اشاره:

اين مقاله بيانات مقام معظم رهبري، در جمع بانوان اروميه است که به انگيزه روشنگري بيشتر نسبت به شخصيت زن مسلمان و حقوق اجتماعي و خانوادگي او ارايه مي گردد.
بسم‏ اللّه ‏الرحمن ‏الرحيم
«والحمدللّه‏ رب العالمين والصلاة والسلام علي سيدنا ابي‏القاسممحمد و علي آله الاطيبين الاطهرين المنتجبين الهداة المهدييين»
...آنچه که من امروز مناسب مي‏دانم در اين مجموعه بزرگ عرض بکنم، دو سه مطلب اساسي، در زمينه مسأله زنان است.
مطلب اول اين است که امروز، نه فقط در ايران ما، بلکه در سراسر جهان، معضل بزرگي وجود دارد و آن عبارت است از اينکه نسبت به حقوق و شخصيت بانوان در بعضي از بخشهاي زندگي، کوتاهي و يا تعرّض انجام مي‏گيرد، يعني به زنان ظلم مي‏شود. بعضي خيال مي‏کنند که اين کوتاهي و تعرّض، مخصوص کشورهاي شرقي يا کشورهاي اسلامي است. اين اشتباه است. ظلم به زنان در کشورهاي غربي، با همه ادعاهايي که نسبت به زنان دارند، اگر بيشتر از کشورهاي اسلامي و شرقي نباشد، کمتر نيست. آمارهايي از آزار مردان در خانواده نسبت به زنان - چه شوهر، چه پدر و چه برادر - وجود دارد که من اين آمارها را ديده‏ام. اين آمارها تکان دهنده است و انسان را دچار تعجب مي‏کند. پس، اين در همه جاي دنيا معضلي است که وجود دارد. بايد اين معضل حل بشود. البته در کشور ما، بعد از انقلاب، يعني از مقدمات پيروزي انقلاب که زنان در ميدانهاي عظيم مبارزه سياسي حضور پيدا کردند و نقش خودشان را به اثبات رساندند، وضع تا حدود زيادي عوض شد. من، در جمع شما بانوان عزيز و خواهران و فرزندان خودم، عرض مي‏کنم که نقش اجتماعات زنان در پيروزي انقلاب، به احتمال زياد، از اجتماعات مخصوص مردان بيشتر بود. يعني حضور زنان در مبارزات عمومي و سياسي، يک نقش چندگانه داشت. مرد، يک نفر بود، خودش در مبارزات يا در اجتماعات و يا در راهپيماييها مي‏آمد شرکت مي‏کرد همين و بس. اما وقتي زن خانه، خود را در مبارزه سهيم مي‏دانست و وارد ميدان مي‏شد، در واقع خانه را مي‏آورد، در ميدان مبارزه حاضر مي‏کرد. خانه‏اي که در آن مرد هست، زن هست، فرزندان هستند، همه را در ميدان مبارزه حاضر مي‏کرد.
در جنگ هم، اگر مادران و همسران شهدا، اين صبر را نمي‏کردند، جنگ دچار مشکلات بسيار بزرگي مي‏شد. نقش زنان، نقش بسيار برجسته‏اي بود. اين نقش در جامعه، زنان ما را از يک آگاهي و رشد سياسي برخوردار کرد. زن، وقتي از سواد و آگاهي سياسي برخوردار باشد، کسي نمي‏تواند به آساني به او زور بگويد و حق او را پايمال کند. اين، چيزي بود که در انقلاب پيش آمد.
خواهش مي‏کنم دختران جوان و تحصيلکرده و بانوان آگاه و هوشمند، درست توجه کنند. زن را از سه ديدگاه مي‏شود مورد ملاحظه قرار داد، تا بينش اسلامي نسبت به زن آشکار بشود.
ديدگاه اول، نقش زن به عنوان انسان در راه تکامل معنوي و نفساني است. در اين ديدگاه، زن و مرد با يکديگر هيچ تفاوتي ندارند. زنان بزرگ و برجسته‏اي بودند، همچنان که مردان بزرگ و برجسته‏اي هم بوده‏اند. در قرآن، وقتي خداي متعال مي‏خواهد براي مؤمنين مثالي بزند، از زن مثال مي‏زند: «ضرب اللّه‏ مثلاً للذين آمنوا امرأة فرعون». زن فرعون، به عنوان عنصر مؤمن برجسته‏اي که نظير او، در ميان انسانهاي آن روز هم نبود، يا کمياب بود.
ديدگاه دوم، در زمينه فعاليتهاي اجتماعي، سياسي، علمي و اقتصادي است. از نظر اسلام، ميدان فعاليت و تلاش علمي، اقتصادي و سياسي براي زنان، کاملاً باز است. اگر کسي به استناد بينش اسلامي، بخواهد زن را از کار علمي و تلاش اقتصادي، سياسي و اجتماعي محروم کند، برخلاف حکم خدا حرفي زده است. فعاليتها، به قدري که توان جسمي و نيازها و ضرورتهاشان اجازه مي‏دهد، مانعي ندارد. هر چه مي‏توانند تلاش اقتصادي، اجتماعي و سياسي کنند. شرع مقدس، مانع نيست. البته زن از لحاظ جسماني، چون ظريف‏تر از مرد است، لذا ضرورتهايي دارد. تحميل کار سنگين بر زن، ظلم به زن است. اسلام، اين را توصيه نمي‏کند، اما کار علمي و تلاش اقتصادي و سياسي و اجتماعي را هم منع نمي‏کند. البته روايتي از نبيّ مکرم اسلام (صلي‏اللّه‏ عليه و آله و سلم) است که فرموده است: «المرأة ريحانة و ليست بقهرمانة» يعني زن، گل است، «قهرمانه» نيست. قهرمان، يعني پيشکار و يک خدمتگزار آبرومند. اين روايت، خطاب به مردهاست.
يعني زن در خانه شما، مثل گلي لطيف است که بايد با او، با کمال ظرافت و دقت رفتار کرد. پيشکار و خدمتگذار شما نيست که خيال مي‏کنيد کارهاي سنگين را بايد به او محول کنيد. اين، چيز مهمي است. در گزارشي که به من دادند، گفتند که در بعضي از مناطق آذربايجان غربي، هفتاد درصد کارهاي روزمره را زنها، و سي درصد را مردان انجام مي‏دهند! اين ظلم است و بر خلاف نظر اسلام مي‏باشد. اينکه بعضي وقتي مي‏خواهند ازدواج بکنند، شرط مي‏کنند که زن بايد حتما کار کند و شغل و درآمدي داشته باشد، خطاست، خلاف شرع نيست، اما اسلام به چنين کاري توصيه هم نمي‏کند. اينکه ما به استناد نظر اسلام بگوييم، زن را از فعاليت اقتصادي و اجتماعي ممنوع کنيم، غلط است. اسلام، چنين چيزي نگفته است.
اما از آن طرف، اين که زن را به کارهاي سنگين و تلاشهاي دشوار اقتصادي، اجتماعي يا سياسي مجبور کنند، اين را هم اسلام توصيه نکرده است. نظر اسلام، يک نظر ميانه است. يعني زن اگر فرصت و فراغت داشته باشد، بچه‏داري مانع او نشود، شوق و علاقه و نيرو و توان جسماني داشته باشد و بخواهد وارد فعاليتهاي اجتماعي و سياسي و يا اقتصادي بشود، مانعي ندارد. اما اينکه مجبورش کنند، بگويند بايد
حتما شما شغلي قبول بکنيد، روزي فلان قدر کار کنيد، تا درآمدي داشته باشيد و بتوانيد در خانوار و درآمد و هزينه آن، سهمي به عهده بگيريد، اين را هم اسلام از زن نخواسته است. اين را هم يک نوع تحميل بر زن به حساب مي‏آورد.
پس، در ديدگاه دوم که ميدان فعاليت علمي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي و امثال اينهاست - به طور خلاصه گفتيم که نظر اسلام اين است که بر زن نبايد تحميل و اجبار کرد، اما راه را هم جلوي زن نبايد بست. اگر خانمها مي‏خواهند وارد فعاليتهاي اجتماعي و سياسي بشوند، مانعي نيست. البته فعاليت علمي هم خيلي خوب است و ترجيح دارد. من توصيه مي‏کنم، خانواده‏ها اجازه بدهند، دخترهايشان درس بخوانند. مبادا پدري يا مادري، از روي تعصب ديني خيال کنند که بايد جلو دختر را بگيرند که تحصيلات عاليه نکند. نه، دين چنين چيزي نگفته است. دين، براي تحصيل علم، ميان دختر و پسر فرقي نمي‏گذارد. اگر پسر شما، تحصيلات عاليه مي‏کند، دختر شما هم تحصيلات عاليه کند. بگذاريد دختران جوان ما درس بخوانند، علم بياموزند، آگاهي پيدا کنند، به شأن خودشان واقف بشوند، قدر خود را بدانند، تا بفهمند که تبليغات استکبار جهاني در زمينه زن، چقدر بي‏اساس و بي‏پر و پايه و پوچ است. در سايه سواد، مي‏شود اينها را فهميد.
امروز، متدين‏ترين، انقلابي‏ترين، پاکترين، با ايمان‏ترين دختران و زنان جوان ما، در ميان قشرهاي تحصيلکرده هستند. کساني که اهل تجمل و چسبيدن به زر و زيورآلات هستند، يا به طور کورکورانه و چشم بسته، مي‏خواهند در لباس و پوشاک و وضع زندگي، از الگوهاي غربي تقليد بکنند، غالبا آدمهايي هستند که سواد و معرفت و معلومات کافي ندارند. کسي که معلومات داشته باشد، مي‏تواند رفتار خود را کنترل کند و با آنچه که حق و حقيقت و خوب است، تطبيق بدهد.
بنابراين، در ميدان علمي، همه راهها بايد باز باشد. دختران - حتي در روستاها - درس بخوانند. من توصيه مي‏کنم، پدران و مادران بگذارند دختربچه‏هايشان به مدرسه بروند و سوادآموزي کنند. اگر استعداد و ميل دارند، بالاتر از مراحل ابتدايي را هم بگذرانند و خودشان را به تحصيلات عاليه برسانند و تحصيلات دانشگاهي بکنند و جزو انسانهاي باسواد و با معلومات در جامعه اسلامي ما بشوند.
ديدگاه سوم، نگاه به زن، به عنوان يک عضو در خانواده است. اين، از همه مهمتر است. عزيزان من! در اسلام، به مرد اجازه داده نشده است که به زن زور بگويد و چيزي را بر زن تحميل کند. براي مرد، حقوق محدودي در خانواده قرار داده شده است که از روي کمال مصلحت و حکمت است و به هر کسي گفته و تشريح شود، تصديق مي‏کند که در قبال او هم، از روي مصلحت، حقوقي براي زن قرار داده شده است. مرد و زن، هر کدام طبعيت و اخلاق و روحيات و غرايزي دارند، که مخصوص خودشان است. اگر از اين خلقيات مخصوص مرد و زن، درست استفاده بشود، مرد و زن در خانواده يک زوج کامل و هماهنگ و مساعد را تشکيل مي‏دهند. اگر مرد زياده‏روي کرد، تعادل به هم مي‏خورد. اگر زن هم زياده‏روي کرد، باز تعادل به هم مي‏خورد. اسلام در داخل خانواده، دو جنس را مانند دو لنگه يک در، مانند دو چشم در چهره انسان، مانند دو سنگرنشين در جبهه نبرد زندگي، مانند دو کاسب شريک در يک باب مغازه، قرار داده است. هر کدام، با طبيعت و خصوصيات و خصلتهايي، هم جسمش، هم روحش، هم فکرش، هم غرايزش و هم عواطفش مخصوص خود اوست. زن، مخصوص اوست، مرد هم مخصوص خود اوست. اگر اين دو جنس، با هم که زندگي مي‏کنند، با همان حدود و موازيني که اسلام معين کرده است، زندگي کنند، خانواده، يک خانواده ماندگار و مهربان و بابرکت و پرفايده خواهد شد.
امروز در دنياي غرب، خانواده، بنياد بسيار سستي دارد. خانواده‏ها - بخصوص زنها - از جدايي و تلاشي رنج مي‏برند، اگر خانواده‏اي، خداي نکرده متلاشي بشود، هم مرد و هم زن - هر دو - سرگردان و آواره و ناراحت مي‏شوند و رنج مي‏بينند؛ اما زن بيشتر رنج مي‏بيند، در دنياي غرب، زنها دچار اين رنجند؛ چون خانواده‏ها به آساني به هم مي‏خورد، متلاشي مي‏شود و از بين مي‏رود. گاهي خود زنها هم اقدام مي‏کنند؛ اما خود آنها هم چوبش را بيشتر مي‏خورند.
نکته مهم اين است که در محيط خانواده - همان طور که گفتم - اين دو عنصر و دو موجود، با خصوصيات خودشان، با هم هماهنگي و هم‏زيستي دارند، ليکن يکي از لحاظ جسماني، ظرافت بيشتري دارد و يکي قويتر و گردن کلفت‏تر است. اگر قانون از زن دفاع نکند، ممکن است مرد نسبت به او تعرض کند، لذاست که قانون، در حمايت از بانواني که تشکيل خانواده داده‏اند و داخل محيط خانوادگي خودشان هستند، وظايف بسيار سنگيني دارد. آن چيزي که ما در کشورمان بايد به جديت دنبال کنيم، اين نکته است.
البته بعد از انقلاب، قوانين ازدواج و قوانين حمايت از خانواده، اصلاحات زيادي شده است؛ اما کافي نيست. آن چيزي که توصيه ما به همه دست‏اندرکاران است - چه آنهايي که در مجالسند، چه آنهايي که در دستگاه دولتي هستند، چه آنهايي که بر منابر خطابه و وعظ هستند، چه به خود زنها، اين است که بايد حمايت اخلاقي و قانوني از زن انجام بگيرد، تا مرد در محيط خانواده نتواند زورگويي کند، اين، همان نقطه اساسي‏اي است که اسلام، مهمترين کار را در اين بخش انجام داده است. و اين همان نکته‏اي است که امروز در دنياي غرب، زنان دچار مظلوميت شديدي هستند.
بعضيها، ظاهربين هستند، به محيط اجتماعي در غرب نگاه مي‏کنند، مي‏بينند که زنان مي‏آيند و بدون هيچ پروايي راه مي‏روند. خيال مي‏کنند که اينها در داخل خانواده هم، همين‏طور بي‏پروا حرکت مي‏کنند، اين، اشتباه است. در محيط خانواده، به زنان خيلي ظلم مي‏شود. اسلام، جلوي اين را مي‏گيرد، اگر در جامعه‏مان، در اين زمينه کمبودي باشد، بايد جلوي آن گرفته شود و حمايت قانوني از زن، با کمال قوت و شدت انجام بگيرد. البته در محيط اجتماعي، فعاليتهايي وجود دارد که زنان در آن فعالترند. خوب است به مناسبت روز ويژه پرستاران، اشاره‏اي به همين نکته بکنم. يکي از آن مسؤوليتها، مسؤوليت پرستاري است که از سابق، زنان در اين مسؤوليت، بيشتر از مردان تلاش و فعاليت مي‏کردند. کار بسيار مهمي هم هست و ارزش بالايي هم دارد.
بانوان عزيز و خواهران گرامي! آنچه مهم است، اين است که امروز، اسلام با قوانين و معارف خود، کمر به حمايت از همه قشرهاي جامعه ما - زن و مرد، روستايي و شهري، قشرهاي مختلف، مخصوصا قشرهايي که ضعيفاند - بسته است. با يک نگاه ديگر، نظام اسلامي و احکام اسلامي، کمر به دفاع از مظلومان در همه دنيا بسته است. با اين ديدگاه است که امروز، استکبار عليه نظام جمهوري اسلامي توطئه مي‏کند. کمتر ماهي مي‏گذرد که استکبار، با همه تشکيلات و دستگاهها
و کمپانيها و يا مغزهاي مزدور و مؤسسات طراحيش - که دائما مشغول طراحي توطئه عليه ملتها و دولتهاي آزاد هستند - درصدد ضربه زدن و توطئه عليه نظام جمهوري اسلامي نباشد. گاهي هر هفته و گاهي هر روز است و به طور مستمر ادامه دارد.
به فضل پروردگار، با همه تلاشي که استکبار کرده است، به خاطر همين اجتماعات، همين همدلي‏ها، همين همبستگي ها همين آگاهيهايي که بحمداللّه‏، زن و مرد در کشور ما از آن برخوردارند، همه تلاش استکبار عليه جمهوري اسلامي، ضايع و باطل شده است و در ميدان مقابله با اين ملت بزرگ، بارها و بارها، بيني استکبار به خاک ماليده شده است.
در اين زمينه، بيش از همه، آگاهي و حضور مردم در ميدانهاي مهم اجتماعي و سياسي، نقش داشته است و شما خانمها در اين مورد، تأثير زيادي داشتيد و باز هم داريد. امروز بحمداللّه‏ در همه کشور، دانشگاه و حوزه علميه هست و دختران جوان، در حوزه‏هاي علميه و دانشگاهها درس مي‏خوانند و در بخشهاي مختلف، علم‏آموزي مي‏کنند و آگاهي کسب مي‏نمايند. تا وقتي اين زوجهاي جوان، پرشور، داراي آگاهي، با اراده، با محبت - که در جامعه ما بحمداللّه‏ فراوان است - وجود داشته باشد، استکبار، آمريکا و دشمنان ريز و درشت اين ملت، نسبت به اين کشور، هيچ غلطي نمي‏توانند بکنند.
توصيه‏اي که مي‏کنم، اين است که خواهران و دختران عزيز من! اين آگاهيها را بيشتر کنيد. کتاب، مطالعه، دقت، تحقيق، درس، ورود در مسايل مورد ابتلاي روز و اهتمام به کارهاي ديني، جزء وظايف حتمي و مسلمي است که امروز زنان کشور، بايد خودشان را مثل مردان موظف بدانند. شما هستيد که فرزندان صالحي را تربيت مي‏کنيد. شما هستيد که همسران خودتان را براي ورود در ميدانهاي خوب تشجيع مي‏کنيد. بسياري از زنان، شوهران خودشان را بهشتي مي‏کنند و آنها را از مشکلات دنيا و آخرت نجات مي‏دهند. چنين ارزشي را، کار و تلاش و آگاهي و موضعگيري زن دارد.
منبع: ماهنامه پيام زن، شماره 56