنبر گرديده بود. تمركز بر فعاليت هاي آموزشي در دانشكده ي الهيات و معارف اسلامي، اقامه ي نماز در مسجد دانشگاه تهران، راهنمايي دانشجويان مقاطع مختلف از جمله ي اين خط مشي ها بود.
پذيرش امامت جماعت مسجد تازه تأسيس جاويد و داير كردن كلاس هاي مختلف، به زودي حساسيت ساواك را برانگيخت. احضار و اخطار به باني مسجد و أخذ تعهد كتبي از او اقدامات صورت گرفته براي جلوگيري فعاليت در مسجد جاويد بود. سخنراني آيت الله سيد علي خامنه اي در مسجد جاويد، هم به دستگيري ايشان منجر شد و هم به دستگيري دكتر مفتح. هر دو دستگير و تحويل كميته ي مشترك ضد خرابكاري گرديدند.
همچنين دكتر مفتح امامت جماعت مسجد قبا را پذيرفته بود، نام اين مسجد هم، برگفته از مسجد قباي پيامبر اكرم (ص) بود به حق هم در تاريخ انقلاب اسلامي نقش مهمي ايفا كرد. نزديكي به حسينه ي ارشاد و جوان گرايي دكتر مفتح در فعاليت هاي خود در اندك مدتي، اين مسجد را به كانون رفت و آمد نيروهاي انقلابي تبديل كرد. بر نامه هاي موفق رمضان و برگزاري با شكوه نماز عيد فطر سال 1356 در تپه هاي قيطره تجربه اي موفق بود كه در سال بعد ـ 1357 ـ به نحو احسن مورد استفاده قرار گرفت.
برگزاري اولين تظاهرات گسترده ي مردم تهران در روز عيد فطر بعد از اقامه ي نماز، زمينه ساز راه پيمائي هاي بعدي گرديد. راه پيمايي روز پنج شنبه 16 شهريور در ادامه ي تظاهرات روز عيد فطر ـ 13/6/1357 ـ دومين حركت گسترده ي مردم تهران بود. تظاهرات 17 شهريور و كشتار مردم در ميدان ژاله، حركت انقلاب براي سرنگوني سلطنت پهلوي راتندتر كرد.
هماهنگي هايي كه از ساليان قبل بين روحانيون انقلابي وجود داشت، در اين سال، تشكيلاتي را به نام (( جامعه ي روحانيت مبارز)) به وجود آورد تا نهضت را براي حصول پيروزي سازمان دهي و هدايت نمايد. آيت الله مفتح در كنار استاد مطهري و آيت الله بهشتي از اعضاي مؤسس و اصلي و سخن گو و اولين دبيركل اين تشكيلات بود.
در تشكيل كميته براي استقبال از امام خميني او حضور فعال داشت. تصاوير بر جاي مانده از سخنراني تاريخي امام در 12 بهمن سال 1357 در بهشت زهرا، حكايت از حضور او در كنار امام در جايگاه سخنراني دارد. پيروزي انقلاب اسلامي، نيروهاي انقلابي را با چالش هاي جديدي رو به رو ساخت. تأسيس نظام جديد بر ويرانه هاي نظام شاهنشاهي و مشكلات ناشي از اين انقلاب و دگرگوني، اندك نبود . تأسيس نهادهاي انقلابي براي سر و سامان دادن به وضعيت نابسامان و مقابله با جريان هاي ضد انقلاب، از اولين ضرورت هاي كشور بود. پس از پيروزي انقلاب اسلامي مسجد قبا با توجه به سوابق سازماندهي و هدايت در دوران انقلاب از اولين مساجد تهران بود كه تشكيل كميته ي انقلاب اسلامي را در خود شاهد بود.
در كنار مشاغل و گرفتاري هاي مسئوليت كميته ي مسجد قبا، آيت الله مفتح، قسمت عمده ي وقت و انرژي خود را صرف دانشكده ي الهيات و دانشجويان مي نمود. پي ريزي يك نظام بر اساس آرمان هاي اسلامي و انساني، تلاش مضاعفي را طلب مي كرد، به ويژه آن كه، فعاليت گروه هاي چپ در دانشگاه ها ضرورت توجه به نسل جوان دانشگاهي را براي رهبران فكري و فرهنگي انقلا ب اسلامي چند برابر مي كرد.
تلاش براي نزديكي قشر دانشگاهي به قشر روحاني و بالعكس، دو گروه مهم و سازنده ي كشور، چه در دوره ي قبل از پيروزي و چه بعد از آن ، از ويژگي هاي قابل مشاهده دكتر مفتح است. او كه در حوزه ي علميه به درجه ي اجتهاد در استنباط احكام شرعي و فقهي رسيده بود، در عين حال با گذاشتن قدم به دانشگاه، تحصيلات آكادميك را هم در عالي ترين سطح كسب كرده بود. بعد از انقلاب، اولين قدم هاي اساسي و اصولي براي ايجاد وحدت در اين دو قشر توسط او برداشته شد.
آن چه در سراسر زندگي اين رادمرد شهيد مي توان به خوبي يافت ، اخلاص و عمل بر طبق و وظيفه ي الهي و نيز مبارزه ي سرسختانه و مستمر با رژيم طاغوتي بر همان مبناي انجام وظيفه ي الهي خود مي باشد و مبارزاتي كه با گوشه هايي از آن در اين كتاب آشنا شديد.
چند دهه مبارزه با رژيم پهلوي كه با تكيه بر قدرت فراوان و اختناق وسيعي كه در سراسر كشور ايجاد كرده بود ، كار آساني نبود. در هر زمان و مكان شكل خاص خود و تاكتيك ويژه ي آن زمان و مكان را مي طلبيد. ولي آنچه استمرار داشت، اصل مبارزه با رژيم طاغوتي پهلوي ، براي پي افكندن و استقرار حكومت اسلامي بود .
اين تصوير خلاصه اي از تمام تلاش هاي مخلصانه و شبانه روزي مجاهد نستوه حضرت آيت الله شهيد دكتر مفتح مي باشد . هم او كه پس از يك عمر مبارزه ي خستگي ناپذير با رژيم شاه و طراحي و راه اندازي راهپيمايي هاي ميليوني، نقش بسيار چشم گيري در اوج گيري پيروزي انقلاب اسلامي ايفاد كرد ؛ با پيروزي انقلاب اسلامي ، وظيفه الهي خود را تلاش در سنگر سازندگي فرهنگي، معنوي و اقتصادي ميهن اسلامي دانست و در كنار وظايف سنگيني هم چون شوراي انقلاب ، كميته ي انقلاب اسلامي و ... دقت قابل توجهي را به اين امر اختصاص داد.
اما دريغ و افسوس كه استفاده ي انقلاب از دست پرودگان مكتب روح الله به دست گل چين شوم خوارجيان فرقان، چندان طول نكشيد و آيت الله دكتر مفتح هم در مسلخ عشق قرباني دوست شد و نبه دوست ديرينش آيت الله مرتضي مطهري ملحق شد. با گذشت بيست و پنج سال از شهادت اين عزيزان جاي خالي آنها در عرصه هاي علم و دين هر روز بيشتر از پيش احساس مي شود .
روحشان در محشر با روح امامشان شاد باد ....
منبع: كتاب زندگي و مبارزات آيت الله شهيد دكتر محمد مفتح