بانويي سخنور و همسر ابي‏ذر

در زندگي مشترک زن و مرد، هيچ عاملي به قدرت همدلي و همفکري، بنيان خانواده را محکم و استوار نمي‏سازد. زندگاني سراسر فداکاري و مبارزه ابوذر غفاري ـ صحابي والاقدر پيامبر اکرم(ص) ـ از اين مزيت برخوردار بود و اين زن و شوهر، (ابوذر و امّ‏ذرّ) همدل و هم‏ايمان بودند و در صداقت و ثبات قدم نيز، کم‏نظير.
دعوت الهي پيامبر خدا تازه آغاز شده بود. در آن دوران نخست، ياران محمد(ص) بسيار اندک بودند و پيوستگان به آيين اسلام، با خطرهاي بسيار مواجه مي‏شدند. از اين‏رو، مسلماني، شجاعت و ايثار و از جان گذشتگي بيشتري مي‏طلبيد، و در نتيجه، ارزش گرايش مسلمانان صدر اسلام به دعوت محمد(ص) بيشتر بود.
امّ‏ذر، و همسرش ابوذر، از نخستين گروندگان به وحي و دين خدا بودند و صداقت ايمانشان را هم با يک عمر تلاش و مجاهدت به اثبات رساندند. تا آنجا که رسول خدا(ص) در باره اين صحابي شجاع و باايمان فرمود: «بر راستگوتر از «ابوذر»، نه آسمان سايه افکنده است، و نه زمين آن را تحمل کرده است».

شيرزن غِفار

«ام‏ذرّ»، علاوه بر فضايل معنوي و ايمان والا، از سخنوري و فصاحت و بيان هم برخوردار بود و از زنان شاعر در ميان عرب بشمار مي‏رفت و از شجاعت و بي‏باکي هم بهره داشت.
در تاريخ است که در سال ششم هجري، ابوذر مشغول چرانيدن شتران پيامبر بود. يکي از مشرکان به نام «عيينه بن‏حصن»، به همراهي عده‏اي ديگر حمله کردند و شتراني را که در اختيار ابوذر بود به غارت بردند. در اين يورش، هم پسر ابوذر به شهادت رسيد، هم يکي ديگر از افراد قبيله «غفار» کشته شد و هم «ام‏ذر» گرفتار چنگ مهاجمان شد.
«ام‏ذرّ»، اين زن آزاده اسير، با آنکه داغ پسر ديده بود، اما غارتگران مهاجم را غافلگير نموده و سوار بر يکي از شتران شد و شبانه از آنجا که گرفتار بود گريخت و به مدينه آمد. (منتهي‏الامال).
امّ‏ذرّ، به خاطر آنکه توفيق داشته در عصر پيامبر اسلام(ص) باشد و به او ايمان آورد و سخنان آن حضرت را بشنود و روايت کند، در رديف صحابه پيامبر(ص) محسوب مي‏شود.

ماجراي اسلام‏آوردن

حادثه اسلام‏آوردن اين زن و شوهر نيز جالب است.
پيامبر اکرم(ص) هرگاه قصد تفريح و مزاح داشت، از ابوذر مي‏خواست که ماجراي اسلام‏آوردن خود را بازگو کند. ابوذر نيز آن ماجرا را اين گونه روايت مي‏کند:
در قبيله خويش (پيش از اسلام) بتي داشتيم که نامش «نَهم» بود. يک روز نزد آن بت رفتم و مقداري شير که دوشيده بودم جلويش گذاشتم و رفتم. کمي که از بت دور شده بودم، نگاه خود را دوباره به آن سوي برگرداندم، که ناگهان ديدم سگي آمده و آن شير را مي‏خورد. ديدم که سگ، پس از خوردن شير، پاي خود را بلند کرد و بر آن بت ادرار کرد. همانجا اين شعر را سرودم:
«هان! اي نَهم! اکنون مقدار شرافت و ارزش تو را دريافتم.
خودم با چشمم ديدم که سگ، آن گونه به تو اهانت کرد، و تو حتي نتوانستي آن سگ را از خود براني».
«امّ‏ذر» که سخن مرا شنيد، گفت: گناهي بزرگ و جرمي عظيم مرتکب شدي، که به بت «نهم» توهين کردي.
وقتي ماجراي سگ و شير و بول کردن سگ را بر بت، برايش توضيح دادم، خطاب به من چنين سرود:
«اي پسر وهب! براي ما خدايي بخشنده و بزرگوار بجوي.
آن خدايي (بتي) که نتواند در برابر يک سگ، از خود دفاع کند، خدا نيست.
پرستنده سنگ، گمراه است و انسان خردمند در برابر سنگ، سجده نمي‏کند.»
رسول خدا(ص) پس از کلام ابوذر، فرمود:
«امّ‏ذر» راست گفته است که جز گمراهان، کسي سنگ را نمي‏پرستد «فَما عبدالحجارةَ غير غاوٍ».

از شيفتگان علي(ع)

«امّ‏ذر»، تا پايان عمر، به اسلام و رسالت و ولايت وفادار بود.
وي، ارادت خاصي به علي(ع) داشت و از شيفتگان او شمرده مي‏شد. آنگاه هم که شوهر مبارزش ابوذر غفاري، در راه حفظ ارزشهاي اسلام و مبارزه با تبعيض و سوء استفاده از بيت‏المال، مورد غضب دستگاه خلافت قرار گرفت و در تبعيدگاه «ربذه» به شهادت رسيد، امّ‏ذر با دختر خويش به خانه علي بن‏ابيطالب(ع) آمدند و تحت حمايت و سرپرستي آن بزرگوار قرار گرفتند.
اين درس بزرگ «ام‏ذر» به همه بانواني است که در عصر آشوبهاي فکري و تبليغات ناسالم نيز، «رهبري صحيح» را بشناسند و عشق و ولاي او را در سينه بپرورند و حتي با شهادت شوهرشان به دست مخالفان، دست از حمايت از رهبري و ولايت بر ندارند.

---

تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله