فـقـيه بزرگوار و مرجع عاليقدر عصر خويش , آية اللّه العظمى سيد ابوالحسن اصفهانى (اعلى اللّه مـقـامـه الـشـريـف ) از فـقها و مراجع بزرگ عصر اخير است كه دركياست و درايت و حسن اداره حوزه هاى علميه شهرت به سزا و نام پرآوازه اى دارند.

ولادت :

او اصـلا از سـادات مـوسـوى بهبهان , پدرش مرحوم سيد محمد فرزند مرحوم سيد عبدالحميد از شـاگـردان صـاحـب جـواهـر مى باشد كه در سال 1277 هجرى در قريه مديسه از قرا لنجان اصفهان به دنيا آمد 1و تحصيلات اوليه را در اصفهان درمدرسه نيماورد به انجام رساند و از مـحـضـر مـيـرزا ابـوالـمـعـالى كلباسى استفاده ها بردسپس در سال 1307 ه ق به قصد ادامه تـحـصـيـلات , عـازم حوزه علميه نجف گرديد ودر محضر درس بزرگان و فضلاى حوزه نجف شـركت جست حوزه درس آية اللّه آخوند خراسانى او را به خود جذب نمود و در حوزه درس او بود كـه بـه درجه عاليه اجتهاد نائل آمد پس از رحلت آية اللّه آخوند خراسانى در سال 1329 , مرجعيت عـامـه با آية اللّه ميرزا محمد تقى شيرازى بود او احتياطات خود را به ايشان ارجاع داده بودپس از درگذشت او در سال 1338 , آية اللّه نائينى و آية اللّه اصفهانى , هر دو به عنوان مرجع تقليد معروف و مـشـهـور گـرديـدنـد, تـا ايـنكه آية اللّه نائينى در سال 1355 هم سال بافوت آية اللّه حاج شيخ عـبـدالكريم حائرى درگذشتند مرجعيت به صورت تمام به آية اللّه اصفهانى در نجف و اغلب بلاد شـيـعـه , محرز و مسجل گرديد ايشان رساله اى نگاشتند كه نام آن وسيلة النجاة مى باشد كه ترجمه فارسى آن صراط النجاة وترجمه اردوئى آن طريق النجاة مى باشد2كه به علت جـامـعـيـت آن مورد تحشيه حضرت امام خمينى (ره ) و برخى ديگر از فقهاى معاصر قرار گرفته است .

صفات و اخلاق او:

او داراى صـفـات كريمه و همت بلند بود و در كياست و درايت و مديريت ,گوى سبقت را از ديگر هـم رديـفـان خـود بـرده بـود او بيان رسا و طبع روان داشت , به حدى كه مجلس درس ايشان از پـرجـمـعـيـت تـريـن درسهاى حوزه نجف بود و با توجه به سهولت بيانات و شيوه تدريس همگان مى توانستند نسبت به فهم خويش از آن بهره مند گردند.

صبر و پايدارى :

او صـاحـب روح بـزرگ پـايدارى و استقامت در راه خدا بود معروف است كه فرزند رشيدش حجة الاسـلام والـمـسـلـمين سيد حسن اصفهانى در بين نماز مغرب وعشا, به دست يك فرد ديوانه و تـعليم ديده به قتل رسيد و اين پدر هفتاد ساله خم به ابرو هم نياورد و حتى از قاتل فرزند خود نيز گذشت , و اين نمونه و ضرب المثل پايدارى و صبر در بين اقران بود.

دخالت در امور سياسى :

انـگـلـيسها به بهانه حفظ پايگاههاى خود, در عراق به اين كشور اسلامى لشكركشى كردند و آن را اشغال نمودند رشيد عالى نخست وزير عراق به ايران گريخت و سپس به مصر رفت همراه با حمله انـگليسها به عراق و فرار رشيد عالى ,امير عبداللّه دائى , فيصل و نورى سعيد از افسران عراق كه به اردن پـناهنده شده بودند باقواى امدادى انگليس , به عراق آمدند و دوباره دولت دستورى خود را در عـراق تـشكيل دادند و در اين موقع انتخابات فرمايشى راه انداختند و آن در سال 1341هجرى قـمرى بود فيصل در اين انتخابات اكثريت آرا شيعه را منظور نداشت و اين انتخابات توسط علما و فقها شيعه تحريم گرديد مرحوم آية اللّه نائينى و آية اللّه اصفهانى , دو مرجع بزرگوار و عاليقدر آن روز, فـعـاليتهاى مرحوم آية اللّه خالصى رامورد تاييد قرار دادند و اين امر زمينه هاى قيام مردم را فـراهم مى ساخت كه مرحوم آية اللّه اصفهانى و آية اللّه نائينى و سيد هبة الدين شهرستانى به ايران تبعيد گرديدند.
دسـت ـخـط مـرحـوم آيـة اللّه الـعظمى اصفهانى كه اجازه اجتهاد مرحوم آية اللّه العظمى مرعشى نجفى مى باشد.
آن روز بيش از يك سال از تاسيس حوزه علميه قم نمى گذشت و حوزه علميه نخستين گامهاى خـود را بـرمى داشت و آية اللّه حائرى مؤسس عاليقدر حوزه , خود بامشكلاتى رو به رو بود كه خبر تـبـعـيـد شـدن آيـات عظام نجف به قم رسيد و مردم ايران آماده استقبال باشكوه از آنان شدند و اسـتـقبال بى سابقه اى از آنان به عمل آمد پس ازورود به قم , آية اللّه حائرى حوزه درس خود را در اختيار آن مرجع عاليقدر و حضرت آية اللّه نائينى قرار دادند و آنان فضلا و طلا ب حوزه نوپاى قم را از فيوض علمى خويش بهره مند ساختند هنگام مهاجرت اعلاميه اى را صادر فرمودند كه متن آن را درزيـر مـى آوريـم كـه نـشـانـه اى از عمق اعتقاد قلبى اين مرجع عاليقدر در راه احيا حقوق ملت مسلمان مى باشد اعلاميه اى كه امروز نيز مى تواند الهام بخش و حركت آفرين باشد.

متن فتواى آية اللّه اصفهانى :

بسم اللّه الرحمن الرحيم سلام بر همه , بالخصوص برادران عراقى وظيفه دينى بر همه مسلمانان لازم مى گرداند كه در حفظ حوزه اسلام و بلاد اسلامى تا آنجاكه قدرت دارند بكوشند و بر همه ما واجب و لازم است كه سرزمين عراق را كه مشاهد ائمه هدى عليهم السلام و مراكز دينى ما در آنجا است , از تسلط كفار حفظنموده و از نواميس دينى آن دفاع كنيم من شما را بر اين موضوع دعوت كرده وترغيب مى نمايم خداوند ما و شما را براى خدمت به اسلام و مسلمين موفق فرمايد.(ابوالحسن الموسوى الاصفهانى )3 .

شاگردان:

حـوزه پـربـركـت آية اللّه اصفهانى دست پروردگان بسيارى را به اجتماع مسلمين ارائه داد كه به عنوان نمونه از فقهاى نامدار زير مى توان نام برد:
1 ـ مرحوم آية اللّه العظمى حكيم .
2 ـ مرحوم آية اللّه العظمى ميلانى .
3 ـ مرحوم آية اللّه العظمى شيخ عبدالنبى اراكى .
4 ـ مرحوم آية اللّه العظمى ميرزا هاشم آملى .
5 ـ مرحوم آية اللّه العظمى ميرزا محمد تقى آملى .
6 ـ مرحوم آية اللّه معز الدوله .
7 ـ مرحوم آية اللّه شيخ محمد حسين خيابانى (والد استاد آية اللّه جعفرسبحانى ).
8 ـ مرحوم آية اللّه شيخ محمد تقى بروجردى (جد مادرى استاد آية اللّه آصفى ).
هـم چـنين از همدوره ها و هم بحثهاى او مى توان از آية اللّه سيد حسن مدرس ,آية اللّه سيد محمود مرعشى , آية اللّه سيد عبداللّه ثقة الاسلام اصفهانى , سيد على كازرونى , شيخ زين العابدين تبريزى , و سيد على داماد نام برد.

وفات :

وفـات او در روز دوشـنـبه نهم ذى الحجه 1365 ه ق , مطابق با سيزدهم آبان1325 ه ش , ساعت شـش بـعد از ظهر در كاظمين رخ داد رحلت اين عالم ربانى چنان شور و غوغايى در مردم عراق , ايـران , پـاكستان و هندوستان و تمام بلاد شيعه نشين ايجاد كرد كه تا آن روز بى سابقه بود مجالس پرشكوه و پرجمعيت ترحيم او در تهران و شهرستانها رعب و وحشتى عظيم در دل دشمنان اسلام افـكند, و در اثر همين امرتوطئه تجزيه آذربايجان توسط حزب منفور توده خنثى شد در وفات آن روحانى جليل القدر گفته شده كه ممات او همانند حياتش نور و رحمت و خير و بركت بودمنقول اسـت از آية اللّه العظمى مرعشى نجفى (ره ) كه وقتى جنازه مطهر آية اللّه اصفهانى در صحن مطهر علوى بود, آية اللّه شيخ محمد حسين كاشف الغطاخطاب به جنازه , اين جمله جاودانى را انشا فرمود:
هـنـيـا لك يا ابا الحسن , عشت سعيدا و مت حميدا قد انسيت الماضين واتعبت الباقين كانك قد ولدت مرتين .
گـوارا باد بر تو نزول بر معبود خويش زندگى سعادتمندانه و مرگ و رحلت پسنديده اى داشتى زنـدگى تو آن چنان باشكوه و توام با تدبير بود كه بزرگان گذشته رابه بوته فراموشى سپردى و آيندگان را به تعب افكندى گويا تو دوبار به جهان آمده بودى يك بار تجربه و درايت كسب نموده و بار ديگر آن را به كار بسته بودى 5 .

پي نوشت

1- مجله يغما, سال سوم , شماره سوم , ص 28 .
2- فرهنگ معين , بخش اعلام , ج 5 , ص 154 . 3- الثورة العراقية و رسالة الاسلام , شماره 1 , سال 6 . 4- نهضت روحانيون , ج 2 , ص 161 . 5- نقل مستقيم از آن مرجع فقيد, به سال 1404 ه ق .

منبع: www.andisheqom.com