كودكان علاقه‌مند به فعاليت و بازي‌اند. با هر نوع شي‌ء و وسيله به بازي مي‌پردازند و به نوعي خود را سرگرم مي‌كنند. آنها توجهي به سود بخشي بازي و اثرات آن ندارند و فقط مي‌خواهند بازي كنند.
بديهي است كه بازي كودكان همواره متاثر از وسايل و ابزاري است كه در اختيار دارند. يكي از گرفتاري‌هاي جوامع مصرف‌كننده اين است كه توليدكنندگان و فروشندگان وسايل مربوط به نوزادان و كودكان از علاقه و دلبستگي والدين نسبت به رفاه، سلامت و رشد كودكان سوء استفاده كرده، با بهره‌گيري از كم‌اطلاعي آنان در مورد مراحل رشد و نيازهاي كودكان، هر روز وسايل و كالاهاي جديد و غالباً غير ضروري و بعضاً مضر را به صورت اسباب‌بازي ، پوشاك و لوازم التحرير و غيره عرضه مي‌كنند.
بايد والدين آگاه باشند كه هر چيزي را تحت عنوان اسباب‌بازي خريداري نكنند. همانطور كه در مورد مواد غذايي كودك دقت و وسواس به خرج مي‌دهند كه سالم و بهداشتي باشد، بايد به غذاي روحي و رواني (اسباب‌بازي، كتاب، برنامه‌هاي تلويزيوني و...) نيز توجه كنند.
چه بسيارند وسايل و اسباب‌بازي‌هايي كه نه تنها موجبات رشد كودكان را فراهم نمي‌كنند، بلكه سبب وارد آمدن صدمه بدني، فكري و حتي اخلاقي به فرزندان هم مي‌شوند.
1 ـ اسباب‌بازي هايي را جست‌وجو كنيد كه مرتبط با علايق كودكانتان باشند.
نوع انتخاب و نحوه استفاده از وسايل بازي، فعاليتي ذهني است و هر كودكي علايق و احتياجات متفاوتي دارد.
راه حل مناسب اين است كه از علايق كودكانتان و چيزهايي كه از شما مي‌خواهند، پيروي كنيد و خواسته‌هاي آنها را محدود نكنيد.
بچه‌ها علايق متفاوتي دارند كه آنها را در جهت انتخاب يك اسباب بازي خاص راهنمايي مي‌كند. و اين ، هنگامي كه آنها يك وسيله بازي را در تلويزيون يا در دست همسالانشان ببينند.قضيه را پيچيده‌تر مي‌كند.
2 ـ وسايل بازي اي را جست‌وجو كنيد كه متناسب با مرحله رشد كودك شما است.
شما بايد كودكتان را بشناسيد و بفهميد كه چه كاري را دوست دارد و انجام چه كاري را دوست ندارد. به پيشنهادات سطوح سني بر روي اسباب‌بازي‌ها كه توسط صاحبان كارخانه‌ها تعيين مي‌گردد، دقت كنند، حتي اگر اين وسايل براي كودكان خاص باشد. تعيين سطح سني براي والدين بسيار مفيد است. چون آنها را در جهت رسيدن به مناسب‌ترين وسايل بازي راهنمايي مي‌كند. برچسب‌هاي سني روي وسايل مي‌تواند به تصميم‌گيري شما كمك بسيار كند.
3 ـ وسايل بازي‌اي را جست‌وجو كنيد كه درجه‌بندي شده باشند و باعث بالا بردن قدرت ذهني كودكان شوند. بخصوص كودكان خاص.
بعضي كودكان و والدين در هنگام بازي كردن احتياج به حمايت بيشتري دارند. كودكاني هستند كه مانند ديگر همسالان خود نياز به اسباب‌بازي‌هاي ساخته شده دارند ولي نمي‌توانند موفقيت‌هاي لازم را مانند آنها در اين جهت كسب كنند. اين كودكان خاص نياز به وسايل بازي مناسب خود دارند.
4 ـ و سرانجام وسايل بازي اي را جست‌وجو كنيد كه كودك را بطور فعالي در بازي متعهد مي‌سازد.
وسايلي را انتخاب كنيد كه كودكان را برخلاف سرگرمي‌هاي غيرفعال، تشويق به انجام فعاليت‌هاي پيچيده كنند.
براي جوانان كه از انرژي و هيجان زيادي برخوردارند وسايل بازي كه چرخ دارند مثل دوچرخه و... و تجهيزات بالا رفتن و كوهنوردي كردن و ... و وسايل لازم براي گردش در بيرون شهر توصيه مي‌شود. همچنين وسايل تاب بازي كردن يا جعبه‌هاي ماسه و ريگ مي‌تواند براي آنها جالب باشد.
زماني كه كودكان در محيط بيرون از منزل بازي مي‌كنند، نه تنها براي سلامت روح و فكر آنها بلكه براي سلامت جسم و فيزيك آنها نيز مفيد است.
متاسفانه اين روزها كودكان بسيار كم غذا مي‌خورند و استراحت كردن آنها به نشستن جلوي كامپيوتر و تلويزيون محدود شده.
5 ـ در دوران نوزادي (هفته‌هاي اول تولد) جغجغه و عروسك حيوانات مسطح مثل پروانه براي بچه‌ها كافي است. مي‌توان اين اسباب‌بازي‌ها را به رنگ‌هاي شاد و مورد علاقه كودكان تهيه و از بالاي تخت آنها آويزان كرد.
6 ـ از تولد تا يك سالگي، يك مجموعه كامل از حيوانات پلاستيكي براي بچه‌ها لازم است.
7 ـ از سال دوم به بعد جنسيت كودك در نوع اسباب‌بازي او تاثير مي‌گذارد. براي دختران انواع عروسك و وسايل پلاستيكي آشپزخانه و براي پسران، انواع ماشين و مجموعه‌هاي پلاستيكي از ابزار كار مثلا نجاري فراهم كنيد.
8 ـ در حدود سه سالگي اسباب و وسايلي براي كودك تهيه كنيد كه با آنها چيزي بسازد. خمير، لگو و شن استريل خلاقيت كودك را بر مي‌انگيزد. بويژه خمير به كودك امكان مي دهد كه هر آنچه در تخيل دارد با روش خاص خود بسازد.
9 ـ «توپ» مورد علاقه تمام كودكان است و بايد از ماه‌هاي اول در رنگ‌ها و اندازه‌هاي گوناگون براي آنها تهيه شود.
10 ـ بچه‌ها از سه سالگي به بعد بايد اسباب‌بازي‌هايي مشابه وسايل منزل در ميان اسباب‌بازي‌هاي خود داشته باشند. وسايل آشپزخانه براي دختران، تلويزيون كوچك ، ميز و صندلي، ساعت پلاستيكي و ديگر اشياي معادل در زندگي بزرگترها را هم براي دختران و هم براي پسران تهيه كنيد.
11- در سال‌هاي بعد براي آنها پازل فراهم كنيد.
12- در سنين بالاتر مي‌توان شطرنج را هم به فرزندان آموخت.
چند توصيه ديگر
از خريد اسباب‌بازي‌هايي مثل شمشيرهايي كه نوك تيز دارند يا سيخ‌هاي كباب كه ممكن است كودك به‌عنوان شمشير از آنها استفاده كند و از خريد اسباب‌بازي‌هاي داراي چرخ‌هاي دندانه‌دار خودداري كنيد چون ممكن است انگشتان كودك شما ميان آن گير كند.
از ديگر اسباب بازي هاي خطرناك، اسباب بازي هايي است كه برا ي به حركت در آوردنشان از نيروي برق استفاده شده است اين گونه اسباب بازي هاي برقي را براي كودكان كمتر از 13 سال خود به هيچ وجه تهيه نكنيد .
اين نوع اسباب بازي ها اگر چه داراي ترانسفورماتوري هم باشند كه برق 220 ولت منزل را به برق با ولتاژ كم تبديل كنند، باز هم براي كودكان خطرناكند. زيرا اغلب بچه ها بعد از مدتي بازي با آن وسيله ، بدون آن كه آن را جمع و جور كنند و در گوشه‌يي بگذارند آن را در وسط اتاق رها مي‌كنند. والدين بدون توجه به اين مساله ممكن است در حين عبور، روي آن پا گذاشته ، يا با پاي آنها به گوشه يي پرتاب شود و در نتيجه بدون آن كه كسي متوجه شود در سيستم برقي آن اشكالي به وجود آيد و بعد وقتي كه كودك شما بخواهد از آن استفاده كند ناراحتي جبران ناپذيري براي شما به وجود بياورد. با بهره‌گيري از ترانزيستورها ، اكنون تمام اسباب بازي‌هاي برقي را به صورتي كه با قوه كار مي‌كنند ساخته اند كه به هيچ وجه خطرناك نيستند.اسباب بازيها نقش مهمي در زندگي كودك بازي مي كنند . كودكان به اسباب بازي هايي نيازمندند كه بتوان آنها را حركت داد، تغيير داد و دستكاري كرد .
اسباب بازي‌هايي داراي ارزش روان شناختي اند كه كودك درآن نقش فعالي داشته باشد. نه اسباب بازي‌هايي كه بسيار خودكار يا بسيار كامل باشند چون چيزي براي انجام دادن كودكان باقي نمي گذارند.
هرگاه شما يك ماشين كوكي يا قطار كوكي بخريد و دراختيار كودك قراردهيد ، او در تمام روز اين ماشين كوكي را كوك مي كند ورها مي‌سازد و به آن نگاه مي كند و شادي مي‌نمايد .
اين گونه اسباب بازي ها محتواي جالبي ندارند و كودك هيچ گونه تلاش فكري انجام نمي دهد و درمقابل اسباب بازي، موجودي منفعل ، تماشا گر و فاقد ابتكار و خلاقيت است . مثلا دو نوع ترن دراختيار كودك قرار دهيد كه يكي از آنها فلزي، رنگ شده و كاملا شبيه به قطار واقعي و ديگري چوبي و ساده است كه واگن هاي آن جدا مي شود و كودك كارهاي مختلفي مي تواند با آن انجام دهد.
كودك از اسباب بازي فلزي ، رنگ شده و كامل كه ممكن است ظاهري جذاب نيز داشته باشد خيلي زود خسته مي شود، ولي از نوع دوم كه كودك مي تواند بر روي آن كار كند ، آن را تغيير دهد، اجزاي آن را ازهم جدا كند و با به كارگيري نيروي ابتكار و تخيل خود كارهاي مختلفي روي آن انجام دهد، بيشتر خوشش خواهد آمد.
منبع: گروه سلامت سيمرغ