5 دي 1378 / 26 ذي الحجه 1429 / 25 دسامبر 2008

1) 5 دي ماه سال 1357هجري شمسي: كامران نجات اللهي ازاستادان دانشگاه پلي تكنيك سابق بدست عوامل رژيم طاغوت به شهادت رسيد. استاد نجات اللهي همراه ديگر استادان براي نشان دادن مخالفتش با اعمال رژيم پهلوي دروزارت علوم تحصيل كرده بود. استادان محقق براي مبارزه با رژيم طاغوت و همگامي با مردم مسلمان و مبارزايران؛ و همچنين اعلام حمايت ازدانشجويان مبارزابتدا دردانشگاه تهران و سپس دروزارت علوم تحصيل كردند. عوامل رژيم پهلوي براي درهم شكستن اعتصاب استادان به آنان يورش بردند و دراين درگيري استاد كامران نجات اللهي به شهادت رسيد.

2) 5 دي ماه سال1348هجري شمسي: ابراهيم منصوري ازنوازندگان معروف ويلن بدرود حيات گفت. منصوري ازكودكي به موسيقي علاقه داشت ازاين رو دراوايل جواني به مدرسه نظام رفت و به شاخه موسيقي مدرسه نظام وارد شد. ابراهيم منصوري ازهمان زمان با جديّت فراوان فراگيري موسيقي را دنبال كرد و نواختن سازهاي بادي و ويلن را آموخت اما احساس او تسكين نيافت و نزد استاد حسين خان اسماعيل زاده سازي ايراني يعني كمانچه را فراگرفت. منصوري درهمين زمان آموختن رديف‎هاي موسيقي ايراني را نيزآغازكرد. بدين ترتيب بعد ازچند سال ابراهيم منصوري ازاستادان موسيقي ايراني شد و ابتدا به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و پس از تأسيس راديو با اين مركزهمكاري كرد. اززيباترين ساخته‎هاي ابراهيم منصوري پيام عاشق است.

3) رحلت عالم جليل و فقيه كبير آيت‏اللَّه "سيد علي سيدالاطبّاء مرعشي"(1277 ش)
آيت‏اللَّه سيدعلي حسيني مرعشي معروف به سيد الاطبّاء در حدود سال 1176 ش ( 1212 ق) در تبريز به دنيا آمد. وي پس از طي مقدمات و سطوح حوزوي، راهي نجف اشرف شد و در محضر استاداني همچون شيخ مرتضي انصاري و شيخ محمد حسن نجفي صاحب جواهر به مدارج والاي علمي دست يافت. ايشان پس از سال‏ها اقامت در نجف و اخذ اجازه اجتهاد به تبريز مراجعت نمود و پس از مدتي براي تحصيل علم طب، رهسپار اصفهان گرديد. وي به مدت پانزده سال در اصفهان به تكميل مباحث علمي و عملي طب همت گماشت و در اين رشته نيز تبحر پيدا كرد. آيت اللَّه مرعشي مدتي نيز در حلقه درس فيلسوف اعظم، حاج ملاهادي سبزواري حضور پيدا كرد و طبيعيات، الهيات و ديگر فنون فلسفه را تكميل نمود. ايشان از آن پس به تبريز بازگشت و به معالجه و طبابت مشغول گرديد. از اين مجتهد و طبيب بزرگوار آثار متعددي بر جاي مانده كه تاريخ تبريز، تعيين قبله، حاشيه جواهر الكلام، حاشيه شرح منظومه سبزواري و شرح دعاي سمات از آن جمله‏اند. اين عالم رباني سرانجام پس از عمري طولاني در پنجم دي ماه 1277 ش برابر با دوازدهم شعبان 1316 ق در يكصد و يك سالگي دارفاني را وداع گفت و پس از انتقال جنازه به نجف اشرف، در مقبره خانوادگي در وادي‏السلام به خاك سپرده شد. لازم به ذكر است كه عالم بزرگوار، فقيه اصولي و رجالي كبير، آيت اللَّه العظمي سيدشهاب الدين مرعشي نجفي، نواده آيت اللَّه سيدعلي مرعشي مي‏باشد.

4) اعلام عزاي عمومي در مشهد توسط امام خميني (ره) (1357 ش)
حضرت امام خميني به مناسب شهادت شماري از مردم مشهد در روز دوم دي ماه كه در اثر درگيري با ارتش در اطراف بيت آيت‏اللَّه سيدعبداللَّه شيرازي به شهادت رسيده بودند، امروز را در اين شهر، عزاي عمومي اعلام كردند. در پي آن، حدود دويست و پنجاه هزار نفر از زنان و مردان مسلمان و انقلابي مشهد در خيابان‏هاي اين شهر، براي گراميداشت مقام شهداي دوم دي ماه و در اعتراض به جنايات رژيم سفاك و خون آشام پهلوي، تظاهرات باشكوهي برگزار كردند.

5) درگذشت "حبيب اللَّه ذوالقدر" شاعر معاصر (1367 ش)

6) 26ذيحجه سال559هجري قمري: « ابوالفضائل آمِدي» فقيه و اديب شافعي مذهب درگذشت. آمدي درعلوم حساب و ادبيات دانشي درخورتوجه داشت بطوريكه ابن خَلَّكان دانش آمدي را درعلم حساب بسيارستوده است. آمدي اشعارزيبا و پرمعنايي نيزسروده است كه بخشي ازآنها باقيست.

7) 26ذيحجه سال1274هجري قمري: محمد علي موسوي عاملي اصفهاني عالم شيعي بدرود حيات گفت. محمد علي اصفهاني ازنوابغ روزگارخود بشمارمي‎رفت و طبق روايتهاي متعدد در12سالگي كتاب «اَلبَلاغُ المُبين في اَحكامِ الصِّبيان و البالغين» را نوشت. گفتني است كه سيد محمد باقرشفتي پس ازملاحظه اين كتاب به اجتهاد نويسنده آن گواهي داد و ازآن پس محمد علي اصفهاني به آقا مجتهد معروف شد.« ديوان اشعاربا تخلص عارف و كتاب فَرائِد الفَوائِد » ازآثارآقا مجتهد بشمارمي‎روند.

8) پايان جنگ دوم ايران و روس با شكست "عباس ميرزا" وليعهد فتحعلي شاه قاجار(1242 ق)
عهدنامه‏ي گلستان كه در پي شكست ايران از روسيه در جنگ اول دو كشور به امضا رسيد، مرز بين ايران و روسيه را به درستي معين نكرده بود. از اين رو نارضايتيِ مردمِ نَواحيِ ايرانيِ تَمَلُّك شده توسط روس‏ها، باعث شد كه شعله‏ي جنگ، بار ديگر فروزان شود. در ابتدا، پيروزي باقواي ايران بود، ولي بعدها، نيروهاي روسي، ضربات سختي وارد آورده و بر اثر خيانت و نيز بدگويى بعضي از افراد، سپاه ايران شكست را پذيرا شد. تسخير قلعه‏ي عباس آباد توسط روس‏ها، اميد ايران را به يأس تبديل كرد و خواهان صلح گرديد. پس از آن قرارداد تركمانچاي منعقد شد كه به مراتب از عهدنامه‏ي گلستان شوم‏تر بود. به موجب اين قرارداد، ولايات وسيعي از ايران به روسيه الحاق گرديد و امتيازات فراواني به اين دولت تعلق يافت.

9) وفات عالم جليل "غلامرضا يزدي كوچه بيوكي" (1378 ق)
آيت‏اللَّه حاج شيخ غلامرضا يزدي در مشهد به دنيا آمد و در ده سالگي براي تحصيل به اصفهان رفت. سپس راهي نجف اشرف گرديد و از محضر عالمان گرانقدري همچون آخوند خراساني و علامه محمد كاظم يزدي استفاده نمود. در سال 1325 ق به يزد رفت و به اداي تكاليف ديني و ترويج احكام اسلام اشتغال ورزيد. آن عالم رباني، منبر و وعظي مؤثر داشت و در نفوس مردم تاثيري ژرف و احترامي عمق بر جاي مي‏گذاشت. گاه با پاي پياده به روستاهاي اطراف مي‏رفت و به ارشاد و تعليم روستائيان مي‏پرداخت. كتاب مفتاح علوم القرآن از آثار ايشان مي‏باشد.

10) رحلت حكيم و فيلسوف شهير "سيدمحمدكاظم لواساني" معروف به "عصّار" (1394 ق)
سيدمحمدكاظم حسيني لواساني تهراني معروف به عصار فرزند سيدمحمد، از علما، حكما و فلاسفه‏ي بزرگ قرن چهاردهم هجري قمري و از معاصرين ميرزا مهدي آشتياني، احمد آشتياني و فاضل توني بوده است. وي تحصيلات خويش را در ايران و نجف گذراند و در محضر استاداني چون آخوند خراساني و سيدُالسّالكين احمد تهراني حائري، به مدارج عالي اجتهاد رسيد و مدت 14 سال درنجف به تدريس مشغول بود. علامه عصّار علاوه بر اطلاع جامع در فقه و اصول، در فلسفه نيز متبحر بلكه مبتكر و محقق بوده و علامه شعراني و رفيعي قزويني از او به نيكي، تجليل كرده‏اند. از استاد، به ملاصدراي زمان نام برده شده است. علامه عصّار پس از بازگشت به تهران مامور تدوين قانون مدني ايران گشت. استاد ضمن تدريس اسفار در مدرسه‏ي سپهسالار، استاد فلسفه‏ي دانشكده‏ي حقوق و ادبيات نيز بوده و اعتقاد داشت دانشگاه‏ها بايد از مباحث علمي و فقهي برخوردار باشند. از اين عالم روشنفكر، آثار ارزشمندي چون تفسير فاتِحَةُ الْكَتاب، رساله‏اي در وحدت وجود، رساله‏اي در جبر و اختيار، رساله‏اي در بداء و كتاب تَذْكِرَةُالْمُتَّقين به جاي مانده است. سيدمحمد كاظم حسيني لواساني تهراني، اين استاد و فيلسوف بزرگ شرق در شب پنج‏شنبه برابر با 19 دي 1353 شمسي دار فاني را وداع كرد و در مقبره ابوالفتوح رازي در ري مدفون گرديد.

11) 25دسامبرسال1901ميلادي: زنوبه گرام مخترع و فيزيكدان بلژيكي بعد از75سال زندگي درگذشت. گرام از19سالگي به تحقيق و مطالعه دررشته فيزيك پرداخت. نتيجه تحقيقات زنوبه گرام اختراع دينامو بود. دينامو وسيله‎اي است كه با استفاده ازآن جريانهاي دائم يا متناوب برق را مي‎توان به نقاط دورانتقال داد و ازآن بهره برداري كرد.

12) تولد "اسحاق نيوتن" رياضي‏دان انگليسي و دانشمند برجسته جهان (1643م)
اسحاق نيوتن دانشمند بلند آوازه انگليسي، در 25 دسامبر سال 1642م در منطقه نارْسِ انگلستان به دنيا آمد و كودكي خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ‏كامي گذراند. وي از جواني به ابزارهاي مكانيكي علاقه داشت تا اين‏كه در دانشگاه كمبريج انگلستان در زمينه‏هاي رياضي، فيزيك و فلسفه به تحصيل و تحقيق پرداخت. نيوتن در 24 سالگي قوانين اساسي فيزيك را تنظيم كرد و آن‏ها را درباره اجرام آسماني به كار برد. مهم‏ترين كشف نيوتن، قانون اصلي جاذبه است. كشفيات علمي نيوتن، پايه بسياري از اكتشافات بعدي دانشمندان درباره قوانين حاكم بر طبيعت و اصول رياضي و هندسي شد. نيوتن مفاهيم و قوانين اساسي مكانيك را فرمول‏بندي نمود و پس از كشف جاذبه عمومي، منظره‏اي فيزيكي از جهان به وجود آورد كه تا آغاز قرن بيستم دست نخورده باقي ماند. نيوتن را به دليل مطالعه آثار رياضي‏دانان بزرگ و به ويژه پايه‏گذاري اساس حساب و جبر و آناليز، به عنوان يكي از بنيان‏گذاران اصول رياضيات عالي مي‏دانند. نيوتن پس از تحقيقات جالبي كه درباره نور انجام داد ثابت كرد كه نور خوشيد يا نور سفيد عملاً از تركيب رنگ‏هاي گوناگون به وجود آمده است كه با يك منشور ساده قابل تجزيه است. نتيجه اين تجربه، باعث ايجاد مفهوم طيف يا نوار رنگ گرديد و پايه طيف‏شناسي ريخته شد. وي هم‏چنين با ساخت نوعي تلسكوپ كه به جاي عدسي، داراي آينه بازتابنده بود، پايه تلسكوپ‏هاي امروزي را گذارد و از آن براي بررسي اعماق كيهان استفاده بُرد. ديدگاه‏هاي اين دانشمند بزرگ جهان درباره دين، فلسفه و اخلاق نيز مورد توجه بسياري از دين شناسان و متفكران قرار گرفته است. نيوتن آثار متعددي به نگارش درآورده است كه كتاب مباني رياضي فلسفه طبيعي درباره حركت اجسام، مهم‏ترين اثر اوست. نيوتن در اين كتاب پيروي حركات اجسام در زمين و آسمان را بر اساس قوانين واحد اثبات مي‏كند و قوانين مهم سه‏گانه خود را در اين‏باره مطرح مي‏سازد. او بيش از بيست سال آخر عمر را در مقام رياست انجمن سلطنتي انگلستان گذراند و فعاليت‏هاي علمي خود را ادامه داد. اسحاق نيوتن سرانجام در 20 مارس سال 1727م در 85 سالگي درگذشت و در كليساي وست مينْسْتِر كه مدفن بزرگان بسياري است به خاك سپرده شد.

13) تأسيس "كمپاني هند شرقي فرانسه" در هندوستان (1665م)
كمپاني هند شرقي فرانسه در زمان سلطنت لويى چهاردهم، براي رقابت سياسي، اقتصادي و استعماري با دولت بريتانيا در هندوستان تأسيس شد. اگرچه اين شركت در 25 دسامبر 1665م شكل گرفت اما از سال 1719م در هندوستان مستقر گرديد. دولت انگليس نيز 66 سال قبل از تأسيس كمپاني فرانسه، كمپاني تجاري هند شرقي خود را ايجاد كرده بود. از نتايج تأسيس كمپاني هند شرقي، انجام فعاليت‏هاي استعماري دولت‏هاي انگليس و فرانسه در شبه قاره هند و سرزمين‏هاي مجاور آن بود كه تا مدت‏ها، از طريق اين كمپاني‏ها انجام مي‏شد، هر چند كه كمپاني فرانسوي در مقايسه با كمپاني انگليسيِ هند شرقي به موفقيت دست نيافت. اين شركت به علت مشكلات مالي در سال 1769م منحل گرديد.

14) مرگ "چارلي چاپلين" كمدين و هنرپيشه معروف سينما (1977م) (ر.ك: 16 آوريل)

15) استعفاي "ميخائيل گورباچف" رهبر پيشين اتحاد جماهير شوروي سابق (1991م)
با روي كار آمدن ميخائيل گورباچف در مقام رهبري اتحاد جماهير شوروي سابق، وي دست به اصلاحات گسترده اقتصادي و سياسي زد و سعي نمود تا اوضاع افسارگسيخته كشور را كنترل كند. اما ميزان وسيع مشكلات و نيز بحران‏هاي پي در پي ناشي از استقلال‏طلبي جمهوري‏هاي شوروي، كمبود شديد مواد غذايى و تكيه بر نظام الحادي كمونيستي، تلاش‏هاي گورباچف را با ناكامي مواجه ساخت و روند فروپاشي شوروي را تسريع بخشيد. در اين ميان، در روز 19 اوت 1991م كودتايى از جانب عناصر هوادار بازگشت به روش‏هاي سنتي كمونيسم براي قبضه كردن قدرت به وقوع پيوست كه با مقاومت بوريس يِلْتْسين، رئيس جمهور جديد فدراسيون روسيه و مخالفت مردم، به شكست كامل انجاميد. اين امر موقعيت يلتسين را بيش از پيش تقويت كرد و او را در جايگاهي برتر از گورباچف قرار داد. يلتسين هم‏چنين با تحت فشار قرار دادن گورباچف، او را به استعفا از دبير كلي حزب كمونيست شوروي وادار ساخت و زمينه‏هاي انحلال حزب كمونيست را نيز فراهم آورد. روند سريع اوضاع به نحوي ادامه يافت كه مدت كوتاهي پس از آن، گورباچف با اعتراف به اين مطلب كه تجربه كمونيسم در شوروي با شكست مواجه شده است، كنترل اوضاع را از دست داد و تلاش او براي جلوگيري از فروپاشي كامل اتحاد جماهير شوروي و تشكيل يك اتحاد جديد از جمهوري‏هاي مستقل به جايى نرسيد. از آن سو با تشكيل سازمان كشورهاي مستقل مشترك‏المنافع، يك حكومت مركزي كه سياست‏هاي اقتصادي و دفاعي و روابط خارجي اين جمهوري‏ها را هماهنگ سازد، پيش‏بيني نشده بود و در نتيجه، گورباچف كه ديگر اختياري در مقام رياست جمهوري اتحاد جماهير شوروي نداشت، در شب كريسمس برابر با 25 دسامبر 1991م از مقام خود استعفا داد و رسماً اعلام داشت كه ديگر كشوري به نام اتحاد جماهير شوروي وجود ندارد. بدين سان، ابرقدرت شوروي كه طي سال‏هاي 1990 و 1991م عملاً از ميان رفته بود، اسماً و رسماً از ميان رفت و دنيا سال 1992م را با يك ابرقدرت در صحنه سياست بين‏المللي آغاز كرد. اين در حالي است كه حضرت امام خميني(ره) رهبر كبير انقلاب اسلامي ايران، چند سال قبل از آن در دوم ژانويه 1989م، طي نامه‏اي به گورباچف، سقوط ماركسيسم و فروپاشي شوروي را پيش‏بيني كرده بودند.

16) اعدام "نيكلاي چائوشسكو" ديكتاتور پيشين روماني در جريان كودتا در اين كشور (1989م)
نيكلاي چائوشسْكو، رئيس جمهور پيشين روماني در 26 ژانويه 1918م به دنيا آمد. وي از جواني به حزب كمونيست پيوست و پس از ترقي در آن در سال 1965م به عنوان دبير كل حزب كمونيست روماني برگزيده شد. او در سال بعد آشكارا از سياست شوروي فاصله گرفت و با آلمان غربي روابط سياسي برقرار نمود. وي از سال 1974م كه به رياست جمهوري روماني رسيد سعي كرد تا بين شرق و غرب موازنه ايجاد كند و در گسترش روابط با امريكا تلاش نمود. چائوشسكو تنها رهبر اروپاي شرقي بود كه علناً عليه اصلاحات مورد نظر كرملين ايستادگي مي‏كرد. او هم‏چنين تنها رهبر بلوك شرق بود كه اجازه رزمايش نيروهاي پيمان ورشو را در خاك كشورش نمي‏داد. چائوشسكو هم‏چنين بر خلاف سياست بلوك شرق، روابط حسنه خود را با غرب گسترش داد و واشينگتن همواره روماني را به خاطر داشتن حداقل تعرفه گمركي در معاملات تجاريش با غرب، مطلوب‏ترين دوست خود در ميان كشورهاي بلوك شرق مي‏دانست. وي پس از روي كارآمدن گورباچف، با انجام اصلاحات مورد نظر كرملين در اروپاي شرقي مخالفت كرد و نارضايتي خود را از اعمال نظر مستقيم مسكو در مسائل اروپاي شرقي اعلام نمود. چائوشسكو نه فقط مخالف سياست‏گذاري شوروي براي كشورهاي اروپاي شرقي بود، بلكه خود در سياست خارجي روماني، مستقل از شوروي عمل مي‏كرد. او در عين استقلال عمل در برابر شوروي، خودمحوري خاصي داشت. وي در سال‏هاي 1956م و 1968م تهاجم نيروهاي شوروي سابق و پيمان ورشو به دو كشور مجارستان و چكسلواكي را محكوم كرد و از برنامه‏هاي اصلاح‏طلبانه و آزادي‏خواهانه مردم اين دو كشور حمايت نمود و از سوي ديگر، در سال 1989م كه نسيم همان اصلاحات و اين بار با حمايت شوروي در اروپاي شرقي وزيدن گرفت، باز به خاطر مخالفتش با سياست‏گذاري كرملين، با اصل اصلاحات به مخالفت پرداخت. به همين سبب تغييرات درسطح هيأت حاكمه روماني بر عكس تغييرات در هيأت‏هاي حاكمه ساير كشورهاي اروپاي شرقي با خون‏ريزي فراوان توام بود. در سال 1987م، مشكلات زندگي و شرايط سخت كاري به اعتصابات و راهپيمايى‏هايى منجر شد كه به وسيله پليس سركوب گرديد. در پايان سال 1989م، رويارويى مردم ناراضي روماني و پليس، كشته‏ها و زخمي‏هاي زيادي به جاي گذارد و دولت وضعيت فوق‏العاده اعلام كرد. ولي در همين زمان گروهي از نظاميان با پشتيباني گسترده مردم در 22 دسامبر 1989م دست به كودتا زدند و حكومت چاشسكو را پس از 24 سال سرنگون كردند. نيكلاي چائوشسكو در همين روز به دام افتاد و سرانجام 3 روز بعد در 25 دسامبر به همراه همسرش در 71 سالگي به جوخه اعدام سپرده شد.