تعريف و پيش زمينه
بي اشتهايي عصبي يک اختلال و مشکل تغذيه اي است که در آن فرد بخاطر ترس از افزايش وزن و بهم خوردن تناسب اندام سعي مي کند هرچه کمتر غذا بخورد. چنانچه فردي اين مشکل را داشته باشد همواره خود را چاقتر از آنچه که واقعاً هست حس مي کند و درحالي که حتي وزن کمي دارد فکر مي کند وزنش زياد است و لذا با محدود کردن تغذيه سعي در لاغر کردن هرچه بيشتر خود دارد. اين شرايط هم يک بيماري فيزيکي است و هم يک بيماري و مشکل مربوط به روان. در اين بيماري تغييرات هورموني در نتيجه وزن کم و سطوح کم چربي بدن بوقوع مي پيوندد. در بسياري از زنان مبتلا توقف چرخه هاي ماهيانه رخ خواهد داد. اين بيماري اغلب در دختران و زنان جوان رخ مي دهد. همچنين اين بيماري در ورزشکاران و بازيگران سينما که مي خواهند در وزن کم باقي بمانند و تناسب اندام بهتري داشته باشند بيشتر رخ مي دهد.
بي اشتهايي عصبي مي تواند به يک بيماري شديد و با درمان سخت بدل شود و در موارد شديد امکان دارد مرگ در نتيجه روزه داري طولاني مدت يا حتي خودکشي رخ دهد.
علل ايجاد اين بيماري
علت ايجاد اين بيماري معلوم نيست، بخشي از علت مي تواند مربوط به مشکلات فرهنگي جوامع در اين امر که هرچه فرد لاغرتر باشد زيباتر هم هست مي باشد. شما چنانچه موارد زير را داشته باشيد بيشتر مستعد به ابتلا به اين بيماري هستيد :
- سابقه خانوادگي ابتلا به بي اشتهايي عصبي يا ساير اختلالات مربوط به تغذيه مثل پرخوري عصبي.
- وجود سابقه شخصي يا خانوادگي اختلالات خلقي ( مثل افسردگي ماژور يا اختلالات دو قطبي ) يا اختلالات اضطرابي يا اختلالات شخصيتي و وسواسي.
علائم و نشانه ها
- کاهش وزن اغلب شديد در زمينه محدوديتهاي شديد غذائي
- خوردن سريع و حجيم غذا و بدنبال آن تخليه آن با استفاده از مواد مسهل يا ادرار آور يا تحريک خود به استفراغ مواد غذائي خورده شده.
- ضعف و گيجي
- ناخنهاي شکننده
- افزايش موهاي بدن
- احساس سرماي دائمي
- پرخاشگري يا احساس افسردگي
- خواب آشفته
- در خانمها بي نظمي يا قطع سيکلهاي ماهيانه
- روزه داري مستمر يا تغذيه خيلي کم
- پرداختن زياده از حد به ورزش
- ترس از چاق شدن در حاليکه وزن نرمال يا کمتر از حد نرمال داريد
- تفکر دائمي به غذا و تغذيه
تشخيص بيماري
پزشک از شما درباره سابقه پزشکي شما خواهد پرسيد، شما را معاينه خواهد کرد و در مورد يک سري مسائل از شما سوالهايي خواهد پرسيد. مثل :
• آيا غذاهايي را همواره انتخاب مي کنيد که کالري کمي دارند ؟
• آيا اتفاق مي افتد که در زماني کوتاه حجم بالائي از غذا را مصرف کنيد ؟
• آيا سعي در دفع غذاي خورده شده با تحريک به استفراغ يا استفاده از مواد مسهل را داريد
• آيا براي غذا خوردن تشريفات بخصوصي داريد
• آيا به ورزش زياد مي پردازيد
• آيا رابطه خود را با دوستان و همکاران کاهش داده ايد
• آيا سعي در انکار اينکه گرسنه هستيد داريد
درمان بيماري
درمان بي اشتهايي عصبي مي تواند خيلي مشکل باشد، اين بيماري به خودي خود و بدون درمان پزشکي بهبود نمي يابد. پزشک بهمراه متخصص تغذيه به شما کمک خواهند کرد تا يک رژيم غذايي نرمال و سالم را شروع کنيد. همچنين به احتمال زياد شما نياز به مشاوره خصوصي با روانپزشک خواهيد داشت، گاهي هم نياز است تا در چند جلسه خانواده شما با پزشک متخصص روان جلسه داشته باشند. پزشک امکان دارد به شما داروهاي مناسب براي کنترل خلق شما تجويز کند تا :
• به کاهش ترس شما از چاق شدن کمک کند.
• به کاهش افسردگي يا پرخاشگري در شما کمک کند.
• سبب کاهش تفکر به غذا و لاغر بودن گردد
• به شما کمک کند که دوباره وزن گيري مناسب داشته باشيد.
مدت طول کشيدن بيماري
چنانچه مبتلا به اين مشکل هستيد پس از شروع درمان با توجه به اينکه با يد تغيير در جسم و روح خود را بپذيريد امکان دارد علائم و تفکرات شما سالها ادامه داشته باشد. حتي پس از رسيدن به وزن مناسب امکان دارد لازم باشد که داروهاي مصرفي يا درمان خود را براي چندين ماه ديگر هم ادامه دهيد. قرار گرفتن در معرض استرسهاي شديد و طولاني مي تواند منجر به بازگشت علائم در شما گردد لذا از آنها پرهيز کنيد. بطور کلي هرچه سريعتر خدمات پزشکي دريافت کنيد احتمال موفقيت در درمان شما افزايش خواهد يافت.
توصيه هاي درماني به شما
لازم است در کنار دستورات پزشک و حمايت هاي خانواده از شما خودتان هم در امر درمان دخالت داشته باشيد به اين موارد توجه کنيد :
• از رژيم غذايي سالم استفاده کنيد.
• برنامه ورزشي خود را محدود کنيد و کاهش دهيد.
• به استراحت و خواب کافي اهميت بدهيد.
• سعي کنيد به يک وزن متعادل براي قد و سن خود برسيد.
• از ويتامين ها و مکمل هاي حاوي مواد معدني استفاده کنيد.
• از پزشک خود بخواهيد که بصورت مکرر وزن، فشار خون، نبض و حرارت شما را در هر ويزيت کنترل کند.
• از استرس فرار کنيد. راههاي مقابله صحيح با استرس هاي روزمره زندگي را ياد بگيريد.
• بين تفريح و ميزان پرداختن به کار يک تعادل مناسب برقرار کنيد و هيچ کدام را بصورت افراطي انجام ندهيد.
• ياد بگيريد احساسات خود را بروز دهيد و آن را در درون خود نريزيد.
راههاي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري
پذيرش خود و بدن خود مهمترين اصل در پيشگيري از ابتلا به اين بيماري است. در کنار اين قضيه اين موارد هم در اين امر مفيدند :
• هرگز وعده هاي غذايي خود بخصوص صبحانه را حذف نکنيد.
• از مواد مسهل زياد استفاده نکنيد.
• از مصرف زياد کافئين مثل نوشابه پرهيز کنيد.
• از ورزش افراطي پرهيز کنيد.
• از الکل استفاده نکنيد.
• از مصرف سيگار بپرهيزيد.