نتايج

توزيع فراواني نگرش ديني دانش آموزان

بر اساس جدول شماره ي 2 و نمودار شماره ي 1، 3/0 درصد از دانش آموزان داراي نگرش ديني بسيار ضعيف، 3/0 درصد آن ها داراي نگرش ديني ضعيف، 0/13 درصد آن ها داراي نگرش ديني متوسط، 9/30 درصد داراي نگرش ديني خوب و 0/55 درصد نيز داراي نگرش ديني عالي مي باشند. يک نفر به اين پرسش پاسخ نداده است.

جدول 2: توزيع فراواني نگرش ديني دانش آموزان

پاسخگو درصد	درصد	فراواني		پاسخگو
3/0	3/0	1	بسيار ضعيف
3/0	3/0	1	ضعيف
1/13	0/13	40	متوسط
0/13	9/30	95	خوب
2/55	0/55	169	عالي
0/100	7/99	306	کل
	3/0	1	بي پاسخ
	0/100	307	کل

نمودار 1: توزيع فراوني نگرش ديني دانش آموزان

توزيع فراواني رفتار ديني دانش آموزان

با توجه به جدول شماره ي 3 و نمودار شماره ي 2، 1/10 درصد دانش آموزان داراي رفتار ديني بسيار ضعيف، 8/23 درصد داراي رفتار ديني ضعيف، 4/38 درصد داراي رفتار ديني متوسط، 2/18 درصد داراي رفتار ديني خوب و 5/8 درصد داراي رفتار ديني عالي مي باشند. همچنين سه نفر به اين پرسش پاسخ نداده اند.

جدول 3: توزيع فراواني رفتار ديني دانش آموزان

پاسخگو درصد	درصد	فراواني		پاسخگو
2/10	1/10	31	بسيار ضعيف
0/24	8/23	73	ضعيف
8/38	4/38	118	متوسط
4/18	2/18	56	خوب
6/8	5/8	26	عالي
0/100	0/99	304	کل
	0/1	3	بي پاسخ
	0/100	307	کل

نمودار 2: توزيع فراوني رفتار ديني دانش آموزان

بررسي توزيع پاسخ هاي روش تدريس و روش ارزشيابي

با توجه به نمودار 3، ميانه ي پاسخ هاي روش تدريس و ارزشيابي هر دو برابر 4 (خوب) به دست آمده است.
البته پاسخ هاي بسيار اندکي هم در گزينه هاي ضعيف، متوسط و عالي وجود دارد.

نمودار 3: نمودار جعبه اي روش هاي تدريس و روش هاي ارزشيابي معلمان

مقايسه ي توزيع روش تدريس و ارزشيابي در زنان و مردان

با توجه به نمودار 4، ميانه ي پاسخ هاي روش تدريس و روش ارزشيابي هم در زنان و هم در مردان، برابر 4 (خوب) به دست آمده است. پراکندگي پاسخ هاي روش تدريس در زنان، از پراکندگي پاسخ هاي همين متغير در مردان کمتر است.
دست کم 50 درصد پاسخ هاي روش تدريس و روش ارزشيابي در مردان، پايين تر از 4 (خوب) قرار دارد در حالي که دست کم 50 درصد پاسخ هاي روش ارزشيابي در زنان، بالاتر از 4 (خوب) قرار دارد.

نمودار 4: نمودار جعبه اي روش هاي تدريس و ارزشيابي معلمان به تفکيک جنسيت

مقايسه ي توزيع روش تدريس و ارزشيابي در پايه هاي تحصيلي مختلف

با توجه به نمودار 5، ميانه ي پاسخ هاي روش تدريس و روش ارزشيابي در هر سه پايه ي تحصيلي، برابر 4 (خوب) به دست آمده است.
دست کم 50 درصد پاسخ هاي روش ارزشيابي در پايه ي اول، بالاتر از 4 (خوب) قرار دارد و دست کم 50 درصد از پاسخ هاي روش تدريس در پايه ي سوم، بين 3 (متوسط) و 4 (خوب) قرار دارد.

نمودار 5: نمودار جعبه اي روش هاي تدريس و ارزشيابي معلمان به تفکيک پايه ي تحصيلي

بررسي توزيع نگرش و رفتار ديني دانش آموزان

با توجه به نمودار 6، ميانه ي متغير نگرش ديني بين 4 و 5 (خوب و عالي) قرار دارد. در حالي که ميانه ي متغير رفتار ديني برابر 3 (متوسط) به دست آمده است. پراکندگي پاسخ هاي رفتار ديني، از پراکندگي پاسخ هاي نگرش ديني بيشتر است.
در متغير نگرش ديني، دست کم 50 درصد پاسخ ها بين 4 (خوب) و 5 (عالي) قرار گرفته اند. در حالي که در متغير رفتار ديني، دست کم 50 درصد پاسخ ها، بين 2 (ضعيف) و 4(خوب) قرار گرفته اند.

نمودار 6: نمودار جعبه اي نگرش ديني و رفتار ديني دانش آموزان

مقايسه ي توزيع نگرش و رفتار ديني در پسران و دختران دانش آموز

با توجه به نمودار 7، ميانه ي پاسخ هاي نگرش ديني در پسران، برابر 5 (عالي) و در دختران، بين 4 (خوب) و 5 (عالي) قرار گرفته است.
ميانه ي پاسخ هاي رفتار ديني در هر دو گروه دختران و پسران، برابر 3 (متوسط) قرار گرفته اند. دست کم 50 درصد پاسخ هاي متغير نگرش ديني در هر دو گروه پسران و دختران بين 4، (خوب) و 5 (عالي) قرار گرفته است در حالي که دست کم 50 درصد پاسخ هاي متغير رفتار ديني در دختران، بين 3 (متوسط) و 4 (خوب) و در پسران بين 2(ضعيف) و 3 (متوسط) قرار گرفته اند.

نمودار 7: نمودار جعبه اي نگرش ديني دانش آموزان به تفکيک جنس

مقايسه توزيع نگرش و رفتار ديني دانش آموزان در پايه هاي تحصيلي گوناگون

با توجه به نمودار 8، ميانه پاسخ هاي نگرش ديني در پايه اول و سوم، برابر 5(عالي) و در پايه دوم برابر 4 (خوب) قرار گرفته است. ميانه پاسخ هاي رفتار ديني در هر سه پايه، برابر3(متوسط) قرار گرفته است.

دست کم 50 درصد پاسخهاي متغير نگرش ديني در هر سه پايه تحصيلي، بين 4 (خوب) و 5(عالي) قرار گرفته است. در حالي که، دست کم 50 درصد پاسخ هاي متغير رفتار ديني در پايه اول بين 2 (ضعيف) و 3 (متوسط) و در پايه هاي دوم و سوم، بين 2 (ضعيف) و 4 (خوب) مي باشد.

نتيجه گيري

يکي از نتايج پژوهش اين است که نگرش ديني دانش آموزان با توجه به ميانه ي پاسخ هاي ديني، بين 4 و 5 (خوب و عالي) قرار گرفته است که با نتيجه پژوهش هاي پژوهش گراني از جمله طالبان (1377)، سراج زاده (1375)، شيرشاهي (1378) و خداياري (1377)، هم سو مي باشد و با نتايج پژوهش صباغ پور (1372) و عظيمي (1381) ناهم سو است. در ضمن با نتايج پژوهش هاي پور يونسي (1984) و يحيي (1988)، که در آمريکا روي دانشجويان مسلمان انجام گرفته، همخواني دارد. اين نشان دهنده ي آن است که افراد مسلمان، از بالاترين ميزان نگرش مذهبي برخوردارند.
درباره ي پژوهش صباغ پور (1372)، که در مورد بررسي نگرش مذهبي در مدارس پسرانه ي شهر تهران انجام گرفته است، نگرش مذهبي دانش آموزان در سه بعد (دانش، احساسات و آمادگي براي عمل) در سطح بسيار پاييني قرار دارد، به گونه اي که 65 تا 97 درصد آن ها در سه بعد ياد شده در مقوله ي پايين قرار گرفته اند. البته اين نتيجه گيري غير عادي ممکن است ناشي از به کار بردن معيارهاي سخت گيرانه در تعريف دين داري باشد. فقدان تبيين دقيق روش تحقيق و ابهام سنجه دين داري به کار رفته در آن، روايي سنجه ي به کار رفته را زير سوال مي برد.
يکي ديگر از نتايج اين پژوهش اين است که ميانه ي متغير رفتار ديني دانش آموزان، برابر 3 (متوسط) به دست آمده است که ميانه ي متغير رفتار ديني، از پراکندگي پاسخ هاي نگرش ديني بيشتر است. نتيجه ي ياد شده با پژوهش رستمي (1381)، که از کل نمونه (625 نفر)،8/41 درصد نمونه پژوهش (216 نفر) رفتار ديني متوسط و 9/30 درصد (193 نفر) رفتار ديني خوبي داشته اند، هم سويي و همخواني دارد.
در پژوهش سراج زاده (1375) که درباره ي نگرش ها و رفتارهاي ديني نوجوانان تهراني، و درباره ي دانش آموزان سال سوم دبيرستان انجام شده، دانش آموزان در مجموع داراي گرايش ها و علاقه هاي ديني بالايي تشخيص داده شدند، در حالي که نمره هاي ديني گروه کوچکي (2/4 درصد) پايين بود و نمره هاي 8/45 درصد متوسط و نيمي از نمونه داراي نمره هاي بالا بودند و ميانگين نمره ي دين داري کلي هم 57/3 از 5 بود و ميانگين نمره ي دين داري در بعد مناسکي، 5/2 از 5 بود که اين نتايج با پژوهش حاضر همخواني داشته و تفاوت چنداني مشاهده نمي شود.
در پژوهش علوي (1379) نيز، که درباره ي رفتار و عملکرد ديني نوجوانان دبيرستان هاي کرمان انجام شده است، ميانگين نمره هاي رفتار ديني (8/63) بوده که وضع مطلوبي را نشان مي دهد.
در دو پژوهش طالبان (1377) و سراج زاده (1375)، نکته ي در خور اهميت فاصله ي نسبتاً زيادي است که بين اعتقادات پاسخ گويان به خداوند، معاد، قرآن و رفتار ديني آنان مانند نماز، روزه و قرآن خواندن وجود دارد. به ديگر سخن ،درجه ي اعتقادي نوجوانان به مقوله ي دين، بسيار خوب است. ولي رفتار ديني آنان، درجه ي پايين تري را نسبت به سطوح اعتقادات آنان نشان مي دهد. در اين پژوهش رفتار ديني دانش آموزان، نمره ي متوسط داشته است و مطلوبيت پايين تري را نسبت به نگرش ديني آنان نشان مي دهد.
از سوي ديگر در اين پژوهش روش هاي تدريس و ارزشيابي معلمان دروس ديني، «خوب» (و نه عالي) ارزيابي شد که اين امر تا حدودي با نتايج پژوهش نوراللهي فرد (1377) نسبت به پژوهش هاي ثمره رضايي (1377) و شريفي (1352) که در مورد روش هاي تدريس يا ارزشيابي معلمان دروس ديني يا ديگر دروس انجام گرفته است، همخواني دارد. زمان متفاوت انجام پژوهش ها و همچنين جامعه ي آماري گوناگون و بررسي روش هاي تدريس و ارزشيابي دروس گوناگون، مي تواند از جمله عوامل احتمالي تفاوت نتايج پژوهش هاي ياد شده باشد.
بر اساس نتايج پژوهش حاضر، پيشنهاد مي شود که براي سوق دادن روش هاي تدريس و ارزشيابي آموزگاران دروس ديني دبيرستان ها از «خوب» به سمت «عالي» و همچنين سوق دادن رفتار ديني دانش آموزان از «متوسط» به سمت «عالي» تلاش افزون تري شود.
منابع
- احمدي علوان آبادي، سيد احمد؛ مقايسه اي در طرز فکر مذهبي کلاس سوم دبيرستان هاي اسلامي و غير اسلامي، پايان نامه ي کارشناسي ارشد، 1352، دانشکده ي علوم تربيتي دانشگاه تهران، کتابخانه ي دانشگاه.
- اينگلهارت، رونالد؛ تحول فرهنگي در جامعه ي پيشرفته ي صنعتي، ترجمه ي مريم وتر، تهران، کوير، 1373.
- بست، جان؛ روش هاي تحقيق در علوم تربيتي و رفتاري، ترجمه ي حسن پاشا شريفي و نرگس طالقاني، تهران، رشد، 1371.
- ثمره رضايي، علي؛ بررسي عملکرد معلمان، مقطع ابتدايي (شهري و روستايي) شهرستان بم در به کارگيري روش هاي تدريس و وسايل کمک آموزشي، پايان نامه ي کارشناسي ارشد، کرمان، مرکز آموزش مديريت دولتي، 1377.
- حداد، ايوان يازبک و آديرث، لوميس؛ گسترش ارزش هاي اسلامي در ايالات متحده ي آمريکا، ترجمه ي افضل وثوقي، سازمان مدارک فرهنگي اسلامي، تهران، 1371.
- دواس، دي ان؛ پيمايش در تحقيقات اجتماعي، ترجمه ي هوشنگ نايبي، تهران، نشر ني، 1376.
- رستمي گوهري، عصمت؛ بررسي رفتار ديني و عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان دبيرستان هاي دخترانه ي شهر کرمان، پژوهشکده ي تعليم و تربيت استان کرمان، 1381.
- رونژر، پيرت؛ مباني پژوهش در علوم اجتماعي، ترجمه ي محمد دادگران، تهران، آگاه، 1364.
- سادات، محمد علي؛ راهنماي معلم، ويژه ي معلمان ديني، تهران، وزارت آموزش و پرورش، 1370.
- سراج زاده، سيد حسين؛ نمايه ي پژوهش 7 و 8، 1377.
- شريفي، حسن پاشا؛ سنجش و اندازه گيري در آموزش و پرورش تهران [بي نا]، 1352.
- شير شاهي، ذبيح الله، بررسي نظارت شاگردان متوسطه درباره ي ارزش ها و اعتقادات مذهبي، پايان نامه ي کارشناسي ارشد، دانشکده ي علوم تربيتي دانشگاه تهران، 1378.
- صفوي، امان الله؛ کليات روش ها و فنون تدريس، تهران، معاصر، 1369.
- ضياء الديني، طيبه؛ بررسي روش هاي تدريس معلمان دوره هاي ابتدايي و راهنمايي شهر کرمان، پايان نامه ي کارشناسي ارشد، کرمان، مرکز آموزش مديريت دولتي، 1379.
- طالبان، محمدرضا؛ نمايه ي پژوهش، شماره ي 7 و 8، 1377.
- عظيمي يزدي، عصمت؛ بررسي وضعيت و عوامل مرتبط با نگرش مذهبي دانش آموزان دبيرستان هاي دخترانه ي شهر کرمان، پايان نامه ي کارشناسي ارشد، مديريت آموزشي، دانشگاه شهيد باهنر کرمان، 1381.
- علوي، سيد حميدرضا؛ بررسي رفتار و عملکرد ديني نوجوانان سال هاي اول، دوم و سوم دبيرستان هاي کرمان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي، کرمان، 1379.
- علوي، سيد حميدرضا؛ روش تدريس سخنراني و پرسش و پاسخ، کرمان، دانشگاه شهيد باهنر کرمان، 1384.
- کيوي، اديمون و کامپنهود، لوک دان؛ روش تحقيق در علوم اجتماعي، ترجمه ي عبدالحسين نيک گهر، تهران، توتيا، چ دوم، 1365.
- لاور، رابرت؛ ديدگاه هايي درباره ي دگرگوني هاي اجتماعي، ترجمه ي کاووس سيد امامي، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1373.
نادري عزت الله و سيف نداقي، مريم؛ روش هاي تحقيق و چگونگي ارزشيابي آن در علوم انساني، تهران، بدر، 1377.
- واتسن، بل جي؛ «روان شناسي دين در جوامع مسلمين»، ترجمه ي قرباني، فصلنامه ي قبسات 2 و 3، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه ي اسلامي، 1377.
- Alport, G. W. and Ross. G. M. "personal religious orientation and prejudice", Journal of personality and social psychology5: 432-343. 1967.
- Devaus, D. and McAlister, I. Gender differences in religion: A test of the structural location theory. American sociological review. 52: 472-481, 1987.
- Brown, L. B, The psychology of religious belief. London: Academic press Inc, 1987.
- Bahr, H. M. Aging and rel; igious disaffiliation. social forces, 49:59-71, 1970.
- Stolzenberg, R. M; Blair, L. & Waite, L. j. Religios participation in early adulthood: age and family life cycle effects on church membership.
American sociological review. 60:84-103, 1995.
منبع: نشريه اسلام و پژوهشهاي تربيتي شماره 1
/ن