19 دي 1387 / 11 محرم الحرام 1430 / 8 ژانويه 2009

1) 19دي ماه سال1356هجري شمسي : قيام خونين مردم قم نخستين تظاهرات گسترده مرم مسلمان ايران بعد از قيام 15خرداد سال1342شمسي عليه رژيم طاغوت درشهرقم برپا شد. اين قيام به علّت درج مقاله‎‎اي توهين آميز دريكي ازروزنامه‎هاي عصرتهران آغازشد. روحانيان و مردم با گردهمايي درمسجد اعظم قم آشكارا حكومت پهلوي را خواستارشدند و همين امرموجب اوج گيري نهضت اسلامي ايران شد و عاقبت دربهمن ماه 1357هجري شمسي به پيروزي منتهي گشت.

2) روز تجليل از اسرا و مفقودين :
روز يازدهم محرم، روز تداوم تشنگي است در لباس اسارت؛ گوئي تقدير الهي بر اين قرار گرفته تا الگوئي ابدي براي همه اسيران تاريخ خلق شود و اين بار لباس اسارت بر تن حجت خدا علي بن الحسين (ع)، و خاندان اوست. اين الگو، در تاريخ انقلاب اسلامي، روز تجليل از اسرا و مفقودين سرافراز نامگذاري شد. انقلاب اسلامي ايران ثمره و دستاورد قرنها مبارزه و تلاش است. ثمره ي خون هزاران شهيد و رنج اسارت و شكنجه ي هزاران تن از مبارزان و اسيران اسير در زندان هاي مخوف جلادان پهلوي، رژيم بعث و صهيونيسم جهاني است. اين انقلاب گوهر حقيقت ناب اسلام را بعنوان عزيزترين و گرانقدرترين گمشده خويش از ميان سالها تحمل غربت دين در صحنه حماسه ها و رنجهاي تاريخ به كف گرفت و اين واقعيتي انكار ناپذير است. از اين رو بود كه اين انقلاب به زودي تبديل به كانون توجهات و تهاجمات دشمنان گوناگوني شد كه اين طليعه خجسته را به معناي غروب حاكميت استبدادي و استعماري خود تفسير مي كردند. طليعه اي كه از انوار قيام هميشه جاويدان حضرت اباعبدالله الحسين (ع) و خاندان بزرگوار او سرچشمه مي گيرد براي هميشه زنده و جاويد خواهد ماند. و ما در اين روز به ياد اسيران كربلا، ياد و خاطره تمامي اسرا و مفقودين از صدر اسلام تاكنون خصوصاً اسرا و مفقودين به اسارت بوده در چنگال دژخيم دجال پهلوي و رژيم بعث و صهيونيسم جهاني را گرامي ميداريم.

3) 19دي ماه سال1321هجري شمسي: ميرزا محمد علي مصاحبي متخلص به عبرت شاعر و عارف نائيني درگذشت. استاد درغزليات و قصايد شيواي خود اغلب به مدح حضرت محم(ص) و ائمّه اطهار(ع) پرداخته است. عبرت درهنرخوشنويسي هم استاد بود و بويژه دركتابت خط نَسخ مهارت بسيارداشت. ازآثاراستاد مصاحبي،« نامه فرهنگيان و مدينَةُ الاَدَب» را مي‎توان نام برد.

4) 19دي ماه سال1377هجري شمسي: استاد جمشيد اميني مبتكرشيوه نوين مكتب نقاشي برمالي بدرود حيات گفت. اودرسال 1282شمسي دراطراف ساوِجبُلاغ بدنيا آمد و بعدها ازشاگردان استاد كمال الملك شد و به حمايت ايشان فاصله نقاشي رنگ و روغن و بافت قالي با پشم و كرك را ازميان برداشت. استاد اميني به به ياري قلم و رنگ بلكه به مدد نخ و تارو پود به پرده‎ها جان بخشيد؛ و بدين ترتيب مبتكرشيوه نوين مكتب نقاشي برقالي درايران شد.

5) رحلت حكيم برجسته "استاد سيد كاظم لواساني" (1353 ش)
حجت الاسلام والمسلمين استاد سيدكاظم حسيني لواساني معروف به "عصّار" دانشمند و حكيم برجسته مسلمان در حدود سال 1263ش (1302ق) در خانداني فرهيخته در كاظمين به دنيا آمد. در حالي كه يك سال داشت، پدرش او را به تهران آورد و سيد كاظم از آن پس به تحصيل علم پرداخت. وي داراي هوشي سرشار و استعدادي خدادادي بود به طوري كه در سه سالگي به قرائت قرآن و فراگيري ادبيات فارسي و تعليم خط پرداخت و در پنج سالگي تمام قرآن را از حفظ نمود. استاد عصار سپس راهي اصفهان شد و در آنجا به تحصيل فلسفه مشغول شد. وي پس از مدتي به تهران بازگشت و نزد استادان اين شهر، فلسفه، عرفان و فقه آموخت و به مدارج والاي علمي دست يافت. استاد سيد كاظم لواساني در سال 1290ش به عتبات رفت و پس از بهره‏گيري از عالمان آن ديار همچون شيخ الشريعه اصفهاني، آقاضياءالدين عراقي و ميرزا محمدتقي شيرازي موفق به اخذ اجتهاد گرديد. ايشان پس از اقامت ده ساله در عراق، مجدداً به تهران مراجعت نمود و در مدرسه سپهسالار، به تدريس فلسفه مشغول شد. وي همچنين مدتي در اروپا به سر برد و به زبان فرانسه تسلط پيدا كرد. از اين عالم و مدرس بزرگوار آثاري بر جاي مانده كه تفسير سوره حمد و كتاب علم الحديث از آن جمله‏اند. استاد سيد كاظم عصار سرانجام در نوزدهم دي ماه 1353ش برابر با 26 ذي‏حجه 1394ق در نود سالگي بدرود حيات گفت و در حرم عبدالعظيم(ع) به خاك سپرده شد.

6) قيام خونين مردم قم در اعتراض به چاپ مقاله ساواك عليه امام خميني(ره) (1356ش)
نخستين تظاهرات گسترده و شكوهمند مردم مسلمان ايران بر ضد رژيم پهلوي، پس از قيام 15 خرداد 42، در 19 دي 1357 ش در شهر مقدس قم برگزار شد و بدين گونه، پس از چهارده سال، مردم انقلابي ايران، بار ديگر با روحيه‏اي انقلابي و عزمي استوار، فرياد درود بر خميني سر دادند. واقعه 19 دي 1356، سرآغاز مرحله نوين انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني(ره) عليه نظام استبدادي و استكباري پهلوي بود. اين تظاهرات بدين علت روي داد كه رژيم منفور شاه در 17 دي ماه (سالروز كشف حجاب) با درج مقاله‏اي در روزنامه اطلاعات، امام خميني(ره) را كه در آن زمان در نجف اشرف در حال تبعيد بودند، مورد توهين قرار داد و همين امر موجب اظهار نگراني و اعتراض دسته‏جمعي فضلا و طلاب حوزه علميه قم گرديد. آنان با تعطيل نمودن درس‏ها به منازل مراجع تقليد و مجتهدان نامدار رفته و با آنها اعلام همدردي نمودند. روز بعد، بازار قم نيز تعطيل شد و افراد كثيري از دانش‏آموزان، دانشجويان و بازاريان و متدينان شهر با روحانيت همراه شده و به حركت اعتراضي خويش ادامه دادند. ايادي رژيم كه تحمّل اعتراضات مردمي را نداشتند، صداي آنان را با گلوله پاسخ گفتند. در نتيجه، از سوي مزدوران رژيم پهلوي، تيراندازي به مردم از چهار راه فاطمي (شهداء كنوني) آغاز گشته و تعداد زيادي شهيد و زخمي شدند.

7) آغاز عمليات بزرگ كربلاي 5 در شلمچه و شرق بصره (1365 ش)
عمليات بزرگ كربلاي 5 با رمز يا زهرا(س) از جبهه جنوب شلمچه و شرق بصره در منطقه‏اي به وسعت 150 كيلومتر مربع، با هدف آزادسازي شلمچه، جزاير و مناطق شرق بصره، انهدام ماشين جنگي عراق، پاسخ دندان‏شكن به شرارت‏هاي دشمن در بمباران مناطق مسكوني، در سه مرحله، از نوزده دي سال 1365 با 22 لشكر از سه قرارگاه آغاز شد و تا 8 اسفند آن سال به مدت پنجاه روز به طول انجاميد. عمليات كربلاي 5، در شرايطي انجام گرفت كه رژيم صدام قصد داشت با تبليغات گسترده در ميان حاميانش، نسبت به قدرتِ مقاومت ارتش عراق در برابر تهاجمات برق‏آساي رزمندگان اسلام، اميدي كاذب ايجاد كند. در اين علميات، قوي‏ترين پدافند دشمن كه با كمك مستشاران خارجي ايجاد شده بود تا عمق 9 كيلومتري خاك عراق در هم شكسته شد و دشمن براي مقابله با تهاجم برق‏آساي رزمندگان اسلام، 140 تيپ را به اين منطقه اعزام كرده بود كه از اين ميان 81 تيپ و گردان به طور كامل و 34 تيپ ديگر به ميزان 50 درصد آسيب ديدند. در اين عمليات ده درصد از نيروهاي هوايي عراق منهدم و سنگين‏ترين تلفات انساني به ارتش دشمن وارد گرديد. نتايج عمليات بزرگ كربلاي 5: تلفات نيروي انساني دشمن: 2700 اسير و چهل هزار نفر كشته و زخمي. ساير نتايج: به تصرف درآمدن 150 كيلومتر مربع از جمله پاسگاه‏هاي بوبيان، شلمچه، كوت سواري و خين و همچنين جزاير بوارين و ام‏الطويل، كانال پرورش ماهي و چندين روستا در نتيجه استقرار نيروهاي اسلام در 10 كيلومتري بصره. تجهيزات و امكانات: تانك و نفربر: 700 دستگاه انهدامي، 220 دستگاه اغتنامي، هواپيما: 80 فروند انهدامي، توپ صحرايي: 250 قبضه انهدامي، 85 قبضه اغتنامي و 400 دستگاه ساير ادوات جنگي، انهدامي، خودرو: 1500 دستگاه انهدامي، 500 دستگاه اغتنامي، وسايل مهندسي: 100 دستگاه اغتنامي، توپ ضدهوايي: 120 قبضه انهدامي، 100 قبضه اغتنامي.

8) آغاز حركت اسرا و اهل‏بيت "امام حسين"(ع) به شام (61 ق)
با پايان يافتن روز دهم محرم سال 61 قمري و شهادت امام حسين(ع) و ياران با وفايش، يزيديان به غارت كاروان حسيني پرداختند. آنان خيمه‏هاي امام را سوزانده و از به يغما بُردن جزئي‏ترين وسايل دريغ نكردند. سرانجام كاروان امام حسين(ع) اين بار به رهبري امام سجاد(ع) و حضرت زينب كبري(س) در شامگاه روز يازدهم محرم به طرف كوفه حركت داده شدند و نهضت حسيني، به شكلي ديگر ادامه يافت. هرچند، دشمن توانسته بود نيروهاي امام را در ظاهر شكست دهد ولي رسوايي‏هاي حكومت جور بني‏اميه و افشاگري‏هاي امام سجاد(ع) و حضرت زينب(س) روي امويان را در تاريخ سياه كرد و قيام امام حسين(ع) و راه پاك او را جاودانه ساخت.

9) درگذشت محدث شهير "ابوعيسي ترمذي" (279 ق)
محمد بن عيسي مشهور به ابوعيسي ترمذي، حافظ قرآن و محدث مشهور مسلمان بود. او جهت كسب علوم ديني و فراگيري حديث، سال‏هاي متمادي به سرزمين‏هاي مختلف اسلامي سفر كرد و از بسياري مشايخ زمان خود، حديث شنيد و آن‏هارا گردآوري كرد. معروف‏ترين اثر به جاي مانده از اين محدث مسلمان، كتابي تحت عنوان جامع ترمذي است كه از كتب مرجع و اصلي اهل‏سنت به شمار مي‏رود.

10) 8 ژانويه سال 1642ميلادي: گاليلئو گاليله منجّم و رياضيدان ايتاليايي در78سالگي درگذشت. گاليله با تحقيقات مستمرخود نخستين دوربين نجومي را اختراع كرد و بدين ترتيب با استفاده ازاين دوربين دانش انسان را وسعت بخشيد. گاليله همچنين دريافت كه سطح ماه هموار نيست ولي چون نظريات او با آراء و عقايد بطلميوسي كه درآن زمان رواج داشت؛ چندان مشابهتي نداشت نمي‎توانست آنها را ابرازكند. گاليله به علّت كشف قانون گردش زمين بدورخورشيد و اختراع برخي ازابزارنجومي به روم احضارشد و دادگاه تفتيش عقايدكليسا از او استنطاق كرد.

11) تولد "ژوزف لالانْدْ" منجم و رياضي‏دان فرانسوي (1732م)
ژوزف ژرام لالاند منجم و رياضي‏دان فرانسوي در هشتم ژانويه 1732م در شهر بورگ فرانسه به دنيا آمد. وي پس از پايان تحصيلات خود به تدريس مشغول شد و در ضمن آن، به تحقيقات نجومي پرداخت. لالاند درباره فرضيه مربوط به سيارات و حركات آنها و به ويژه درباره عطارد و نيز ستارگان دنباله‏دار، مطالعات فراواني انجام داد و به كشفيات مهمي نائل آمد. او هم‏چنين نظريات متعددي ارائه داد كه مورد استفاده ستاره‏شناسان قرار گرفت. لالاند موضع و مكان سياره نپتون را بدون آن‏كه بداند سياره‏اي از منظومه شمسي است كشف نمود. وي در سال 1762م به استادي نجوم و در 1795م به مديريت رصدخانه پاريس رسيد و به خدمات علمي خود ادامه داد. لالاند كليه اوقات فراغت خود را صرف تهيه فهرستي از 4700 ستاره آسماني شناخته شده آن زمان نمود و آن را در سال 1801م به چاپ رسانيد. ضمن آن‏كه پيش از آن، كتابي با نام رساله نجوم درباره ستارگان دنباله‏دار نگاشته بود. ژوزف لالاند سرانجام در 25 ژانويه 1807م در هفتاد و پنج سالگي درگذشت.

12) صدور اعلاميه 14 ماده‏اي "وودرو ويلسون" رئيس جمهور امريكا (1918م)
پس از جنگ جهاني اول، امريكا علي‏رغم كسب منافع و غنائم بي‏شمار، كوشيد نفوذ معنوي و اخلاقي خود را در جهان گسترش دهد و در چشم ملل خسته از جنگ به صورت منادي صلح و آزادي جلوه‏گر شود. به اين منظور و با توجه به اينكه كشورهاي زرخيز افريقا و آسيا را حريفان اروپايى قبلاً تسخير كرده بودند و سهمي براي امريكا باقي نمانده بود، آن كشور اعلام داشت صلح آتيه نبايد متكي به قدرت و تسلط استعماري باشد، بلكه يك سيستم بين‏المللي بايد به وجود آيد تا آزادي و حرمت و حقوق كليه دولت‏ها براساس آن محترم شناخته شود و كليد اين سيستم نيز در دست امريكا قرار داده شود. بر همين اساس، وودرو ويلسون، بيست و هشتمين رئيس جمهور امريكا اعلاميه چهارده ماده‏اي مشهور خود را در هشتم ژانويه 1918م صادر كرد. اين مواد چهارده گانه عبارت بودند از: علني بودن قراردادها و مذاكرات سياسي؛ آزادي درياها مگر در برخي موارد؛ حذف موانع گمركي؛ تقليل تجهيزات جنگي؛ حل بي‏طرفانه اختلافات مستعمراتي، هم‏چنين تخليه سرزمين روسيه، بلژيك و اراضي فرانسه؛ اصلاح مرزهاي ايتاليا؛ استقلال اقوام اتريش - مجارستان؛ تخليه اراضي صربستان، روماني و مونته نگرو، استقلال سرزمين‏هاي غيرتركي امپراتوري عثماني؛ تأسيس مجدد دولت لهستان و ايجاد مجمع اتفاق ملل به منظور تضمين استقلال دولت‏هاي كوچك و بزرگ. هدف نهايى امريكا از پيشنهاد اين مواد آن بود كه از اين راه، قدرتي معنوي، هم‏چون اقتدار سياسي و اقتصادي كه كسب كرده بود براي خود دست و پا كند. هرچند اين طرح و تلاش‏هاي بعدي ويلسون مقدمه‏اي براي تشكيل جامعه ملل گرديد، با اين حال نفوذ روز افزون امريكا را در اركان قدرت جهان فراهم كرد.

13) آغاز سلطنت "عبدالعزيز ابن سعود" در جزيرة العرب به كمك انگلستان (1932م)
عبدالعزيز بن سعود يكي از رؤساي قبايل حجاز بود كه در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم به مقابله با دولت عثماني پرداخت و به فتوحاتي نايل آمد. در سال 1903م، كه تركان عثماني از ناحيه احساءِ حجاز بيرون رانده شدند اساس حكومت سعودي بنيان نهاده شد. در جريان جنگ جهاني اول، سعودي‏ها با بريتانيا از در دوستي در آمدند. در نتيجه پس از پايان جنگ جهاني، به واسطه شكست دولت عثماني، سلطه عثماني بر عربستان به طور كلي پايان يافت. در جنگي كه ميان عبدالعزيز بن سعود و حسين بن علي، شريف و حاكم مكه در گرفت، ابن سعود به پيروزي‏هايى دست يافت و بدين ترتيب، حجاز نيز جزئي از قلمرو وي شد. سرانجام انگلستان، اين منطقه را در سال 1926 بر طبق معاهده جده، مستقل شناخت و عبدالعزيز بن سعود خود را سلطان حجاز خواند و سپس در سال 1927م، عنوان خود را به سلطان حجاز و نجد تبديل كرد. پس از چندي در هشتم ژانويه سال 1932، عبدالعزيز به عنوان سلطان عربستان بر تخت پادشاهي نشست. هم‏زمان با آن، كشور عربستان تأسيس شد و به جهت نام سعود، عربستان سعودي ناميده شد. (ر.ك: 23 سپتامبر)

14) آغاز جمهوري پنجم فرانسه به رياست ژنرال "شارل دوگل" (1959م)
در سال‏هاي بعد از جنگ جهاني دوم، فرانسه گرفتار بحران‏هاي سياسي گوناگوني بود. هيچ حزبي اكثريت مطلق پارلماني را نداشت تا بتواند دولتي با ثبات را تشكيل دهد. كابينه‏هاي ائتلافي نيز چنان متزلزل بودند كه قدرت گذراندن لوايح را در پارلمان فرانسه نداشتند. در ادامه اين جريان‏ها، زماني كه دولت وقت فرانسه سقوط كرد، ژنرال شارل دوگل، كه در زمان جنگ، رياست دولت آزاد فرانسه را در لندن برعهده داشت طي انتخاباتي كه در نوامبر 1958م صورت گرفت به رياست جمهوري آن كشور برگزيده شد. دوگل در زماني به قدرت رسيد كه اختلافات داخلي، فرانسه را به نابودي تهديد مي‏كرد. وي طرح قانون اساسي جديدي تهيه كرد كه به موجب آن، رئيس جمهور، قدرتي برابر قوه مقننه داشت. اين طرح مورد تاييد ملت فرانسه قرار گرفت و به اين ترتيب از هشتم ژانويه 1959، جمهوري پنجم فرانسه به رهبري دوگل آغاز به كار كرد.

15) مرگ "چوئن لاي"، سياست‏مدار و اولين نخست‏وزير كمونيست چين (1976م)
چوئن لاي، اولين نخست وزير يا رئيس شوراي دولتي جمهوري خلق چين در سال 1898م به دنيا آمد. وي براي ادامه تحصيلات راهي پاريس شد و در آنجا، به كمك چيني‏هاي تبعيدي، حزب كمونيست را با الهام از حوادث انقلاب اكتبر روسيه پايه‏ريزي و سازماندهي كرد. چوئن لاي پس از بازگشت به چين مدتي به امور سياسي اشتغال داشت و پس از فرار به شوروي سابق در سال 1931م، كميسر سياسي ارتش سرخ شوروي شد. او در سال 1936م به عنوان مرد شماره دو حزب كمونيست چين تبديل گرديد و پس از پيروزي كمونيست‏ها و برقراري جمهوري خلق چين به رهبري مائوتسه تونگ، چوئن لاي در اكتبر 1949م به رياست شوراي دولتي چين و نخست‏وزيري اين كشور دست يافت. او هم‏چنين در جريان انقلاب فرهنگي چين در نيمه دوم دهه 1960م، رياست مركزي حزب كمونيست چين را برعهده گرفت. چوئن لاي در سال 1967م به عضويت گارد سرخ درآمد و از افكار مائو حمايت كرد. اما با استفاده از اعتماد مائو به خود، علي‏رغم ميل راديكال‏ها و تندروهاي معتقد به انقلاب فرهنگي به رهبري خانم مائو، همسر مائوتسه تونگ، بسياري از تصفيه شدگان را كه ظاهراً از موضع قبلي خود عدول كرده بودند به قدرت بازگرداند كه از همه مهم‏تر، دنگ شيائو پينگ دبير كل سابق حزب بود. چوئن لاي پس از 27 سال نخست‏وزيري، سرانجام در هشتم ژانويه 1976م در هفتاد و هشت سالگي درگذشت و هوا كوفنگ به جانشيني او انتخاب شد.