گفتگوي هفته نامه سلامت با دکتر سيد سعيد صدر، روان پزشک و عضو هيات علمي‌دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي همه ما بايد بتوانيم در تعاملات اجتماعي مان به درخواست ها و تقاضاهاي ديگران در صورت لزوم "نه" بگوييم و براي اين کار نيازي به توضيح دادن نيست. همچنين نبايد اجازه دهيم که ديگران درخواست هاي زيادي از ما داشته باشند.
هفته نامه سلامت: ما ايراني ها خيلي اهل رودربايستي هستيم و خوب نمي‌توانيم نه بگوييم؛ چرا؟
واقعيت اين است که "نه" گفتن يک مهارت است و براي به دست آوردن اين مهارت علاوه بر آموزش، نيازمند تمرين هم هستيم. همچنين فراموش نکنيم براي مهارت پذيري بايد به ويژگي‌هاي فردي و استعدادهاي فرد آموزش پذير نيز توجه کنيم. البته توجه داشته باشيد که نبايد فکر کنيم که بايد به هر تقاضايي نه بگوييم.
هفته نامه سلامت: چه موقع بايد نه بگوييم؟
اگر موضوعي مطابق طبع، احساسات، ارزش ها و اعتقادات ما نيست و در واقع خارج از اين حيطه هاست بايد به راحتي "نه" بگوييم و از کنارش بگذريم.
هفته نامه سلامت: ولي خيلي وقت ها اين نه گفتن راحت نيست.
بله. با نظر شما موافقم اما دقت کنيد هر کاري که دشوارتر است نيازمند جهد و تلاش بيشتري است.
هفته نامه سلامت: بعضي ها هم هستند که در موقعيت هاي متعدد مي‌توانند نه بگويند و در موقعيتي نمي‌توانند؛ چرا؟
برخي افراد به راحتي به زير دستان خودشان نه مي‌گويند. به طور مثال مدير يک قسمت به راحتي به کارمندش نه مي‌گويد اما اگر همين شخص با رفيق يا همسان خود دچار تعارف و رودربايستي شود نمي‌تواند به در خواست او نه بگويد. زيرا احساس مي‌کند موجب ناراحتي فرد مقابل خواهد شد.
هفته نامه سلامت: افراد وسواسي نيز به ندرت نه مي‌گويند!
انسان هايي که ويژگي شخصيت وسواسي را دارند ضمن اينکه براي خودشان حدود و صغور خيلي مشخص دارند اما گاهي نمي‌توانند به خوبي "نه" بگويند چون بعدا دچار عذاب وجدان مي‌شوند و از نظر احساسي بهم مي‌ريزند. يک گروه ديگر نيز که در نه گفتن مشکل دارند افراد عاطفي هستند که به دليل رابطه بسيار دوستانه شان امکان گفتن نه را کمتر مي‌يابند. اما اين سکه هم دو رو دارد؛ مثلا گروهي از آنها که سخت و لجوج هستند دايما "نه" مي‌گويند. اينها هم گروهي هستند که بايد هنر "بله" گفتن را ياد بگيرند. يعي فراموش نکنيد مهارت اين است که اگر کاري از دست مان بر مي‌آيد واقعا براي انجام آن بايد استقبال کنيم و در کار خلق گره نيندازيم. برخي از افراد بدون مطالعه به هر درخواستي "نه " مي‌گويند و اين نشان دهنده سرسختي چنين افرادي است و از رنجاندن مردم ناراحت نمي‌شوند.
هفته نامه سلامت: شايد خود اين افراد نيز دچار مشکل شده اند؟
بله. اينها افراد منفعل مهاجم ناميده مي‌شوند. چنين اشخاصي به اين دليل نه مي‌گويند که قبلا از بالا دستانشان نه شنيده اند و در نتيجه اين افراد تصميم مي‌گيرند به ارباب رجوع شان نه بگويند تا تلافي کنند.
هفته نامه سلامت: برخي افراد هم با بله گفتن هاي بي موردشان انسان را عذاب مي‌دهند.
اگر "بله" بگوييم و نتوانيم آن کار را انجام دهيم افراد را بيشتر مي‌رنجانيم زيرا اگر شما به فردي نه بگوييد آن شخص در مي‌يابد که از طريق شما به جايي نمي‌رسد و سعي مي‌کند راه حل ديگري پيداکند. حالا تصور کنيد فردي مراجعه مي‌کند و از فرد ديگري جواب مثبت مي‌شنود. با اين کار علاوه بر تلف شدن وقت فردي که جواب مثبت کاذب شنيده است، ممکن است موقعيتهاي کليدي را نيز از دست بدهد. به طور مثال اگر "نه" مي‌گفت در نهايت به رنجش يک روزه فرد منجر مي‌شد اما به دليل اينکه نخواسته موجبات رنجش ديگري را فراهم کند مدت هاي زيادي فرد ديگر را دچارمشکل مي‌کند.
هفته نامه سلامت: به نظر شما اگر در برابر درخواست اشخاص "نه" بگوييم خودخواهي تلقي نمي‌شود؟
"نه" گفتن با خودخواهي خيلي فاصله دارد. اگر به فرض شما فردي هستيد که کاري از دستتان برنمي‌آيد، جايي آشنا نداريد و قرار هم نيست سفارش کسي را بکنيد اين که ديگر خودخواهي تلقي نمي‌شود. اتفاقا هنگامي‌که شما در برابر درخواست هاي ديگران "نه" بگوييد از طرف مقابل خواسته ايد که به فکر چاره ديگري باشد و بي خود وقت خود را تلف نکند.
هفته نامه سلامت: چه زماني براي آموزش "نه گفتن" مناسب است؟
بهترين دوران اين آموزش ها از اوايل کودکي است.
هفته نامه سلامت: بنابراين امثال ما که دوران کودکي را گذرانده ايم چه کار کنيم؟
شما مي‌توانيد جايي که به صلاح کودک تان نيست و يا اينکه از امکانات کافي تهيه وسيله اي براي آنها برخوردار نيستيد "نه" بگوييد. به طور مثال ممکن است فرزند 9 ساله شما درخواست تلفن همراه داشته باشد و حتي خانواده نيز توانايي تهيه آن را داشته باشند اما به هيچ وجه نبايد اين کار را انجام دهند و حتما بايد "نه" بگويند. در اين صورت فرزند شما ياد مي‌گيرد که برخي جاها نيز امکان شنيدن "نه" وجود خواهد داشت. همچنين مدارس براي آموزش "نه" گفتن در کودکان بسيار تاثير گذارند و مي‌توانند در قالب تئاتر، نمايش و يا بازي هاي جمعي اين مهارت را به دانش آموزان بياموزند.
هفته نامه سلامت: ممکن است مهارت نداشتن در نه گفتن موجب تغيير سرنوشت انسان شود؟
بله. گاهي تلويزيون، فيلم ها و سريال هايي نشان مي‌دهد که موضوع آن از اين قرار است که عده اي به سراغ دوستي مي‌روند و از آن شخص مي‌خواهند در سرقت يک بانک به آنها کمک کند و اين فرد به دليل اينکه مهارت نه گفتن را نياموخته ناچار به همراهي با آن گروه مي‌شود و تمام سرنوشت زندگي آن فرد عوض مي‌شود.
هفته نامه سلامت: چه طور مي‌توانيم مهارت نه گفتن را در زندگي مردم کشورمان نهادينه کنيم زيرا همان طور که مي‌دانيم مردم ايران بسيار تعارفي هستند و از گفتن کلمه "نه" چندان دل خوشي ندارند؟
به نظر من ديدگاه ها بايد تغيير کند و علمي‌تر شود. در حال حاضر از نظر کارشناسان استفاده مي‌شود اما اغلب آنها در حد تئوري مي‌ماند و کمتر کاربردي مي‌شود. بنابراين اگر کارشناسان نظر مي‌دهند حتما بايد عملياتي شود.
هفته نامه سلامت: نقش رسانه هاي گروهي به ويژه صدا و سيما در نهادينه کردن اين فرهنگ چيست؟
ببينيد؛ صدا و سيما هميشه سريال هايي را مي‌سازد که فردي با بله گفتن دچار چه مشکلاتي مي‌شود. حالا اگر جاي اين موضوع را عوض کنيم و نشان دهيم که فردي در برابر يک درخواست مخالفت کرد و "نه" گفت وآن وقت چه اتفاقات مثبتي را در زندگي مشاهده کرد مي‌توانيم جنبه هاي مثبت را در افراد تقويت کنيم.
منبع:هفته نامه سلامت