11 بهمن 1387 / 3 صفر المظفر 1430 / 30 ژانويه 2009

1) سوم ماه صفرسال57 هجري قمري: «حضرت امام محمد باقر(ع)» پنجمين ستاره آسمان امامت درمدينه منوره قدم به عرصه حيات نهادند. مادرامام محمد باقر(ع) فاطمه دخت گرامي امام حسن مجتبي (ع) بود، ازاين رو آن حضرت هاشمي و علوي محسوب مي شوند. دوران زندگي امام محمد باقر(ع) بسيارپرآشوب و نابسامان بود. زيرا ازيك طرف شهادت امام حسين (ع) تأثيربسيارعميقي درمحيط جامعه اسلامي گذاشته بود و ازطرف ديگرجنايتهاي اجتماعي و مفاسد اخلاقي خلفاي آل مروان و آل زياد مردم را به تنگ آورده بود. امام محمد باقر(ع) درچنين محيط نابساماني با درايت خاص خويش اصول فقه را بنيان گذاشتند و مكاني علمي- مذهبي بنا كردند كه دانشمندان بسياري دراين مركزپرورش يافتند. عمق دانش و اِشراف امام محمد باقر(ع) برعلوم مختلف موجب شد كه ايشان را« باقِرُ العلوم» يعني شكافنده دانشها بخوانند. امام پنجم دردوران امامتشان با مخالفتهاي امويان مواجه بودند اما با وجود فشارها و تنگناهاي بسيار، امام باقر(ع) ازطريق تعليم و تربيت طالبان علم، جنبش علمي دامنه داري را آغازكردند كه مقدمات تأسيس دانشگاه اسلامي را دردوران خفقان اموي پي ريزي كرد. اين امربا پرورش دانشمندان علوم اسلامي درزمان فرزند بزرگوارامام محمد باقر«ع» يعني امام جعفرصادق «ع» شكل گرفت و به ثمررسيد.

2) 11 بهمن ماه سال 1355 هجري شمسي: آيت الله آقا شيخ غلامرضا محمدي انجداني در اراك بدرود حيات گفت. اين عالم رباني از شاگردان برجسته آيت الله شيخ عبد الكريم حائري يزدي و از همدرسان حضرت امام خميني(ره) بشمار مي رفت. ايشان مدت بيست سال از در نجف اشرف به تكميل تحصيلات خود همت گماشت و بعد از مراجعت به ايران به زادگاهش اراك رفت و مدت سي سال تدريس طلاب را در حوزه علميه اين شهر عهده دار شد. آيت الله محمدي انجداني امامت جمعه اراك را نيز بر عهده داشت.

3) 11 بهمن ماه سال 1357 هجري شمسي: آخرين رژه نيروهاي مسلح پاسگاه يا گارد رژيم فاسد پهلوي به منظور مرعوب ساختن ملت مسلمان و انقلابي در خيابانهاي تهران انجام گرفت اين رژه كه با تمسخر مردم مسلمان مواجه شد بسياري از افراد نظامي پنهان از چشم فرماندهان خود با ملت انقلابي ومسلمان دست اتحاد و همبستگي دادندو مخالفت خود را با رژيم منحطّ ستمشاهي اعلام كردند. در همين روز بسياري از اتباع خارجي از جمله كارگذاران آمريكايي و انگليسي كه در ايران به سر مي بردند به كشورشان بازگشتند . در اين اثنا خبر گزاريهاي اعلام كردند كه حضرت امام(ره) ساعت سي سه دقيقه بامداد به وقت تهران با يك فروند جمبوجت به سوي ايران پرواز خواهند كرد. و بين ساعت نه تا نه سي دقيقه بامداد به تهران خواهند رسيد در پي اعلام اين خبر ميليونها تن از مردم شهرستانها براي استقبال از امام وارد تهران شدند. خيابانها مملو از جمعيت استقبال كننده بود و با وجود برقراري حكومت نظامي در شهر صدها هزار تن از مردم در خيابانها اجتماع كردند و با حضور مداوم خود عملاً حكومت نظامي را لغو كردند.

4) خروج اتباع كشورهاي خارجي از كشور در جريان فراگيري انقلاب اسلامي ايران (1357ش): به دنبال بروز حوادث ضد آمريكايي و ترس از احتمال بروز آشوب به هنگام ورود امام خميني به ايران، دولت آمريكا به كليه مقامات دولتي اين كشور كه حضورشان در ايران ضرورت نداشت دستور خروج داد و از ساير آمريكاييان نيز خواست كشور را ترك كنند. همچنين علاوه بر ناامني، كمبود سوخت منازل، بد شدن شرايط زندگي و متوقف شدن تقريباً همه فعاليت هاي تجاري، از جمله علل ترك ايران توسط آمريكاييان به شمار مي‏رفت. اكثر خارج شدگان را اتباع كشورهاي آمريكايي و اروپايي تشكيل مي‏دادند كه در اين روز در حدود ده هزار آمريكايي با چندين هواپيماي نظامي، ايران را ترك كردند. در ادامه اين روند، تا روز چهاردهم بهمن، سي و پنج هزار نفر از آمريكاييان مقيم ايران به كشورشان بازگشتند.

5) پشتيباني دولت ليبي از انقلاب اسلامي ايران (1357ش)

6) حضور آيات عظام "گلپايگاني" و "مرعشي نجفي" در تحصن روحانيون در مسجد دانشگاه تهران (1357ش)

7) شهادت سردار رشيد اسلام برادر "مجيد بقايي" فرمانده قرارگاه كربلا (1361ش)

8) سوم ماه صفرسال1349هجري قمري: سيد احمد اديب پيشاوري حكيم، اديب و شاعرگرانقدرقرن اخير درتهران درگذشت. او درپيشاور پاكستان متولد شد و تحصيلاتش را درغزنين، خراسان و سبزواربه پايان رساند. اديب پيشاوري ازشاگردان حاج ملا هادي سبزواري بود و مراتب عالي فلسفه را ازوي آموخت. سپس به مطالعه كتابهاي ادبي و سرودن شعرپرداخت.

9) سوم ماه صفرسال370هجري قمري: « حجة الحق ابوعلي حسين بن عبدالله بن سينا » ملقّب به« شَرَفُ المُلك» و« شيخ الرئيس» ازنوابغ و دانشمندان نامدارجهان و ازحكيمان بزرگ ايران و اسلام درقريه خورمثن خراسان بدنيا آمد. اين نابغه دوران كودكي قرآن و برخي ازدانشها چون منطق، هندسه و نجوم راآموخت. سپس به تحصيل علوم طبيعي، مابعدالطّبيعه و طب پرداخت. ابن سينا دردوران جواني به سبب تحصيل علوم معالجه نوح بن منصورساماني ازكتابخانه و ارزشمند او بهره مند شد و با مطالعه كتابهاي فراوان بردانش خويش افزود. ازجمله كساني بود كه ازنظرهوش و استعداد درحدكمال انساني و دركارتحقيق بسياردقيق و نكته سنج بود. ابوعلي سينا درمشرق فيلسوفي توانا بشمارمي رود و درمغرب به طبيبي حاذق شهرت دارد. فلسفه ابن سينا مشّايي و متأثّر ازفلسفه نو افلاطوني اسلامي است. ابن سينا نخستين كسي است كه كتابهاي جامع و منظم فلسفي درباب اسلام نوشت. ازميان آثارارزشمند دانشمند نابغه ابوعلي سينا «نجات، انتشارات، قانون، شِفا و دانشنامه علايي» را مي توان نام برد.

10) وفات "سيده نفيسه" عالمه‏ي اسلامي (208 ق): سيده نفيسه، دختر حسن بن زيد بن حسن بن علي بن ابي‏طالب همسر اسحاق مُؤْتَمَن و از زنان محدّثه مي‏باشد. او در سال 145 ق درمكه متولد شد و در مصر اقامت گزيد. پس از وفات شافعي، عالم بزرگ مسلمان، جنازه‏اش را به خانه‏ي آن بانوي مجلّله برده و در آن‏جا نماز خواندند. سيده نفيسه در مصر دار فاني را وداع گفت و مقبره‏اش زيارتگاه گرديد.

11) درگذشت "محمد بن عبداللَّه" معروف به حاكم نيشابوري محدث و فقيه مسلمان (405 ق): محمد بن عبداللَّه مشهور به حاكم نيشابوري از بزرگان محدثين و فقها و مورخين اسلام است. معروف است كه وي با دو هزارتن از مشايخ در بلاد مختلف ديدار و مباحثه كرده و از آنان حديث شنيده است. ابوعبداللَّه در سال 359 ق قاضي نيشابور شد و در نزد شاهان آل‏بويه و ساماني حرمت و تقرب داشت. كتاب معروف او در حديث "المُسْتَدْرَكُ بَيْنَ الصحيحين" است. كتاب تاريخ نيشابور يا تاريخ علماي نيشابور از تأليفات ديگر اوست.

12) 30ژانويه سال1948ميلادي: گاندي رهبر ملّي و مردمي هندوستان و بنيانگذاراستقلال هند بدست يك جوان متعصب هندو ترورشد. گاندي فارغ التحصيل رشته حقوق ازانگلستان بود و مدتها دراِفريقاي جنوبي رهبري هنديان مبارزرا به عهده داشت. گاندي درنتيجه مبارزات خود با دولت انگلستان و رهبري مردم محروم هند به مهاتما يعني داراي روح بزرگ معروف شد. مهاتما گاندي به علّت مبارزه مستمرشعاريامرگ يا استقلال درسال1922به6سال زندان محكوم شد و درپايان اين دوره اسارت، سياست مبارزه منفي را عليه انگلستان مطرح ساخت و خود پيشاهنگ اين مبارزه شد. گاندي با اين شيوه مبارزه ضربه سختي برپيكراقتصادي انگلستان وارد آورد. داستان تجربيات من ازآثارگاندي است. اين كتاب شرح حال گاندي به قلم خود اوست.

13) 30ژانويه سال1959ميلادي: كويت به استقلال رسيد. براساس قرارداد منعقدشده ميان نماينده انگلستان و اميركويت شيخ عبدالله السّالِم اَلصَّباح، كويت مختارشد با هركشوري كه مايل است روابط اقتصادي برقراركند. گفتني است كه درسال 1961همزمان با استقلال رسمي كويت دولت عراق اين كشور را ازايالتهاي عراق دانست و درسال1990ميلادي آن را اشغال كرد. نيروهاي عراقي بعد ازچند ماه خاك كويت را ترك كردند.

14) تولد "جان ميلتون" شاعر و نويسنده بزرگ انگليسي (1608م): جان ميلْتون، شاعر بزرگ قرن هجدهم انگلستان، در سي‏ام ژانويه 1608م در لندن به دنيا آمد. او از كودكي به شعر و ادبيات علاقه‏اي ويژه پيدا كرد و در 21 سالگي اولين اثر مشهور خود را به نام سرود تولد مسيح(ع) سرود. وقايع دوران زندگي ميلتون او را به شدت آزار مي‏داد به طوري كه تصميم گرفت عليه بيدادگري قيام كند. ميلتون از سي سالگي وارد مبارزات شديد سياسي عليه پادشاه و استبداد و براي دفاع از آزادي قلم و بيان شد و اين مبارزه را بيست سال ادامه داد. با اين حال اين مبارزات به هدف مطلوب او نيانجاميد و او خسته و رنجور، گوشه انزوا گزيد و به خلق آثار هنري خويش پرداخت. در اين حال بود كه بر اثر نوشتن و مطالعه زياد، بينايى چشمان خود را از دست داد و با آغاز دوباره استبداد، سوزناك‏ترين اشعار خود را به نظم درآورد. ميلتون در سال 1660م، كور و خسته و نوميد، اثر جاويدانش با نام بهشت گمشده را سرود. وي در اين اثر، داستان عصيان شيطان در برابر خدا و سرگذشت آدم و حوا را به منظور توجيه مشيت الهي نسبت به بشر باز مي‏گويد. اين اثر، يكي از بزرگ‏ترين حماسه‏هاي منظوم جهان به شمار مي‏رود و از لحاظ استحكام كلام، در ادبيات انگليس بي‏نظير است، به طوري كه ميلتون را پس از شكسپير، در رديف اول قرار مي‏دهد. ويژگي شعر ميلتون، در استحكام، صراحت و ظرافت آنهاست. تعادل و تركيب شعر با موضوع و هماهنگي آن دو با هم با پيچيدگي‏هاي اوزان، در تمامي آثار ميلتون به چشم مي‏خورد. ميلتون، شعر آزاد را با چنان استحكام و صراحت و ظرافتي مي‏سازد كه هيچ يك از معاصرانش به آن دست نيافته‏اند. اشعار مختلف او، ادراك بي‏نظيرش را در پيچيدگي‏هاي اوزان خوش‏آهنگ نشان مي‏دهد. آهنگي كه از تعادل ساختمان و تركيب استادانه شعر با بيان موضوع، اعم از خطابه‏نويسي يا داستان‏پردازي، حاصل مي‏شود. نثر ميلتون نيز بسيار فصيح و استوار است و هنر نمايشي او نيز در حد قابل قبولي قرار دارد. نفوذ عظيم ميلتون در آثار نويسندگان انگليسي و آلماني نيز به خوبي ديده مي‏شود. به طور كلي، شعر ميلتون، ثمره وقوف كامل او بر ادبيات يوناني و لاتيني است كه بر اثر استعداد و نبوغ خاص شاعر، به ادبيات انگليسي مي‏پيوندد و با آن تكامل مي‏يابد. ميلتون آثار ديگري نيز دارد كه بهشت بازيافته، روح شادمان و روح اندوهناك نيز از آثار معتبر جهان به شمار مي‏روند. جان ميلتون سرانجام در هشتم نوامبر 1674م در شصت‏وشش سالگي درگذشت، در حالي كه هرگز نتوانست آن‏چه را مي‏خواست، به چشم ببيند.

15) تولد "لوئيچي گالواني" پزشك، فيزيك‏دان و رياضي‏دان ايتاليايي (1737م): لوئيچي گالواني فيزيك‏دان و رياضي‏دان ايتاليايى در 30 ژانويه سال 1737 در ايتاليا به دنيا آمد. وي ابتدا در علم طب فارغ التحصيل شد، ولي علاقه او به فيزيك به قدري بود كه يكسره از طب دست برداشت و به فيزيك پيوست. گالواني به سبب تحقيقاتش در علم جراحي و كالبدشكافي، شهرت فراوان دارد و در پرتو مطالعات وسيع خود به پيشرفت‏هاي قابل ملاحظه‏اي در زمينه كشف علل تحريك اعصاب نائل شد. وي در تحقيقات خود در اين زمينه به وجود الكتريسيته در بافتِ بدنِ موجود زنده پي برد. او اين مطلب را به صورت يك اصل علمي بيان نمود و جايگاه مهمي در تحقيقات علمي يافت به طوري كه امروزه اصطلاحات متعددي در الكترونيك به نام گالواني مي‏باشد. لوئيچي گالواني سرانجام در 27 فوريه سال 1798 در 61 سالگي درگذشت.

16) مرگ "هاينريش هاينه" اديب و شاعر بزرگ آلماني (1856م): هايْنْريش هايْنِه اديب معروف آلماني، در اول ژوئيه سال 1797م در يك خانواده يهودي در آلمان به دنيا آمد. تولد او در زماني واقع شد كه سربازان ناپلئون بر آلمان تسلط يافته بودند؛ بدين جهت زندگي هاينريش از ابتدا بين آلمان و فرانسه تقسيم شد. وي در جواني بر اثر فشارهايى كه به يهوديان در آلمان وارد مي‏شد به پاريس رفت و در آن شهر اقامت گزيد. هاينه در 16 سالگي نخستين شعر خود را سرود و از آن پس وارد عرصه شعر و شاعري گرديد. ناكامي‏هاي عاطفي هاينه در طول زندگي، باعث شد تا او بزرگ‏ترين اثر ادبي خود و يكي از شاه‏كارهاي شعري جهان يعني قطعه معروف "اينتر متسو" را به وجود آورد. هاينه با آنكه نه مورخ بود و نه فيلسوف، آگاهي شگرف و پيش‏بيني خاص نسبت به اوضاع اجتماعي داشت و در نوشته‏هايش از نيروي نهفته‏اي كه در قعر وجود هر آلماني جاي داشت و آينده آلمان را تهديد مي‏كرد، خبر مي‏داد. اين ادراك و هشياري ذاتي هاينه درباره امور اجتماع، به كشمكشي وجداني درباره بي‏عدالتي‏ها و به مبارزه‏اي اجتناب‏ناپذير مبدل شد و او را به استفاده از هجو و انتقاد واداشت. هاينه پس از چند سال اقامت در آلمان، اين سرزمين را ترك كرد و براي هميشه در فرانسه سكونت يافت. هاينه شاعري رمانتيك بود و تار و پود حياتش، از عشق و غم ساخته شده بود، به طوري كه شايد هيچ شاعري در اين باره به پاي هاينه نرسد. بيسمارك، صدر اعظم آلمان، با همه دشمني كه با طرز فكر هاينه داشت، او را بزرگ‏ترين شاعر غزل‏سراي آلمان مي‏خواند. هم‏چنين در خارج از آلمان نيز اشعار هيچ شاعر آلماني به اندازه اشعار هاينه ترجمه نشده است. هاينريش هاينه را برجسته‏ترين مظهر ظرافت و ذوق در ميان شعراي آلمان ناميده‏اند و از لحاظ نغمه‏سرايي، هيچ شاعري به قدرت او نمي‏رسد. از هاينه آثار متعددي بر جاي مانده كه ترانه‏ها در چهار جلد، تصاوير سفر در چهار جلد، رُمانس‏ها و اعترافات از آن جمله‏اند. هاينريش هاينه سرانجام در سي‏ام ژانويه 1856م در 59 سالگي درگذشت.

17) تولد "مصطفي كمال آتاتورك" بنيان‏گذار جمهوري لائيك تركيه (1881م) (ر.ك: 10نوامبر)

18) تولد "فرانكْلين روزوِلْتْ" سي و دومين رئيس جمهور امريكا (1882م) (ر.ك: 12آوريل)

19) آغاز دوران صدراعظمي "آدولف هيتلر" ديكتاتور نژاد پرست آلماني (1933م): آدولف هيتلر صدراعظم مستبد آلمان در سال 1925م حزب ناسيونال سوسياليست معروف به حزب نازي را كه به تعصب شديد نژادي مشهور شد، تأسيس كرد. اين حزب در انتخابات سال 1930م، 107 كرسي از پارلمان آلمان موسوم به رايشْتاگ را به دست آورد. هيتلر از اين پس درصدد برآمد تا در انتخابات رياست جمهوري آلمان نيز شركت كند. اما در اين انتخابات، هينْدِن‏بورگ، رئيس جمهور وقت پيروز شد و هيتلر نفر دوم گرديد. با اين حال، هيتلر تلاش خود را براي پيروزي در انتخابات پارلماني تابستان 1932م متمركز ساخت و در اين دوره، مقام اول را به دست آورد. با وجود پيروزي نازي‏ها در انتخابات، هيندن‏بورگ از تعيين هيتلر به صدراعظمي آلمان خودداري كرد و ادامه اين كشمكش به انحلال رايشتاگ و تجديد انتخابات در ششم نوامبر 1932م انجاميد. نازي‏ها اين بار آراء كمتري به دست آوردند ولي مقام اول خود را در ميان احزاب ديگر حفظ كردند و هيندن‏بورگ علي‏رغم ميل باطني خود، روز سي‏ام ژانويه 1933م، حكم صدراعظمي هيتلر را امضا كرد. هيتلر از آن پس قدرت را در آلمان به دست گرفت و حكومت ديكتاتوري خود را آغاز كرد. با مرگ هيندن‏بورگ در اوت سال بعد، هيتلر مقام صدر اعظمي و رياست جمهوري را در هم ادغام كرد و خود را رهبر اين كشور ناميد. وي با ايجاد سازمان مخوف امنيتي با نام مخفف اِس اِس و تأسيس شكنجه‏گاه‏هاي بزرگ، مخالفان خود را روانه اردوگاه‏هاي كار اجباري كرد. هيتلر برنامه‏ريزي متمركز براي كشور جهت به سامان آوردن امور متشتّت آلمان پس از جنگ جهاني اول را عملي ساخت و با نظارت قاطع بر توليد و توزيع، از آلمانْ كشوري نيرومند و پيشرفته از لحاظ صنعتي پديد آورد. از طرف ديگر با گسترش صنايع نظامي، هيتلر، خدمت زير پرچم را اجباري كرد و شروع به مسلح نمودن سربازان نمود. اين ديكتاتور قدرت طلب و زورگو، در پي به دست آوردن سرزمين‏هاي بيشتر، جنگ جهاني و خانمانسوز دوم را به راه انداخت و ميليون‏ها انسان را قرباني اهداف نژاد پرستانه خود كرد. سرانجام با شكست آلمان و متحدانش از نيروهاي متفقين آدولف هيتلر دست به خودكشي زد و به جنايات ننگين خود خاتمه داد. (ر.ك: 4 اوت)