27 آبان 1387 / 18 ذيقعده 1429 / 17 نوامبر 2008

1) رحلت عالم مجاهد و فقيه جليل آيت‏اللَّه "شيخ مرتضي آشتياني" (1325 ش)
آيت‏اللَّه شيخ مرتضي آشتياني متخلص به شعله، فرزند ميرزا محمدحسن مجتهد آشتياني در سال 1243ش (1281ق) در بيت رفيع مرجعيت و اجتهاد، در تهران به دنيا آمد. وي پس از فراگرفتن مقدمات و سطوح، و نيز پس از استفاده از محضر والد بزرگوارش، راهي نجف اشرف شد و از درس خارج استاداني همچون ميرزا حبيب اللَّه رشتي و آخوند ملامحمد كاظم خراساني بهره‏مند گرديد تا به مدارج عاليه اجتهاد و فقاهت رسيد. آيت‏اللَّه مرتضي آشتياني سپس به ايران مراجعت نمود و در تهران به تدريس و اقامه جماعت مشغول شد. او در نهضت تحريم تنباكو، در كنار پدرش براي پيشبرد اهداف نهضت فعاليت كرد و بعد از پدرش، در تهران مرجعيت روحاني يافت. آيت‏اللَّه مرتضي آشتياني در جريان انقلاب مشروطه نيز يكي از رهبران روحاني در تهران بود كه به همين خاطر، عين‏الدوله، از رجال قاجار، او را از توليت مدرسه مروي بر كنار نمود. ايشان همراه با ساير علماي تهران براي پيشبرد امر مشروطه به حرم حضرت عبدالعظيم مهاجرت كرد و تحصن گزيد. وي تا آخر كار، مشروطه خواه باقي ماند ولي پس از فتح تهران توسط مشروطه‏طلبان و قبل از كودتاي رضاخان در 1299ش، به مشهد كوچيد و وظايف ديني خود را دنبال كرد. آيت‏اللَّه آشتياني در جريان كشف حجاب، به همراه ديگر بزرگان شهر نامه اعتراض خود را به رضاخان پهلوي فرستادكه متعاقب آن، دستگيري علماي مشهد و قيام خونين مسجد گوهرشاد شكل گرفت. ايشان در كنار امور سياسي و اجتماعي، به لحاظ اخلاص به اهل بيت، زبانزد خاص و عام بود به طوري كه تمام مواليد و وفيات اهل‏بيت را برپا نموده و با وجود كهولت سن از مردم پذيرايي و گاه خود مديحه خواني مي‏نمود. ايشان داراي مكاشفات و رؤياهاي صادقه نيز بوده است. آيت‏اللَّه مرتضي آشتياني سرانجام در 27 آبان 1325ش برابر با 23 ذي‏حجه 1365ق در 82 سالگي دارفاني را وداع گفت و در حرم امام رضا(عليه السلام) به خاك سپرده شد. ميرزا محمود آشتياني، حكيم و فقيه معاصر و اسماعيل آشتياني، نقاش بزرگ، از فرزندان اويند.

2) 27 آبان سال 1365 هجري شمسي: منوچهر بزرگمهر فرزند ميرزا يوسف خان ملقب به عليم السلطنه درگذشت. او تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در تهران به پايان رساند و دو سال در مدرسه حقوق تحصيل كرد و سپس به انگلستان رفت و با اخذ درجه ليسانس حقوق از دانشگاه بيرمنگام به ايران بازگشت. وي تسلط كامل به زبان انگليسي كتب فلسفي فراواني ترجمه كرد كه« پوپر، تحليل ذهن، رساله درباره فهم انساني، حقيقت و منطق، ژان پل سارتر و فلسفه چيست» از آن جمله‏اند. از منوچهر بزرگمهر كتب ديگري چون «از بيرون گود، ديگ جوش قلندر، عرفان نو و مرقعات صاحبدل» باقي مانده است.

3) درگذشت شاعر معاصر "عباس فرات يزدي" (1347 ش)
استاد عباس فرات‏يزدي در سال 1273 ش در يزد به دنيا آمد و تحصيلات ابتدايي را در زادگاه خود فراگرفت. سپس براي آموختن فقه و اصول به اصفهان، خراسان و تهران رفت و تحصيلات خود را در مدرسه دارالفنون به پايان برد. فرات در سال 1298 ش كه انجمن ادبي ايران تاسيس شد، سمت منشي انجمن را داشت. سپس در انجمن ادبي فرهنگستان عضو گرديد و چندي به تدريس مشغول شد. فرات يزدي در سال 1325 به نشر قسمت‏هايي از اشعار خود همت گماشت. وي غزل‏سراي ماهري بود كه اشعار فكاهي نيز مي‏سرود. ثمرات، نعمات، قطرات و ديوان شعر از جمله آثار اوست. استاد عباس فرات سرانجام در آبان 1347 ش در 74 سالگي درگذشت و در تهران به خاك سپرده شد.

4) رحلت عالم بزرگوار آيت‏اللَّه "غلامحسين جعفري همداني" (1374 ش)
آيت‏اللَّه حاج شيخ غلامحسين جعفري همداني از علماي شهير تهران، در سال 1285 ش (1324 ق) در يكي از روستاهاي توابع همدان به دنيا آمد. در سيزده سالگي براي يادگيري علوم ديني به همدان و پس از پنج سال به قم كوچيد و در 21 سالگي براي تكميل تحصيلات خود عازم نجف شد. آيت‏اللَّه جعفري در نجف در محضر آيات عظام: سيدابوالحسن اصفهاني، ميرزاي ناييني، آقا ضياءالدين عراقي، شيخ محمدحسين اصفهاني و ميرزا ابوالحسن مشكيني زانوي ادب زد و از سرچشمه علم آنان، توشه‏ها برگرفت. وي همزمان به فراگيري فلسفه و حكمت پرداخت و بعدها به تدريس همت گماشت. آيت اللَّه جعفري همداني، در سال 1328 ش پس از اقامتي 22 ساله در نجف، به تهران آمد و به امامت جماعت، تدريس، وعظ و ارشاد مردم و دستگيري از نيازمندان مشغول شد. اين عالم مجاهد، در پيشبرد نهضت اسلامي، شركتي فعال داشت و بارها به دليل سخنراني‏هاي ضد طاغوت، رنج زندان و تبعيد را به جان خريد و از مبارزات خويش دمي نياسود. آيت‏اللَّه جعفري علاوه بر داشتن اجازه اجتهاد ازاستادانش نظير سيدابوالحسن اصفهاني، ميرزاي ناييني و آقاضياءالدين عراقي، تقريرات دروس آن بزرگواران را نيز به نگارش درآورده است كه به يادگار مانده‏اند. سرانجام آن خدمتگذار راستين دين، پس از پشت سرگذاشتن يك بيماري طولاني در 27 آبان 1374 ش برابر با 23 جمادي الثاني 1416 ق در حدود 90 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه، در قبرستان شيخان قم، به خاك سپرده شد.

5) آزادي گروگانهاي زن و سياه‏پوست آمريكايي به فرمان "امام خميني"(ره) (1358ش)
دو هفته پس از تسخير لانه جاسوسي آمريكا در تهران توسط دانشجويان پيرو خط امام، به امر امام خميني، گروگان‏هاي زن و سياه‏پوست آمريكايي، در 27 آبان 1358 آزاد شدند. حضرت امام خميني(ره) با اين اعتقاد كه زنان و سياه پوستان آمريكايي، در اصل در رديف مستضعفان جامعه آمريكايي هستند و ناخواسته به چنين مأموريت‏هايي اعزام مي‏شوند، دستور آزادي آنان را صادر فرمودند. حضرت امام در پيام خود مورخ 26 آبان 1358، از دانشجويان خواستند اين افراد كه جاسوسي آنان ثبت نشده باشد به وزارت امور خارجه تحويل دهند و فوراً از ايران خارج نمايند.

6) 18ذيقعده سال439هجري قمري: «غياثُ الدّين ابوالفتح عمربن خيامي نيشابوري»، رياضيدان، منجم و حكيم و شاعرگرانقدرايراني قدم به عرصه حيات نهاد. شهرت وي عمرخيام و لقبش حُجَّة الحق بود و ازنوابغ و مفاخربزرگ علمي ايران بشمارمي‎رفت. او درنيشابورزاده شد و درهمان جا رشد كرد. درسال467هجري قمري ملكشاه سلجوقي عمرخيام و عده‎اي ازمنجّمان را برآن داشت تا دراصفهان زيج جلالي را ترتيب دهند. خيام درايام سكونتش دراصفهان يكي ازمسائل مهم موسوم به شَرحُ ما أَشكَلَ مِن مُصادرات اقليدس را نوشت و پس ازمرگ ملكشاه مجدداً به نيشابوربازگشت و تاآخرعمردرهمانجا ماند. خيام درهريك ازعلوم زمانش استاد بود بطوريكه زَمخشري دانشمند مفسّرو لغت شناس شهر، وي را حكيم جهاني و فيلسوف گيتي نام نهاده است. ازآثاراوست «كتابهاي مَقالةٌ فِي الجَبروَ المُقابِلِه و مُشكلاتُ الحِساب».

7) 18ذيقعده سال837هجري قمري: « بُرهانُ الدّين قاضي ابن ابي شريف»، دربيت المقدس بدنيا آمد. او درهفت سالگي حافظ قرآن شد و پس ازفراگيري ادبيات عرب، منطق، اصول و معاني به قاهره رفت. او دراين شهرعلوم حساب، فرائض، تفسيرو شرحُ العقائد را آموخت و مدتي نيزدرمكه بسربرد و ازبسياري ازمحدثان، حديث شيعه آثاري متعدد ازابن ابي شريف باقي است كه بيشترآنها صورت منظوم كتابهاي ديگران است مانند «قواعِد الاِعراب ابن هشام و قصيده ابن ابي شريف».

8) 18ذيقعده سال1373هجري قمري: آيت الله حاج شيخ محمد حسين كاشفُ الغطاء عالم و اديب بزرگ وفات يافت. ايشان درعلوم كلام، فلسفه، حديث و رجال دانش بسيارداشت و علاوه برداشتن تبحرو تواناي علمي درعلوم ديني ازاديبان بزرگ بشمارمي‎‏رفت. دراين زمينه ديوان شعري نيزازوي بجاي مانده است. اين عالم گرانقدرازايام جواني درمبارزات سياسي و حق طلبانه شركت فعال داشت و درمبارزه با استعمارانگليس نقش مؤثري ايفا كرد. ازآثاركاشِفُ الغطاء كه بيش از80اثرداشت به« اَلفِردوسُ الاَعلي و اَصلُ الشّيعه و اُصولُها» مي‏‎توان اشاره كرد.

9) درگذشت اديب برجسته ابوالقاسم، حسين بن محمد، معروف به "راغب اصفهاني" (502 ق)
راغب اصفهاني از بزرگان علماي اهل سنت مي‏باشد كه در لغت، حديث، كتابت، كلام، حكمت، اخلاق و علوم و فنون ادبي و عربي و شعر شهره‏ي آفاق و مراتب فضل و كمال وي مسلم مي‏باشد. وي را شيعه نيز گفته‏اند. افانين البلاغه، جامع التفسير و مفردات القرآن از جمله تاليفات اوست.

10) درگذشت "ابن خلدون" مورخ بزرگ مسلمانان(808 ق)
عبدالرحمن بن محمد بن خلدون معروف به ابن خلدون ملقب به ولي الدين، از بزرگان و مشاهير مورخين مسلمان، در اول رمضان سال 732 ق درتونس به دنيا آمد. وي از جواني به كارهاي دولتي پرداخت ولي پس از مدتي به واسطه‏ي بدگويى ديگران به زندان افتاد و از كارهاي دربار فاصله گرفت. از آن پس به مطالعات علمي روي آورد و دست به تاليف كتاب زد. ابن‏خلدون در زمان خود در تاريخ‏نويسي مشهور بود اما انديشه‏هاي وي در آن زمان بازتاب كافي نيافت و از قرن سيزدهم هجري قمري نام، آثار و افكار او، مطرح شد. مهم‏ترين اثر ابن‏خلدون، كتاب تاريخ او موسوم به "كتاب العِبَر و ديوان المُبَتدَأ و الخَبر في ايّام العَرَب و العَجَم و البَربَر" در هفت جلد ضخيم به چاپ رسيده كه جلد اول آن به عنوان مقدمه، در فلسفه‏ي تاريخ و اجتماع، شهره‏ي خاص و عام است. ابن‏خلدون را مخترع و پديدآورنده‏ي علم عمران نيز گفته‏اند. سرانجام ابن خلدون در 76 سالگي در قاهره وفات يافت ودر همان شهر به خاك سپرده شد.

11) مرگ "كاترينِ كبير" ملكه معروف روسيه (1796م)
كاترين كبير، امپراتوريس روسيه، در دوم مه 1729م به دنيا آمد. وي در 15 سالگي با پتر سوم ازدواج كرد. اما پتر سوم، پادشاه روسيه به او علاقه نداشت و او را در ملأ عام مورد اهانت قرار مي‏داد. كاترين با همدستي چند نفر از نزديكان خود در نهم ژوئيه 1762م و در 33 سالگي، هنگامي كه پتر سوم از شهر خارج شده بود، خود را امپراتوريس و ملكه روسيه خواند. پتر كه ناگهان، چنين ضربه هولناكي خورد، به كلي خود را باخته، بدون مقاومت چنداني، استعفا داد و چند روز بعد درگذشت. در حقيقت او توسط نزديكان كاترين مسموم شده بود. كاترين در دوران سلطنت خود علي‏رغم انجام برخي خدمات و اصلاحات، در زندگي مردم فقير و ستم‏ديده، رفاه و بهبود به وجود نياورد تا آن‏جا كه شورش‏هاي فراواني در زمان او برخاست. گفته شده است كه در دوره سلطنت او كه بيش از سه دهه به طول انجاميد، شيوه كشاورزي، اصلاح شده و اصول بانك‏داري ترويج گرديد، ارتش را سازمان داده و سامان بخشيد، بيمارستان‏هايى بنا شده و به طور كلي اقتصاد كشور شكوفا شد. هم‏چنين وي در تحكيم مسائل آموزش و فرهنگ روسيه تلاش نمود، اما از سوي ديگر، كاترين اگرچه ملكه روسيه به شمار مي‏فت اما از لحاظ شخصيتي دچار انحطاط شديد اخلاقي بود و به گفته مورخين با توجه به اينكه خود را يك موجود برتر مي‏پنداشت، از مصاحبت با مردان متعدد دربار ابايى نداشت و فساد و تباهي بر دربار پادشاهي وي غلبه داشت. وي در سياست خارجي، سياست توسعه‏طلبي را دنبال مي‏كرد و تا آن‏جا كه مي‏توانست براي اين امر مي‏كوشيد. كاترين 33 سال سلطنت كرد و سرانجام در 17 نوامبر 1796م در 66 سالگي درگذشت. وي هوشي سرشار و جسارت و عزمي تمام و حرص و جاه‏طلبي زيادي داشت.

12) تأسيس "مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق" برضد رژيم بعث اين كشور (1982م)
هدف از تشكيل مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، نجات مردم اين كشور از اختناق و استبداد رژيم بعث عراق و تأسيس حكومتي بر اساس رأي و مشاركت همه مردم اعلام شد. اين مجلس كه در هفدهم نوامبر 1982م اعلام موجوديت نمود، در طول جنگ تحميلي عراق عليه جمهوري اسلامي ايران، ضرباتي بر رژيم ديكتاتوري صدام وارد آورد و پس از جنگ نيز به عنوان بزرگ‏ترين گروه اسلامي مخالف رژيم بغداد، در عرصه‏هاي گوناگون فعاليت كرد. مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، استفاده از نيروي مردمي و بدنه ارتش را براي قيام نهايى بر ضد نظام فاسد و استبدادي عراق دنبال مي‏نمود. پس از سقوط حزب بعث و رژيم صدام حسين كه در نتيجه حملات امريكا و متحدانش، در آوريل 2003م به وقوع پيوست، مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق به عنوان يكي از تشكيلات سازمان يافته، منسجم و مردمي، به شوراي حكومت انتقالي راه يافت و اداره برخي از شهرها را برعهده گرفت.

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله