28 آذر 1387 / 19 ذي الحجه 1429 / 18 دسامبر 2008

1) 28آذرماه سال1369هجري شمسي: صادق گنجي مسئول خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران درلاهورپاكستان به شهادت رسيد. دراين روز، حاميان استكباربه گنجي حمله مسلحانه كردند و او را به شهادت رساندند. صادق گنجي نزديك به چهارسال مأموريت فرهنگي خويش را درراه اعتلاي اسلام ارزشهاي انقلاب اسلامي ايران و خدمت به محرومان و مستضعفان با تلاش و جهاد پيگير سپري كرد. اما دراين روز درآستانه بازگشت به وطن اسلامي درآخرين مراسم توديع كه فرهنگيان و شخصيّت‎هاي علمي- ادبي لاهور برگزاركرده بودند، بدست عوامل استكبارجهاني به شهادت رسيد.

2) ارتحال عالم فرزانه آيت‏اللَّه "محمدرضا مروج طبسي" (1363 ش)
آيت‏اللَّه شيخ محمدرضا مروّج طبسي در سال 1285ش در مشهد مقدس به دنيا آمد. وي سطوح اوليه را در مشهد گذراند و سپس راهي قم گرديد. آيت‏اللَّه طبسي در قم از محضر آيات عظام: سيدمحمدتقي خوانساري، سيد علي يثربي كاشاني، ميرزا علي‏اكبر حكيم يزدي و محمدعلي شاه آبادي استفاده برد و به مدت هفت سال نيز در درس خارج آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي شركت جست. آيت‏اللَّه مروّج طبسي سپس راهي نجف اشرف شد و در حلقه درس حضرات آيات محمد جواد بلاغي، سيدابوالحسن اصفهاني، آقاضياءالدين عراقي و ميرزاي ناييني شركت كرد. ايشان همچنين از اعضاي رييسه مجلس استفتاء آيت‏اللَّه سيدابوالحسن اصفهاني بود. وي در طي سال‏هاي حضور در نجف اشرف، به وظايف ديني و اسلامي اشتغال داشت تا اينكه در سال 1352 ش به سبب فشارهاي دولت عراق به همراه ده‏ها هزار نفر ايراني مقيم عراق، از آن كشور رانده شد و در قم ساكن گرديد و به تدريس و تأليف پرداخت. از اين عالم رباني و مجتهد بزرگ كه مراتب اجتهاد و مقامات علمي وي مورد گواهي و تصديق علماي بزرگ قم و نجف اشرف بود آثار متعددي بر جاي مانده كه اِثباتُ الرّجعَه، حاشيه وسيلةُ النجاة و عقد الفرايد في اصول العقايد و ذخيرةُ الصالحين در 8 جلد از آن جمله است. سرانجام اين فقيه و مدرس بزرگوار در 28 آذر 1363ش برابر با 25 ربيع‏الاول 1405ق در 78 سالگي در قم رحلت نمود و در يكي از حجره‏هاي صحن بزرگ حرم حضرت معصومه(س)، به خاك سپرده شد.

3) درگذشت شاعر معاصر "عباس يميني شريف" (1368 ش)
استاد عباس يميني شريف، متخلّص به يميني در سال 1298 ش در تهران به دنيا آمد. وي در سال 1319 به دانشسراي عالي راه يافت و از اين زمان علاقه به شعر گفتن و داستان نويسي براي كودكان در او بيشتر شد. در سال‏هاي بعد، شعرهاي يميني در مجله‏هاي مختلف چاپ شد و به سردبيري مجله بازي كودكان انتخاب گرديد. از 1324 ش برخي اشعار وي وارد كتب درسي دبستان شدند و از سال 1335 به عنوان مدير مجله تازه تأسيس كيهان بچه‏ها فعاليت نمود و تا سال 1358 با آن همكاري مي‏نمود. استاد يميني در 1336 باشگاه بچه‏ها را تأسيس كرد و در 1341 با همكاري عده‏اي از فرهنگيان باسابقه به تأسيس مؤسسه فرهنگي و غيرانتفاعي شوراي كتاب كودك همت گماشت كه هدف از آن، راهنمايي و مشورت با نويسندگان، شاعران، تصويرگران و مترجمان علاقمند به آثار كودكان و نوجوانان بود. در سال 1350 به همت وي جايزه نقدي يميني شريف تأسيس شد و از آن تاريخ به بعد، هرساله، اين جايزه به بهترين اثر چاپ شده در حوزه ادبيات كودكان، تعلق مي‏گرفت. استاد يميني در 1357 نيز انجمن پژوهش‏هاي آموزشي را بنيان نهاد. يميني شريف در زمينه ادبيات كودكان، صاحب آثار گوناگوني است كه از اين ميان مي‏توان به كتاب‏هاي: قصه‏هاي شيرين، داستان عروسك، سيامك و سفيدك و پلنگ يكه‏تاز اشاره كرد. عباس يميني شريف پيش از اين در سال 1346 ش به دريافت جايزه بين‏المللي يونسكو به مناسبت تأليف بهترين كتاب سال در ايران نائل شده بود. استاد يميني سرانجام در 28 آذر 1368 در هفتاد سالگي درگذشت.

4) اولين همايش نگارش يك روزه قرآن كريم در تهران (1379 ش)
اولين همايش نگارش قرآن كريم در يك روز با حضور يكصد و هشتاد خوشنويس و 60 تصنيف كار و تذهيب‏كار برجسته كشور در سالن اجلاس كنفرانس اسلامي برگزار شد و در يك روز، تمام قرآن كريم به طرزي بديع و زيبا به نگارش درآمد. علاوه بر اين‏كه بسياري از مسؤولان به بازديد اين همايش آمدند، در پايان نيز اين كار مورد بازديد و تقدير مقام معظم رهبري حضرت آيت‏اللَّه خامنه‏اي قرار گرفت.

5) حمله موشكي رژيم بعثي عراق به شهر قهرمان‏پرور دزفول (1361 ش)
رژيم خونخوار عراق، با هر بار ناكامي در جبهه‏هاي جنگ و رويارويي با رزمندگان جان بركف اسلام، براي تحت فشار قرار دادن جمهوري اسلامي ايران، به بمباران مناطق مسكوني ايران اقدام مي‏نمود و در همان حال، خود را صلح طلب عنوان مي‏كرد. در ادامه اين حملات وحشيانه، در روز بيست و هشتم آذر 1361، شهر دزفول هدف يورش بي‏رحمانه رژيم بعث عراق قرار گرفت. در جريان اين حمله موشكي رژيم بعث عراق به شهر قهرمان‏پرور دزفول، 60 غيرنظامي شهيد و 287 نفر زخمي شدند. اگرچه قبل از اين جنايت نيز، هواپيماهاي عراقي بارها شهرهاي ايران را بمباران كرده و ساكنان غيرنظامي آنها را به خاك و خون كشيده بودند، اما حمله به دزفول، اولين حمله گسترده عراق به مناطق مسكوني به وسيله موشك‏هاي زمين به زمين مي‏باشد.

6) درماه ذيحجه سال1124هجري قمري: ميرزا محمد تنكابني ازعلماي پرآوازه قرن 12هجري قمري درگذشت. وي ازشاگردان محقق سبزواري بود و كتابهايي چون سَفينَةُ النّجاة دراصول و ضياءُ القُلوب دراثبات امامت نوشت. ميرزا محمد تنكابني همچنين برمدارك و آياتُ الاحكام علّامه اردبيلي حاشيه نوشت و دررساله‎اي دروجوب نمازجمعه و عبادات و اجماع نيزازخود به يادگارگذاشت.

7) 19ذيحجه سال1257هجري قمري: سيد محمد طباطبايي ازرهبران مشروطيت و ازروحانيان آزاديخواه و مشروطه طلب ايران بدنيا آمد. سيد محمد طباطبايي دردوران مشروطه ازرهبران انقلاب بود و پس ازائتلاف با سيد عبداللّه بهبهاني درراه رسيدن به عدالت اجتماعي، كوششهاي بسياركرد. سيد درعين مجاهدت درراه خدا و آزادي ملت؛ مردي دانشمند، فقيه و مطلع ازاصول و مباني حكمت اسلامي بود.

8) 19ذيحجه سال1365هجري قمري: علامه ميرزا مهدي اصفهاني ازعلماي نيكوكاراصفهان بدرود حيات گفت. علامه اصفهاني تقريرات و تأليفات بسياري دارد اما هيچ يك ازآنها به چاپ نرسيده‎اند. ارزنده ترين مباحث تحقيقي علامه اصفهاني درباره« نمازغايَةُ المُني و مِعراجُ القُرب وَاللِّقا» نام دارد.

9) دسامبر سال 1894 ميلادي : يرسن و كنيا ساتو همزمان با هم باكتري طاعون را در ژاپن كشف كردند. طاعون از حشره اي بنام كك به انسان سرايت مي كند. رايج ترين نوع طاعون ، طاعون ريوي است كه از انسان به انسان ديگر سرايت مي كند. شايان توجه است كه ميزان مرگ ومير ناشي از بيماري طاعون بعد از كشف عامل بيماري به كمتر از پنج درصد كاهش يافت.

10) 18 دسامبر سال 1902 ميلادي : ماركوني مخترع مشهور ايتاليايي نخستين ايستگاه راديويي جهان را گلس پي تاسيس كرد. بدين ترتيب گفتگو هاي سريع ميان دوقاره اروپا و آمريكا برقرار شد. گفتني است كه تا آن زمان راديو فقط وسيله مخابراتي بود از آن پس به وسيله اي براي سرگرمي تبديل شد.

11) تولد "جوزف جان تامْسون" فيزيك دان امريكايي و پدر الكترون (1856م)
جوزف جان تامسون دانشمند برجسته انگليسي در هجدهم دسامبر 1856م در نزديكي منچسْتر انگلستان، به دنيا آمد. وي از كودكي اشتياق فراواني به مطالعه داشت و از شاگردان باهوش مدرسه به شمار مي‏رفت. تامسون در طي تحصيلات عالي خود به فيزيك و رياضي پرداخت و در 24 سالگي ثابت كرد كه ماده و انرژي هر دو از نظر فيزيكي يكسانند و اين نظر، زيربناي تئوري آلبرت انيشتين، مبتكر تئوري نسبيت گرديد. تامسون در 28 سالگي مسئوليت يكي از آزمايشگاه‏هاي بزرگ و معروف انگلستان را برعهده گرفت و به مدت 34 سال، آن را به خوبي اداره نمود. تامسون در سال 1897م ذره كوچك و معجزه آساي الكترون را كشف كرد و از آن پس به عنوان پدر الكترون معروف شد. وي عقيده داشت كه الكترون يكي از اجزاي تشكيل دهنده ماده است. تامسون در سال 1903م اعلام كرد كه اتم به صورت كُره‏اي پر از ماده و داراي بار برقي مثبت بوده و الكترون‏ها در آن‏ها موّاج مي‏باشند. تامسون در سال‏هاي بعد تلاش وافري در تكميل دانسته‏هاي بشر در اين زمينه از خود بروز داد تا اين‏كه در سال 1906م موفق به اخذ جايزه نوبل فيزيك شد. تامسون اين نكته را كشف كرد كه اشعه قطب منفي، شامل ذرات الكتريسيته منفي يا اِلِكترون است. او سرعت و بارالكتريكي الكترون‏ها را اندازه‏گيري كرد و بدين نتيجه رسيد كه الكترون‏هاي مزبور از نظر جرم تقريباً دو هزار برابر كوچكتر از سبك‏ترين ذره اتمي شناخته شده آن روز عالم هستند. وي در اين هنگام محاسبه جالب‏تري انجام داد و سرعت الكترون‏ها را كه به دور هسته اتم در گردش هستند، 196 هزار كيلومتر در ثانيه تعيين كرد. تحقيقات تامسون اطلاعات و درك بيشتري درباره جريانات الكتريكي به جهان علم عرضه كرد چرا كه جريان برق در واقعْ جرياني از الكترون‏ها است. وقتي الكترون‏هاي يك سيم فلزي، بي‏هدف حركت كنند، جريان برقي در ميان نخواهد بود ولي وقتي الكترون‏ها در يك مسير حركت كنند، جرياني برقرار خواهد شد. تئوري مهم تامسون درباره طبيعت الكتريكي ماده، فرضيه تغيير ناپذيري اتم را زير و رو كرد و تامسون را به شهرتي عالم‏گير رساند. علاوه بر تامسون، هشت نفر از شاگردان و نيز پسرش موفق به اخذ جايزه نوبل شدند. جوزف جان تامسون سرانجام در سال 1940م در 84 سالگي درگذشت.

12) الحاق رسمي مصر به عنوان مستعمره انگلستان (1914م)
مصر از اواسط سده نوزدهم ميلادي تحت نفوذ انگلستان و فرانسه قرار گرفت و طي سال‏هاي آغازين قرن بيستم، حضور انگلستان در مصر بسيار پررنگ‏تر از فرانسه بود. مصر تا سال 1914م كه جنگ جهاني اول آغاز شد. رسماً جزو قلمرو امپراتوري عثماني به شمار مي‏رفت ولي عملاً تحت نفوذ انگلستان بود. در جريان جنگ جهاني اول، دولت عثماني با دولت‏هاي مخالف انگلستان يعني آلمان و اتريش متحد شد. انگليس نيز به منظور مقابله با اين عمل، مصر را كه تا آن زمان متعلق به دولت عثماني بود، تصرف كرد و در هجدهم دسامبر 1914م آن را به طور رسمي تحت استعمار خود درآورد. دليل انگلستان در انجام اين عمل، جلوگيري از اشغال مصر توسط آلمان بود كه در اين ميانْ، بايد نقش حياتي كانال سوئز در جريان جنگ را نيز مدّ نظر قرار داد. تلاش نيروهاي عثماني در بازپس‏گيري مصر در طول جنگ جهاني اول ادامه داشت، اما به دنبال مبارزات مردم مصر با استعمار انگليس، اين كشور در 28 فوريه سال 1922م، استقلال خود را اعلام نمود. (ر.ك: 28 فوريه)

13) آغاز عصر اتم، با شكافتن هسته اتم توسط "اوتو هان" فيزيك‏دان آلماني (1938م)
اوتوهان فيزيك‏دان و دانشمند آلماني در سال 1889م در فرانكفورت به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، دكتراي شيمي گرفت. وي از آن پس به مطالعه و آزمايش در علم فيزيك مشغول شد كه سرانجام، موفق به شكافتن اتم اورانيوم گرديد. وي در 18 دسامبر 1938م توانست يك ايزوتوپ اورانيوم را كه هسته‏هاي پروتون آن‏ها يكسان است با سرعت فراوان توسط نوترون‏ها بمباران كند و به اين وسيله موفق به شكستن هسته ايزوتوپ گردد. نتيجه حاصل از شكافتن هسته، ايجاد گرماي زياد بود. اين عمل باعث آزاد شدن انرژي عظيمي گرديد و اين انرژي بعدها در رآكتورها و بمب‏هاي هسته‏اي مورد استفاده قرار گرفت.

14) فروپاشي نظام اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي (1991م)
اتحاد جماهير شوروي در سال‏هاي پاياني عمر خود، علاوه بر مشكلات سياسي و سرپيچي رهبران بسياري از جمهوري‏ها از فرامين مسكو با بحران شديد اقتصادي و كمبود مواد غذايى مواجه شد. در ماه دسامبر سال 1990م، ميخائيل گورباچف، آخرين رهبر شوروي براي مقابله با بحران اقتصادي و اوج گرفتن حركت‏هاي استقلال طلبانه در جمهوري‏هاي شوروي، كنگره نمايندگان خلق را به تشكيل يك اجلاس فوق‏العاده فرا خواند و اختيارات تازه‏اي براي جلوگيري از فروپاشي شوروي به دست آورد. گورباچف با استفاده از اين اختيارات موفق شد حركت‏هاي استقلال طلبانه در جمهوري‏هاي شوروي را براي مدتي مهار كند. در اين ميان كودتايى بر ضد گورباچف شكل گرفت كه علي رغم شكست كامل آن، موقعيت وي را متزلزل نمود. وي هم‏چنين پس از استعفا از دبير كلي حزب كمونيست شوروي و اعتراف به اين مطلب كه تجربه كمونيسم در شوروي با شكست روبرو شده است، كنترل اوضاع را از دست داد و تلاش او براي جلوگيري از فروپاشي كاملا اتحاد شوروي و تشكيل يك اتحاد جديد از جمهوري‏هاي مستقل به جايى نرسيد. در اين زمانْ سه جمهوري بزرگ روسيه، اوكراين و بلاروس در اوايل دسامبر 1991م علي رغم مخالفت گورباچف اتحاد تازه‏اي با عنوان سازمان كشورهاي مستقل مشترك المنافع تشكيل دادند و جمهوري‏هاي ديگر نيز به اين سازمان پيوستند. در اتحاد جديد، يك حكومت مركزي كه سياست‏هاي اقتصادي، دفاعي و روابط خارجي اين مجموعه را هماهنگ سازد پيش‏بيني نشده بود و در نتيجه گورباچف كه ديگر اختياري در مقام رياست جمهوري اتحاد شوروي نداشت از اين مقام استعفا داد و رسماً اعلام داشت كه ديگر كشوري به نام اتحاد جماهير شوروي وجود ندارد. بدين سان، ابرقدرت شوروي كه طي سال‏هاي 1990 و 1991 م عملاً از ميان رفته بود، اسماً و رسماً از ميان رفت و دنيا سال 1992م را تنها با يك ابرقدرت در صحنه سياست بين‏المللي آغاز كرد. ويران شدن بناي نظام اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي علل داخلي و خارجي متعددي داشت كه مي‏توان از ايدئولوژي انحرافي معتقد به ديكتاتوري پرولتاريا، تقويت بنيه نظامي به قيمت نابودي كل جامعه، بي‏اعتمادي مسؤولان سيستم حكومتي شوروي به مباني ايدئولوژيكي نظام خود و نيز پيدايش و شتاب در انقلاب الكترونيكي و انفجار اطلاعات نام برد. اين عقيده را نيز نبايد از نظر دور داشت كه حكومت شوروي نه تنها مبتني بر كفر و انكار خالق هستي بود بلكه پايه‏هاي آن بر ظلم و ستم و سركوبي توده‏ها و اقليت‏ها قرار داشت. حكومتي كه بزرگاني هم‏چون حضرت امام خميني(ره) بنيان‏گذار عظيم‏الشأن انقلاب اسلامي ايران، از چندين سال قبل، از سرنگوني كمونيسم خبر داده بودند.