در تمام دنيا، و در همه مراکز پرورشي، در شرق و غرب، به جنبه هاي مادي و جسم کودک توجه دارند، غذا، لباس، اسباب بازي، سلامت و بهداشت، و زن، زيبائي ورزش، شستشوي بدن، و استحمام. مورد دقت و مراقبتهاي دقيق قرار مي گيرد. در صورتي که در فرهنگ اسلام جسم و سلامت تن، همراه با سلامت روح و روان، مطرح است، لباس زيبا و غذاي خوب، همراه با اخلاق نيکو و ادب صحيح مورد توجه است. هم بايد کودکان خود را به ورزش و بازي واداريم، و هم آنها را به عبادات ديني و مراسم مذهبي، و ايثار و فداکاري، تمرين داده و تشويق نمائيم. هم بايد وزن کودک را در نظر داشت، و هم بايد ميزان اخلاق و رفتار نيکو و شايسته را در نظر گرفت. هم لباس زيبا براي کودک لازم است و هم نام نيکو.
رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمودند: اکرموا اولادکم و احسنوا آدابکم (1)، ( به کودکان خود اکرام و با آنان خوش رفتاري کنيد. و ادب صحيح و لازم به آنان بياموزيد)، و علي عليه السلام فرمودند: خير ما ورث الاباء الابناء الادب ( بهترين ارثي که پدر و مادران مي توانند به فرزندان خويش بدهند، ادب و تربيت صحيح است)، (2) علي عليه السلام در کلام بلند ديگري نوع تربيت و چگونگي رفتار رسول خدا ( صلي الله عليه و آله) را با خودش اين گونه شرح مي دهد: يرفع لي في کل يوم علما من اخلاقه و يأمرني بالاقتداء به ... هر روز رسول خدا از اخلاق پسنديده خود پرچمي براي من مي افراشت و به من امر مي فرمود که در ارزشهاي اخلاقي از آن حضرت پيروي نمايم (3).
حضرت سجاد (عليه السلام) در رابطه با مسؤوليت پدران مي فرمايد: و انک مسئول عما وليته به من حسن الأدب و الدلاله علي ربه عزوجل. و المعونه له علي طاعته... تو اي پدر در خانواده و سرپرستي فرزندانت مسؤولي، 1- فرزندانت را بايد با آداب و اخلاق نيکو پرورش دهي.
2- کودکت را بايد به خداوند بزرگ راهنمائي کني.
3- او را در اطاعت و بندگي پروردگارش ياري نمائي(4)
و رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمودند: حق الولد علي والده اذا کان ذکرا ان يستفره امه و يستحسن اسمه و يعلمه کتاب الله و يطهره و... حق فرزند بر پدر اين است که : 1- مادرش را احترام کند، 2- براي کودک نام خوب انتخاب نمايد، 3- به کودک خود قرآن بياموزد، 4- و او را در پاکي و پاکدلي پرورش دهد... و در کلام ديگري فرمودند: من حق الولد علي الوالد ان يحسن اسمه و يحسن ادبه (5).
مي بينيم که در تمام اين گونه سخنان بلند تربيتي، ادب و اخلاق ، علم و آموزش قرآن، معرفت و شناخت خدا، نام نيکو، کمک در خوبيها. پاکي روح ، مطرح است و در روايت ديگر نيز سلامت و صحت کودک مورد توجه قرار گرفته است. و اين از ويژگي هاي مکتب اسلام است که جسم و جان و روح روان به هر دو در تربيت اسلامي توجه کافي مي شود. در سيره ي رسول اکرم ( صلي الله عليه و آله ) و امامان معصوم ( عليهم السلام) نمونه هاي فراواني به چشم مي خورد. علي عليه السلام وقتي با يتيمي مي نشيند نيازهاي مادي و روحي او را در نظر مي گيرد، هم دستور مي دهد از بيت المال نيازهاي مادي او تأمين شود و هم را به دامن خود مي نشاند، و دست محبت به سر و روي او مي کشيد و يتيم را مي بوسيد.
اين همه اسرار علي عليه السلام در نوازش کودکان يتيم همان پرورش روح و جسم آنان بود، گاهي که عسل را تقسيم مي فرمود و سهم يتيمان را جدا مي کرد، با 2 انگشت خودش عسل را به دهان آنها مي گذاشت. و در برابر اعتراض حاضران پاسخ مي داد. کودکاني که پدر دارند 2 چيز را احساس مي کنند. شيريني عسل و شيريني از دست پدر گرفتن، اما يتيمان فقط شيريني عسل را مي چشند بايد با دست خودم عسل را به دهانشان بگذارم تا احساس کمبود نکنند (6) و در آخرين لحظات عمر گرانبهاي خود وصيت فرمود : الله الله في الايتام فلا تغبوا افواههم و لا يضيعوا بحضرتکم ...
خدا را خدا را ( از خدا بترسيد) درباره ي يتيمان ، در غذاي جسم آنان مسامحه نکنيد و در غذاي جان آنها نيز مراقبت کنيد و حقوق آنان را ناديده نگيريد (7).

پي نوشت:

1- بحارالانوار ج 23 ص 11
2- غررالحکم ص 393
3- نهج البلاغه صبحي الصالح خطبه 192 آواخرش.
4- مکارم الاخلاق 232
5- مستدرک الوسائل ج 2 ص 618
6- بحارالانوار ج 41 صفحه 29 ( قال ابوالطفيل) : رأيت عليا يدعوا ليتامي فيطعمهم العسل حتي قال بعض اصحابه. لوددت اني کنت يتيما)
7- نهج البلاغه کتاب 47

منبع: مسئوليت تربيت