بي شك شما نيز افرادي را ديده ايد كه در شرايطي كاملاً معمولي و حتي در مكانهاي عمومي با كشيدن جيغي كوتاه و عجيب ناگهان مانند جسمي سخت بر زمين افتاده اند و پس از لرزشهاي شديد و مكرر بي هوش و درحالي كه كف از دهانشان خارج مي شود بر جاي مانده اند. شايد به جمعيت نظاره گر پيوسته و نظري داده ايد؟ اما براي اينكه در آينده تنها نظاره گر نباشيد؛ در ادامه سعي شده كه نحوه برخورد با اين موقعيت ها به شكلي ساده و روان توصيف شود.
تشنج در واقع شامل انقباضات غير ارادي عضلات بدن بر اثر اختلال در فعاليت الكتريكي مغز است. اين تحريكات الكتريكي كه مانند ژنراتورهاي كوچك عمل مي كنند مي توانند به تمام نواحي مغز انتشار يابند. تشنج معمولاً سبب بروز اختلال هوشياري مي شود و شايعترين علت آن صرع است ولي علل ديگري مثل ضربه مغزي، كاهش اكسيژن يا قند مغز، مسموميت و... هم مي توانند سبب تشنج در بزرگسالان شوند، تشنج در كودكان كم خطرتر از بزرگسالان است و شايعترين علت آن اختلالاتي است كه سبب افزايش درجه حرارت بدن مي شوند. اين نوع تشنج معمولاً در 3ماهگي تا 5 سالگي شايع است. ساير علل تشنج در اطفال عبارتند از:عفونت گلو، گوش و ساير بيماري هاي عفوني، صرع و... گاه در برخي از بيماران قبل از بروز تشنج علايم هشدار دهنده به صورت احساس مزه يا بوي خاصي رخ مي دهد و بيمار ناگهان بيهوش شده با بدني سفت و سخت سقوط مي كند بدنش قوس دار مي شود.
اين مرحله 15 ثانيه طول مي كشد اندكي بعد تكان هاي شديد اندامها آغاز مي شود.
در مواردي به علت انقباض عضلات تنفسي، دم و بازدم قطع مي شود. لبها و انگشتان كبود شده، صورت و گردن متورم و قرمز و فك بيمار قفل مي شود. در اين مرحله تنفس بيمار مي تواند صدادار باشد و آبريزش و خروج كف از دهان ديده شود. بي اختياري ادرار يا مدفوع در برخي موارد روي مي دهد. اين مرحله نيز بعداز 1-2 دقيقه تمام مي شود و سپس شلي عضلاني ايجاد شده، تنفس به شكل طبيعي بر مي گردد و فرد گيج و خسته خواهد بود .پس از چندساعت بهبودي كامل حاصل خواهد شد. اين علايم را به طور كامل در بزرگسالان مي توان در صرع بزرگ مشاهده كرد. در كودكان نيز تشنج به صورت انقباضات شديد عضلات، مشت شدن دستها، قوس برداشتن كمر، انقباض ناگهاني عضلات صورت، وقفه تنفسي، آبريزش از دهان و اختلال هوشياري تظاهر مي كند. در مواجهه با فرد بزرگسال دچار تشنج اقدامات زير را انجام دهيد: 1،اگر در حال افتادن است مانع سقوط او شويد. براي اين كار به سرعت پشت سر او قرار بگيريد و دستها را دور او قرار دهيد اما او را محكم نگيريد. بعد يك پا را جلوتر از پاي ديگر قرارداده، زانوها را خم كنيد تا وزن مصدوم روي شما بيفتد، ولي او را محكم نگه نداريد آنگاه اجازه دهيد كه با تكيه دادن به شما آرام روي زمين بنشيند شما هم پشت او زانو بزنيد و وضعيت قرارگيري او را مناسب تر كنيد. هرگز بيمار را محكم نگيرد. او فقط به اطمينان خاطر و حمايت نياز دارد. 2،درصورت سقوط بيمار را جابجا نكنيد، مگر اينكه درجاي خطرناكي باشد. 3،هرگز سعي نكنيد كه جلوي انقباضات و حركات او را با زور بگيريد. 4،اطرافيان را از محل دور كنيد. 5،اشياي خطرساز را از اطراف جمع آوري كنيد و در صورت امكان يك بالش زير سر او قرارداده و يقه لباسش را باز كنيد. 6،در تمام مدت مراقب راه هوايي بيمار باشيد و آن را باز نگه داريد. براي اين كار سر را به عقب ببريد. اگر چيزي در دهان است آن را با نوك انگشت خارج كنيد، دو انگشت زير چانه قرار دهيد و آن را به آرامي بالا آوريد. اگر بازهم تنفسي انجام نمي شد، دو تنفس مؤثر دهان به دهان در حالي كه يك دست شما سر را به عقب برده و ديگري زير چانه است به او بدهيد. 7،در تمام مدت علايم حياتي فرد از جمله نبض را كنترل كنيد. 8،بزاق و كف هاي دور دهان را با حوله يا پارچه تميز كنيد تا باعث اختلال تنفسي نشود. 9،براي بازنگه داشتن دهان از انگشت خود، چوب، قاشق و... استفاده نكنيد زيرا علاوه بر خطر خفگي بيمار و آسيب رساندن به خود احتمال شكستگي فك وجود دارد. 10،سعي در بيدار كردن مصدوم نداشته باشيد و تا بهبودي كامل كنار او بمانيد. 11،زمان آغاز و مدت تشنج را به ياد بسپاريد.
در صورت بروز هر يك از موارد زير با اورژانس تماس گرفته و تقاضاي كمك كنيد: اول بيهوشي بيش از 10 دقيقه، دوم در صورتي كه تشنج بيش از 5 دقيقه طول بكشد، افراد دچار تشنج هاي مكرر نيز به كمك پزشك اورژانس نياز دارند، تشنج براي اولين بار و بدون سابقه قبلي نيز بايد پيگيري شود و در نهايت تشنجهايي كه علتشان مشخص نيست. در مورد اطفال اقدامات زير لازمند: دور بيمار را خلوت كنيد، و در اطرافش بالش يا پارچه هاي نرم قراردهيد، لباس هاي كودك را خارج كنيد هواي اتاق را خنك كنيد، ولي مراقب باشيد بدن او خيلي سرد نشود، با استفاده از يك ابر خيس از سر بيمار شروع و به سمت پايين بدنش را خنك كنيد، تنفس او را ارزيابي كنيد، راه هوايي را بررسي نماييد واگر نياز بود ماساژ قلبي يا تنفس مصنوعي بدهيد و در صورت نياز با اورژانس تماس گرفته و علايم حياتي را تا رسيدن اورژانس بررسي كنيد.
منبع: روزنامه قدس