خانم پروفسور «آنه ماري شيمل» محقق و نويسنده تواناي آلماني را سالها است که در سراسر جهان و بخصوص جهان اسلام به عنوان يک اسلام‏شناس و ايران‏شناس برجسته مي‏شناسند. دهها کتاب و صدها مقاله، ثمره تلاشهاي اين بانوي شرق‏شناس است. به موازات قلم تواناي او، بيان شيوا و جذاب وي نيز موجب دعوت پي در پي و سفرهاي فراوان خانم «شيمل» به نقاط مختلف جهان براي ايراد سخنراني در محافل علمي و دانشگاهي بوده است. آنچه بر شخصيت علمي و ادبي و فکري پروفسور شيمل افزوده است، شهامت و شجاعت توأم با وارستگي اوست که در جريان دفاع از فتواي امام خميني(ره) در باره سلمان رشدي آشکار گشت و وي را آماج حملات بي‏امان صهيونيست‏ها و عوامل آنها نمود. پايداري مظلومانه ولي باصلابت وي در برابر اين هجوم همه‏جانبه موجب محبوبيت بيشتر او گرديد تا همان طور که ذکر شد به انتخاب وي به عنوان نويسنده برتر آلمان در سال 1995 در جريان نمايشگاه بين‏المللي کتاب فرانکفورت انجاميد.
با مروري بر زندگينامه و فهرست آثار مهم اين بانوي دانشمند، به آشنايي بيشتري از اين بانوي شرق‏شناس و اسلام‏شناس مي‏توان رسيد.
«آنه ماري شيمل» در سال 1929 در شهر «ارفورت» در شرق آلمان به دنيا آمد. او 15 ساله بود که به فراگيري زبان عربي پرداخت. شيمل در 16 سالگي دوره دبيرستان را به پايان رساند و در دانشگاه برلين به تحصيل زبان و ادبيات عرب و اسلام‏شناسي پرداخت و در سال 1941 با اخذ درجه دکترا، فارغ‏التحصيل شد.
خانم «شيمل» سپس به عنوان مترجم و بعد به عنوان استاد رشته علوم اسلامي به استخدام دانشگاه «ماربورگ» در آمد. او در سال 1954 به دعوت دانشگاه آنکارا به ترکيه رفت و در اين دانشگاه به تدريس ادبيات کلاسيک ترک پرداخت. در سال 1961 کرسي استادي در رشته‏هاي عرب‏شناسي و اسلام‏شناسي در دانشگاه بن آلمان به او واگذار شد. خانم «شيمل» از سال 1967 در دانشگاه هاروارد آمريکا نيز به تدريس پرداخت. او همزمان با فعاليت متناوب در اين دو دانشگاه در بسياري از ساير دانشگاههاي جهان نيز به عنوان استاد ميهمان فعاليت مي‏کرد.
وي که يکي از محققان بزرگ در علوم و عرفان اسلامي در جهان غرب محسوب مي‏شود، علاوه بر کتابهاي متعددي که در اين زمينه تأليف کرده، آثار بسياري از شعرا، عارفان و فيلسوفان مشرق‏زمين را به زبان آلماني ترجمه کرده است.
در سال 1995 جايزه صلح ناشران آلمان که يکي از معتبرترين جوايز فرهنگي اين کشور محسوب مي‏شود به وي اعطا شد. اعطاء اين جايزه به سبب انتقادي که او از سلمان رشدي، نويسنده کتاب «آيات شيطاني» به عمل آورده بود مورد اعتراض برخي از محافل ادبي در آلمان قرار گرفت. ولي شيمل در مقابل تمام انتقادات پايداري نشان داد و اين جايزه طي مراسمي از سوي رييس جمهوري وقت آلمان به ايشان تقديم شد. بسياري از دانشگاههاي معتبر جهان از جمله دانشگاههاي سند در هندوستان، اسلام‏آباد، پيشاور، اوپسلا سوئد، قونيه و تهران به وي دکتراي افتخاري اعطا کرده‏اند. در اسلام‏آباد پاکستان حتي يک خيابان به نام وي نامگذاري شده است. خانم پروفسور «شيمل» علاوه بر زبانهاي عربي، ترکي، فارسي، سندي و پشتو، با زبانهاي انگليسي، فرانسه و سوئدي به خوبي آشنا است. در اينجا قسمتي از انديشه و افکار ايشان و نقطه نظراتي را که از برخي از مصاحبه‏ها برگردان و ترجمه شده است با هم مي‏خوانيم.
شيمل: ارادت من به دين اسلام بر کسي پوشيده نبود. وقتي در ترکيه دانشکده الهيات را افتتاح مي‏کردند، به کسي احتياج داشتند که بتواند تاريخ مقايسه‏اي اديان را درس بدهد، چرا که نمي‏خواستند اساتيد و وعاظ، آينده را به شيوه سابق تعليم دهند، بلکه در نظر داشتند روش تدريس مدرن اروپايي را به کار برند.
وي در مصاحبه‏اي در برنامه دوم تلويزيون آلمان مي‏گويد:
متأسفانه در آلمان اطلاعات ناقص و اغلب نادرستي در مورد اسلام، ايران و انقلاب اسلامي وجود دارد و متقابلاً در ايران نيز تقريبا هيچ گونه اطلاع قابل ملاحظه‏اي در مورد آلمان وجود ندارد.
در مصاحبه‏اي ديگر وي مي‏گويد: خانم عارفه بزرگي با افکاري بسيار شبيه «مولانا جلال‏الدين بلخي» و با ديوان اشعاري هم مضمون با اشعار مولانا، معاصر آن عارف بزرگ در آلمان مي‏زيسته است. وقتي اشعار اين خانم را مي‏خوانم با خود مي‏گويم خداوند متعال در آن زمان تجلي عظيمي داشته که وجه مذکر آن در ايران و وجه مؤنث آن در آلمان بوده است. من همواره با ملاحظه اين گونه تشابهات غرق در حيرت مي‏شوم.
شيمل در يکي از مصاحبه‏هايش اشاره‏اي به ادعيه اسلامي دارد و مي‏گويد:
من خود همواره دعاها، احاديث و اخبار اسلامي را از اصل عربي آن مي‏خوانم و به ترجمه‏اي مراجعه نمي‏کنم. من خودم بخشي کوچک از کتاب مبارک صحيفه سجاديه را به آلماني ترجمه و منتشر کرده‏ام، قريب هفت سال پيش. دعاي رؤيت هلال ماه مبارک رمضان و دعاي وداع با آن ماه را. وقتي مشغول ترجمه اين دعاها بودم، مادرم در بيمارستان بستري بود و من که به او سر مي‏زدم پس از آنکه او به خواب مي‏رفت در گوشه‏اي از آن اتاق به کار پاکنويس کردن ترجمه‏ها مشغول مي‏شدم. اتاق مادرم دو تختي بود. در تخت ديگر خانمي بسيار فاضله بستري بود که کاتوليکي مؤمن و راسخ العقيده و حتي متعصب بود. وقتي فهميد که من دعاهاي اسلامي را ترجمه مي‏کنم، دلگير شد که مگر در مسيحيت و در کتب مقدسه خودمان کمبودي داريم که تو به ادعيه اسلامي روي آوردي!؟ وقتي کتابم چاپ شد يک نسخه براي او فرستادم. يک ماه بعد او به من تلفن زد و گفت: صميمانه از هديه اين کتاب متشکرم، زيرا هر روز به جاي دعا آن را مي‏خوانم. بله واقعا ترجمه ادعيه امامان معصوم(ع) مخصوصا صحيفه حضرت زين‏ العابدين(ع) براي بسياري از مردم جهان غرب کارساز است.
آنه ماري شيمل، در يک مصاحبه تلويزيوني در خصوص حکم اعدام سلمان رشدي مي‏گويد: من طبيعتا از اين حکم جانبداري نمي‏کنم، اما نبايد فراموش کرد که رشدي احساسات ديني ميليونها مسلمان را جريحه‏دار کرده است. من همچنين مي‏خواستم توضيح بدهم که حمله به پيامبران در تاريخ اسلام هميشه گناهي بزرگ محسوب شده است.
وي در خصوص دين اسلام مي‏گويد:
اسلام ديني است که مي‏تواند به حق ادعا کند تمام جهان را در بر مي‏گيرد. مسلمانان هر کجا که زندگي کرده‏اند، دين خود را اساس زندگي خود قرار داده‏اند. گروههاي اسلامي با اين روش زندگي، طي اعصار و قرون از غرب آفريقا تا خاک چين را درنورديده‏اند. همين گروهها هستند که اکنون در سازمان کشورهاي اسلامي با يکديگر متحد شده‏اند. وي در مورد وحدت مسلمين در يکي از مصاحبه‏هايش مي‏گويد:
اصولي که مسلمانان به آن ايمان دارند، اين وحدت را به وجود مي‏آورد. اعتقاد به خداي يگانه و اعتقاد به اين اصل که محمد خاتم تمام انبياء بزرگي است که از آغاز خلقت جهان مردم را به راه راست هدايت کرده‏اند. تفاوتها به ويژه در آداب و رسوم قومي وجود دارد. آنها (مسلمانان) همگي در اصول هم‏عقيده‏اند. به سبب فقدان عظيم آگاهي کاري از دست رسانه‏هاي عمومي هم برنمي‏آيد. بايد به فعاليت گسترده‏اي دست بزنيم. من و دوستانم تلاش مي‏کنيم مردم را تا اندازه‏اي به درک تاريخ اسلام ترغيب کنيم. من اين را وظيفه خود مي‏دانم که در باره مناسبات ادبي آلمان و مشرق‏زمين اظهار نظر کنم و بدين ترتيب تصوير غلطي را که در اينجا ترسيم شده بزدايم.
وي در يکي از مصاحبه‏هايش در مورد مسلمانان ترک مي‏گويد:
وقتي من جلوي يک مسجد آيه‏هاي قرآن را مي‏خوانم، ترکها شگفت‏زده از من مي‏پرسند، شما مي‏توانيد اين را بخوانيد، خداي من اين چقدر مايه تأسف است.
پروفسور «آنه ماري شيمل» طي دوران طولاني فعاليت علمي و فرهنگي خود بيش از 70 کتاب تأليف و ترجمه کرده است. فهرستي که در زير مي‏خوانيد تنها گزيده‏اي است از کتابهاي تازه منتشر شده اين دانشمند برجسته:

جهان اسلام

اسلام در شبه‏قاره

مقدمه‏اي بر اسلام

زيباترين دعاهاي اسلامي

سال اسلامي، اوقات و اعياد

از جام زرين اشعار ترکي

آيا عرفان جهان‏شمول است؟

رؤياهاي خليفه، تعبير خواب در فرهنگ اسلامي

صوفي‏گري، مقدمه‏اي بر عرفان اسلامي

رومي

با جان و دل زن هستم، زن در اسلام

در قلمرو مغولان

با نام خداي مهربان

کوه، بيابان، اماکن مقدس، سفر به هند و پاکستان

محمد اقبال

و محمد پيامبر اوست، ستايش پيامبر در ايمان اسلامي

ستاره و گل، جهان تصويري در شعر فارسي

حکمت اسلام
منبع: ماهنامه پيام زن