2 بهمن 1387 / 24 محرم الحرام 1430 / 21 ژانويه 2009

1) 2بهمن ماه سال1357هجري شمسي: درادامه تظاهرات درتهران و ديگرشهرهاي كشورمان شمارزيادي ازمردم انقلابي بدست عوامل رژيم پهلوي شهيد يا زخمي شدند. ملت مسلمان ايران كه بي صبرانه منتظرورود حضرت امام خميني(ره) رهبرفقيد انقلاب به ميهن بودند؛ بزرگترين مراسم استقبال را ازرهبرعظيمُ الشأن انقلاب اسلامي تدارك مي‎ديدند. به همين مناسبت ستادي ازروحانيان و نمايندگان بخشهاي مختلف جامعه تشكيل شد تا مراسم استقبال را با شكوه تمام برگزاركنند. گفتني است كه جمعيت مشتاق ازشهرها و روستاهاي كشور به طرف تهران درحركت بودند تا درمراسم استقبال ازامام و رهبرشان شركت كنند. همچنين درهمين روز4000افسرنيروي هوايي دركارخانه تعميربالگردهاي جنگي به پشتيباني ازمردم مبارزو مسلمان اعتصاب غذا كردند و اخراج مستشاران اِمريكايي ازايران خواستارشدند.

2) درگذشت "ابوالقاسم عارف قزويني" شاعر بزرگ ايراني در همدان (1312ش)
ابوالقاسم قزويني مشهور به عارف در حدود سال 1262 ش، (1300 ق) در قزوين به دنيا آمد و تحصيلات قديمه را در زادگاه خود فرا گرفت. وي به دو هنر خط و موسيقي اهتمام بيشتري ورزيد و در اين هنرها به شهرت دست يافت. وي همچنين به سرودن اشعار پرداخت و آثاري را پديد آورد. با آنكه شعر عارف قزويني از لحاظ ادبي و فنون شعري داراي نقايصي بود، اما آنچه او را به شهرت و محبوبيت رساند، به كار بردن زبان مردم در شعر خود، در راه مردم گام برداشتن و در خدمت صاحبان زر و زور نرفتن بود. سرودن اشعار وطني و هنر تصنيف‏سازي در نهضت مشروطه، ويژگي شعر عارف قزويني بود و از اين رهگذر، شوري در آزادي‏خواهان و مشروطه‏طلبان افكند. از اين‏رو شهرت و حيثيت ملي وي براي تصنيف‏هاي وطني اوست كه در مواقع حساس سروده و با ملت ايران همدلي كرده است. كار بزرگ عارف، تحول عظيمي بود كه در ترانه‏سرايي پديد آورد. ديگر از امتيازهاي بزرگ تصنيف‏هايش آن است كه خود، هم شاعر و موسيقي‏دان و هم آوازه‏خوان بود و تصنيف را با مهارت و استادي فوق‏العاده‏اي براي بيان مقاصد و مضامين ملي به كار مي‏برد. زندگي عارف قزويني، همواره با فقر و تنگدستي سپري گرديد تا آن كه در پنجاه سالگي درگذشت و در همدان در كنار مقبره ابن سينا مدفون شد.

3) تأسيس بانك بازرگاني اولين بانك خصوصي ايران (1328 ش)

4) تحريم رفراندوم فرمايشي رژيم "محمدرضا پهلوي" توسط "امام خميني"(ره) (1341ش)
پس از اعلام لوايح شش‏گانه شاه به عنوان انقلاب سفيد و تعيين روز ششم بهمن 1341 جهت برگزاري رفراندوم عمومي، حضرت امام خميني، در پاسخ به استفتاء گروهي از مردم مسلمان ايران، با انجام اين همه‏پرسي مخالفت و آن را خلاف شرع اسلام و قانون اساسي ايران اعلام كردند. شاه در روز نوزدهم دي ماه 41، لوايحي را براي اصلاحات ارضي، ملي كردن جنگل‏ها، فروش سهام كارخانجات دولتي، سهيم كردن كارگران در منافع كارگاه‏هاي توليدي و صنعتي، اصلاح قانون انتخابات و ايجاد سپاه دانش اعلام كرده و خواستار برگزاري همه‏پرسي در اين زمينه شده بود. اما حضرت امام باتوجه به پيش‏بيني نشدن همه‏پرسي در قانون اساسي، مبهم بودن لوايح و بي‏اطلاعي مردم از محتواي آنها و نيز نبودن آزادي و توسل مأموران رژيم به تهديد و تطميع مردم، همه‏پرسي درباره لوايح شش گانه شاه را خلاف شرع و قانون اساسي، اعلام نمودند. در دوم بهمن 41، پس از انتشار اعلاميه امام درباره تحريم همه‏پرسي شاه، مردم تهران با تعطيل كردن بازار، در خيابان‏ها به تظاهرات پرداختند. در اوج تظاهرات، سخنان تند انتقادآميزي عليه دولت توسط حجت‏الاسلام شيخ محمدتقي فلسفي ايراد گرديد كه به حضور پليس و درگيري با مردم انجاميد. در قم نيز بازار تعطيل شد و روحانيان و مردم مسلمان اين شهر، بر ضد لوايح شش گانه شاه به تظاهرات پرداختند.

5) بسته شدن كنسولگري ايران در عراق به دنبال تشديد اختلافات مرزي طرفين (1348 ش)
در 26 فروردين 1348 ش، معاون وزارت خارجه عراق با احضار سفير ايران در بغداد به او اطلاع داد كه دولت عراق، اروندرود را بخشي از خاك خود مي‏شمارد و تمام كشتي‏هاي ايراني كه در اين آبراه تردّد مي‏كنند، بايد پرچم ايران را به صورت نيمه افراشته به اهتزاز درآورند و دولت عراق، حضور افراد نيروي دريايي ايران بر روي كشتي‏هاي ياد شده را نقض حاكميت خود تلقي خواهد كرد. اين ادعاي عراق، واكنش رسمي ايران را به دنبال داشت و قائم مقام وزارت خارجه ايران در سي‏ام فروردين 1348 عنوان نمود كه به دليل اخذ يك جانبه عوارض توسط دولت عراق و صرف آن براي اهدافي غير از نگهداري مشترك تسهيلات رودخانه نظير لايروبي، ايران ديگر معاهده صلح 1316 ش را معتبر نمي‏شمارد. اين درگيري‏ها به شكايت طرفين از هم به رييس شوراي امنيت، و بسته شدن كنسولگري‏ها در دو كشور منجر شد تا اين كه تشديد تنش سياسي ايران و عراق، سرانجام طرفين را به انعقاد قرارداد 1353 ( 1975 ش) الجزاير سوق داد. با اين حال دولت بعث عراق به اين قرارداد نيز احترام نگذاشت و چند سال بعد با دلايلي واهي به خاك جمهوري اسلامي ايران تجاوز كرد.

6) 24 محرم الحرام سال 1272 هجري قمري: حاج ملاهادي استر آبادي از فقيهان نامدار شيمي در استر آباد گرگان بدنيا آمد . استر آبادي دوران تحصيل خود را در مشهد سپري كرد . سپس عازم عراق شد و پس از باز گشت به وطن به تدريس و تربيت عشاق علوم ديني مشغول شد . استر آبادي ضمن تدريس به تحرير نيز مي پرداخت كه تحرير نقارير شيخ جعفر كيير از آن جمله بشمار ميرود .

7) درگذشت "حَشْر كشميري" شاعرِ مسلمانِ هندي (1354 ق)
آغامحمد شاه متخلص به حشر كشميري، شاعر و نمايشنامه‏نويس اردوزبان مسلمان در سال 1296 ق در شهر بنارس هند متولد شد. تحصيلاتش را با قرائت و حفظ قرآن آغاز كرد و سپس زبان‏هاي عربي و فارسي را نزد اساتيد مشهور شهر بنارس فرا گرفت. كشميري پس از مدتي به سرودن شعر و نمايشنامه نويسي روي آورد و اولين نمايشنامه‏ي خود به نام آفتاب محبت رابه رشته‏ي تحرير درآورد. از حشر كشميري، 36 نمايشنامه به جاي مانده و بهترين اثر او "تبعيد سينا به جنگل" نام دارد كه به زبان هندي است. شيوه‏ي نگارش او در آثارش بسيار ساده و روان است. نوشته‏هاي كشميري خالي از طنز نيست و در آن‏ها مشكلات و حقايق زندگي به نحوي تاثيرگذار و تمثيل گونه مطرح شده است. وي در زمينه‏ي شعر نيز داراي طبعي روان بود. حشر كشميري به هنگام مرگ 58 سال داشت.

8) وفات فقيه اديب "شيخ محمدرضا اصفهاني" (1361 ق)
محمدرضا اصفهاني نوه‏ي دختري سيد صدرالدين عاملي در نه سالگي به اصفهان رفت و مقدمات علوم را فرا گرفت. وي علم حديث و رجال را از ميرزا حسين نوري و سيدمرتضي كشميري فرا گرفت تا در علوم كامل گشت. از آثار وي "الامجديه" درباره‏ي اعمال ماه رمضان و "الايراد و الاصدار" درباره‏ي حل برخي مشكلات علمي را مي‏توان نام برد.

9) 21 ژانويه 1887 ميلادي: بناي برج ايفل در شهر پاريس به همت ايفل از جمله مهندسان برجسته فرانسوي، آغاز شد. اين برج كه از پديده هاي بزرگ و ديدني جهان امروز به شمار مي‏رود، از سه طبقه تشكيل شده و ارتفاع آن سيصد متر است. گفتني است برج ايفل به طور كامل از جنس آهن است و بناي آن در سال 1889 ميلادي به پايان رسيد.

10) وقوع توفان شديد در خليج بنگال در شرق هند (1737م)
در 21 ژانويه 1737م پرتلفات‏ترين توفان‏هاي تاريخ در خليج بنگال در شرق هند روي داد و 300هزار نفر را به كشتن داد. در منطقه خليج بنگال هر از چندگاهي توفان‏ها و سيل‏هاي عظيمي اتفاق مي‏افتد وتلفات زيادي به بار مي‏آورد.

11) اعدام "لويي شانزدهم" پادشاه فرانسه در جريان انقلاب اين كشور (1793م)
وخامت اوضاع اقتصادي در فرانسه باعث شد تا لويى شانزدهم و هيأت حاكمه اين كشور از نمايندگان طبقات مختلف جامعه براي اجتماع و يافتن راه حل كمك جويند اما در عمل، اين طبقات اشرافي بودند كه به منافعي دست يافتند. با اين پيش‏زمينه از اوايل سال 1789م انقلاب فرانسه وارد اولين مرحله خود شد و مردمِ خشمگين از اعمال مستبدانه لويى شانزدهم سر به شورش برداشتند. آنها پس از به غنيمت گرفتن توپ و تفنگ از دولت، در 14 ژوئيه 1789م زندان باستيل، محل نگهداري زندانيان سياسي را با خاك يكسان كردند و ضربه‏اي سخت و مستقيم بر حكومت ديكتاتوري وارد نمودند. در ادامه رويدادهاي فرانسه، در دهم اوت 1792م، خاندان سلطنتي محبوس شدند و از سوي رهبران انقلاب، انقراض حكومت پادشاهي و تأسيس جمهوري اعلام گرديد. ولي اتخاذ تصميم نهايى درباره سرنوشت خانواده سلطنتي به عهده مجلس ديگري كه كنوانسيون ناميده مي‏شد محول گرديد. بحث كنوانسيون درباره سرنوشت لويى شانزدهم 24ساعت به طول انجاميد و در اين مدت، يك يك اعضاي كنوانسيون، پشت تريبون رفته و پس از اظهار نظر، راي خود را اعلام مي‏كردند. در تمام مدت تشكيل جلسه، در اطراف كنوانسيون، تظاهراتي به طرفداري از صدور حكم اعدام لويى شانزدهم جريان داشت. در چنين جوي، تصويب حكم اعدام پادشاه فرانسه در كنوانسيون، امري طبيعي و اجتناب‏ناپذير بود. در نهايت، اين مجلس در 16 ژانويه 1793م، پيشنهاد اعدام لويى را داد؛ زيرا وجود لويى را خطر بالقوه‏اي براي جمهوري تازه تأسيس فرانسه مي‏دانست. بدين ترتيب، لويى شانزدهم به جرم ديكتاتوري و نيز همدستي باكشورهاي بيگانه محاكمه و در 21 ژانويه 1793 در 39 سالگي در ميداني كه امروز به نام ميدان كنكورد معروف است به وسيله گيوتين اعدام شد. نكته شگفت‏آور اينكه او با همه ضعف و زبوني كه در حل مسائل زندگي‏اش از خود نشان داد، مرگ را با شجاعت و خونسردي استقبال كرد.

12) مرگ "ولاديمير لنين" پايه‏گذار اتحاد جماهير شوروي سابق (1924م)
ولاديمير ايليچ اوليانف معروف به لنين رهبر انقلاب اكتبر 1917 روسيه، در 22 آوريل سال 1870م به دنيا آمد. اعدام برادر بزرگ وي به جرم شركت در توطئه قتل الكساندر سوم، تزار روسيه، در لنين انگيزه سازمان‏دهي فعاليت براي براندازي حكومت تزاري را به وجود آورد. لنين 6 ماه پس از ورود به دانشگاه، به دليل شركت در تظاهرات دانشجويى و فعاليت‏هاي سياسي اخراج شد و در سال 1893م سازمان زيرزميني سوسيال دموكرات‏هاي روسيه را پايه‏ريزي كرد. لنين در اوايل سال 1895م به دليل بيماري جهت مداوا عازم سوئيس و فرانسه شد. او در اين سفر توانست با رهبران سوسياليست اروپا و نيز سردمداران نظريه ماركسيسم روس ملاقات كند و شيوه مبارزه كمونيستي را بهتر از گذشته از آنان بياموزد. لنين پس از چندي به روسيه بازگشت و مدت كوتاهي پس از آن در پي انتشار يك نشريه ضد دولتي دستگير و پس از 14 ماه زندان به مدت سه سال به سيبري تبعيد شد. او در تبعيدگاه كتاب‏هاي متعددي درباره ماهيت نظام سياسي و اقتصادي تزار روس و نيز اهداف سوسيال دموكرات‏ها در روسيه انتشار داد و طرفداراني پيدا كرد. لنين پس از تبعيد راهي آلمان شد و به كمك آلماني‏ها روزنامه‏اي به نام جرقه منتشر كرد كه آن را به داخل روسيه مي‏فرستاد. اين روزنامه در ادامه فعاليت خود، نه فقط به عنوان يك ارگان انقلابي تبليغاتي، بلكه به صورت يك عامل سازمان دهنده و هماهنگ كننده فعاليت‏هاي انقلابي در داخل روسيه شناخته شد. در سال 1903م حزب سوسيال دموكرات روسيه در نتيجه اختلافات داخلي به دو گروه تندرو و ليبرال تجزيه شد. گروه تندروها به بلشويك (اكثريت) و گروه ليبرال‏ها به منشويك (اقليت) معروف شدند. اين تجزيه و انشعابْ ضربه بزرگي براي لنين كه در پي ايجاد اتحاد بين مخالفان تزار بود محسوب مي‏شد. با اين حال، لنين در سال‏هاي بعد توانست با كمك گروه اكثريت يا بلشويك‏ها، حزب بلشويك را با خط مشي مبارزه علني و مسلحانه عليه حكومت تزاري به وجود آورد. نقش لنين در تحريك كارگران كارخانجات و نيروهاي مسلح موجبات خشم دولت موقت را كه پس از استعفاي تزار نيكلاي دوم، زمام امور را به دست گرفته بود، عليه وي فراهم آورد. در نتيجه لنين در ژوئيه 1917م با تغيير قيافه به فنلاند گريخت اما در اكتبر همان سال با تدابير نظامي وسيع‏تري وارد روسيه شد. در اين مرحله، لنين طي عمليات نيمه كودتايى - نيمه مردمي با حمله گروهي از سربازان نيروي دريايى وابسته به بلشويك‏ها به پايتخت و تصرف آن و پيشروي‏هاي مرحله به مرحله، انقلاب روسيه را در 25 اكتبر 1917م (برابر با نهم نوامبر براساس تقويم جديد) به پيروزي رساند. با قدرت‏گيري لنين و روي كار آمدن دولت موقت، عناصر ليبرال قصد داشتند جنگ با آلمان و اتريش را ادامه دهند ولي لنين كه با كمك آلماني‏ها و قول و قرار قبلي با آنها به روسيه بازگشته بود مي‏خواست به هر قيمتي شده به تعهدات خود براي متاركه جنگ عمل كند. از اين‏رو در شش ماه اول زمام‏داري خود به وعده متاركه جنگ عمل كرد و با اعطاي امتيازات گوناگون، صلح خفت بار با آلمان را پذيرفت. لنين در سال 1921م سياست جديد اقتصادي خود را كه متضمن آزادي‏هايى براي فعاليت‏هاي اقتصادي به مردم بود اعلام كرد ولي از سال 1922م به علت بيماري نتوانست بر اداره امور كشور تسلط يابد. در همين سال، لنين به كميته مركزي حزب كمونيست شوروي توصيه كرد تا مقام دبير كلي به ژوزف استالين داده شود. اما استالين پس از قبضه اين مقام، لنين را به بهانه استراحت به مكاني در پنجاه كيلومتري مسكو فرستاد و ارتباط وي را با خارج قطع كرد. در اين زمان، لنين ضمن يادداشتي خواهان بركناري استالين شد ولي اين نوشته سي سال بعد، و پس از مرگ استالين افشا گرديد. لنين در سال‏هاي پس از پيروزي انقلاب تا زمان مرگش، هيچ گاه شاهد اوضاع آرام در روسيه نبود. دولت‏هاي بزرگ سرمايه‏داري اروپا و مخالفت نظاميان، سلطنت‏طلبان، رقباي سياسي و حزبي و نارضايى‏هاي داخل مردم در گوشه و كنار روسيه به صورت عامل بازدارنده و فشار عليه لنين عمل مي‏كردند. لنين موفق شد بنيان يك حكومت خفقان و ديكتاتوري را در جامعه روسيه پايه‏ريزي كند و با قتل تزار روس و خانواده‏اش، حكومت تزاري را سرنگون سازد. زمام‏داري لنين بيش از شش سال طول نكشيد و سرانجام در 21 ژانويه 1924م بر اثر سكته مغزي در 54 سالگي به كام مرگ فرو افتاد. جسد وي را پس از موميايي شدن در يك تابوت شيشه‏اي، در مقبره‏اي كه براي او در ميدان سرخ ساخته شد، قرار دادند.

13) مرگ "ارنست هرتْسْفِلْدْ" مستشرق معروف آلماني (1948م)
ارنسْتْ اميل هِرتْسفِلْدْ، خاورشناس برجسته آلماني در 23 ژوئيه 1879م در يكي از شهرهاي آلمان متولد شد. او تحصيلات خود را در دانشگاه‏هاي مونيخ و برلين پي گرفت و پس از اخذ ليسانس معماري، دكتراي فلسفه را از دانشگاه برلين دريافت نمود. هرتسفلد ابتدا به عنوان استاديار جغرافياي تاريخي در همان دانشگاه به تدريس پرداخت و در كنار آن ضمن خدمت در موزه دولتي پروس، به مطالعه در جغرافياي تاريخي مشرق زمين به ويژه ايران و عراق پرداخت. وي از سال 1903م در خاور نزديك و خاورميانه و نيز در طول جنگ‏هاي اول و دوم جهاني به كاوش‏هاي باستان‏شناسي در ايران، بين‏النهرين و سوريه مشغول بود و با هيأت اعزامي به نينوا براي كشفيات باستان‏شناسي و تاريخي اعزام گرديد. در جريان اين ماموريت‏ها بود كه شوق تحقيق در تاريخ مشرقِ قديم در او افزايش يافت و شوقش به تاريخ اشكانيان و مطالعات اسلامي به حدي زياد شد كه در تمام عمر از آن دست نكشيد. وي هم‏چنين چندين سال در مورد تمدنِ بابلي‏ها، آشوري‏ها، ساسانيان و نيز صنايع، معماري و اسناد مربوط به صنعت دوره هخامنشيان و دوره اسلامي به تحقيق و كاوش اشتغال داشت. هرتسفلد در سال 1920م كرسي استادي جغرافياي تاريخي مشرق زمين در دانشگاه برلين را به دست آورد و به طور هم‏زمان به تدريس در رشته زبان‏شناسي شرق اشتغال يافت. وي مدت‏ها در ايران به مطالعه و تحقيق پرداخت و گزارشي جامع درباره ويرانه‏هاي تخت جمشيد براي دولت ايران تهيه نمود. در جريان اين كاوش‏ها آثار متعدد باستاني شامل ظروفِ حجاري، نقاشي و كتيبه‏هاي زيادي از زير خاك بيرون آورده شد. در اين ميان هر چند تلاش‏هاي علمي هرتسفلد در شناسايى تمدن كهن مناطق مختلفِ شرق، مثال‏زدني است، اما نبايد از نظر دور داشت كه اين امر زمينه‏هاي غارت و انتقال اشياء عتيقه بسياري به موزه‏هاي غرب را فراهم آورد. هرتسفلد عضور انجمن آسيايى لندن و ايرلند، عضو فرهنگستان عربي دمشق، عضو افتخاري مؤسسه باستان‏شناسي هند و فرهنگستان بريتانيا بود. از هرتسفلد آثار متعددي در زمينه تاريخ تمدن اسلامي و پژوهش‏هايي در مورد نقشه‏برداري از مناطق مختلف شرق به جاي مانده كه كتيبه‏هاي ايران قديم، ايران در شرق قديم، زرتشت و جهان از آن جمله‏اند. ارنست اميل هرتسفلد سرانجام بعد از 69 سال زندگي در 21 ژانويه 1948 در شهر بال سوئيس درگذشت.

14) به آب انداختن اولين زيردريايي هسته‏اي جهان در امريكا (1954م)
اولين زيردريايي به صورت جنگ‏افزار در سال 1775م توسط يك امريكايي به نام ديويد بوشْنِل در جريان جنگ‏هاي استقلال‏طلبانه امريكا با نيروهاي انگليسي، اختراع شد. پروانه‏هاي اين زيردريايي ابتدايي با زور بازوي سرنشينان به چرخش درمي‏آمد. با پيشرفت‏هاي تكنولوژي در قرن نوزدهم و استفاده از نيروي بخار و برق، زيردريايي الكتريكي ساخته شد كه مجهز به توپ و اژدرافكن بود. تازه‏ترين تحول در اين زمينه، اختراع زيردريايي‏هاي هسته‏اي است كه پس از جنگ جهاني دوم و دستيابي به نيروي اتم تحقق يافته است. اولين زيردريايي از اين نوع در سال 1954 توسط ايالات متحده امريكا كامل شد و در 21 ژانويه همين سال به آب انداخته شد و "ناتيلوس" نام گرفت. اين زيردريايي كه مجهز به موشك‏انداز است، مي‏تواند بمب هسته‏اي نيز پرتاب كند. تفاوت اساسي زيردريايي‏هاي هسته‏اي با زيردريايي‏هاي معمولي در اين است كه زيردريايي هسته‏اي داراي رآكتوري هستند كه نيروي محركه آنها را تامين مي‏كند. در نتيجه مي‏توانند ماه‏ها در درياها در زير آب به حركت خود ادامه دهند بي‏آنكه نيازي به سوختگيري داشته باشند. اين زيردريايي‏ها قادر به پرتاب موشك‏هايي با كلاهك هسته‏اي هستند و از مخوف‏ترين جنگ افزارهاي كنوني به شمار مي‏روند. لازم به ذكر است كه موارد استفاده زيردريايي فقط براي مقاصد نظامي نيست و ازنظر پژوهش‏هاي علمي نيز كاربردهاي متعددي دارند.