يكي از عواملي كه در ازدواج نقش مهمي دارد ، قيافه ظاهري و وضع جسماني همسر مي باشد. بعضي از قد بلند و اندام باريك خوششان مي آيد، عده اي چاق مي پسندند و بالاخره بعضي از ابروي پيوسته و بيني كشيده و برخي از موي مجعد و چشم آبي و صورت گرد و تعدادي چانه باريك و اندام موزون مي پسندند. با اين كه زيبايي ظاهري ممكن است دوام نداشته باشد و به زودي جاي خود را به قيافه و وضع جديدي بدهد ؛ معذالك فردي كه مي خواهد با كسي يك عمر زندگي كند ، بايد از قيافه او خوشش بيايد. علاوه بر اين، مسئله ژنتيك از نظر داشتن فرزندان سالم و باهوش از اهميت زيادي برخوردار است. بعضي از مردان كوتاه قد زن بلند قد مي گيرند كه بچه هاي آنان قد كوتاه نشوند و عكس اين حالت نيز ممكن است پيش بيايد. از طرفي ازدواج هاي فاميلي كه احتمال تولد بچه هاي معلول و ناسالم و يا كودن و عقب مانده ذهني در آنها زيادتر است ، مسئله اي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
ازدواج و رابطه آن با قيافه ظاهري
يكي از عواملي كه پسر و دختر بدان توجه خاص دارند، قيافه ظاهري است. بعضي از پسران كه خود قيافه نازيبايي دارند توجه خاص به دختران زيبا دارند؛ عكس اين حالت نيز ممكن است اتفاق بيفتد. البته زيبايي و زشتي قراردادي است و از ديدگاه هاي مختلف فرق مي كند؛ ولي آنچه مطلوب جامعه است معمولاً به صورت مُد مطرح مي شود؛ مثلاً ممكن است زماني اندام بلند و باريك براي دختران و قد بلند و چهارشانه براي مردان مُد روز شود و زماني ديگر قد متوسط و اندام چاق براي دختران و قد بلند و اندام باريك براي پسران. بنابراين زيبايي پيرو مـُد مي گردد و در صورت تطابق با مُد طالب بيشتري پيدا مي كند. مسئله زيبايي ، خود بحث مفصلي دارد كه در اين مقوله نمي گنجد. به هر حال در ازدواج ديدگاه طرفين در پذيرش و اقناع يكديگر از لحاظ وضعيت جسماني مهم است.
بحث مهم ديگر سلامت جسم ( از نظر بيماري و معلوليت) است. ممكن است مرد يا زني معلول (مثلاً لـَنگ ، كر، كور ، بي دست) باشد يا به بيماري هاي قلبي ، كمردرد و غيره مبتلا باشد. در اين موارد ممكن است ازدواج با معلول ديگر با وضع مشابه مشكلي ايجاد نكند؛ ولي چنانچه فرد سالمي بخواهد با فرد معلول يا بيمار ازدواج كند بايد وضعيت بيمار با تمام خصوصيات براي طرف مقابل بازگو شود ، تا قبول ازدواج با آگاهي و بصيرت كامل انجام گيرد. در غير اين صورت پس از مدتي احتمال سرد شدن روابط و بالاخره از هم گسيختن خانواده مي رود.
نمونه هايي از ازدواج هاي ناموفق در اين زمينه ذكر مي شود:
- بعضي از دختران و پسران شيفته وضعيت ظاهر طرف مقابل مي شوند و ساير عوامل را ناديده مي گيرند. اين حالت نيز پس از مدتي كه عوامل ديگر اهميت خود را نشان مي دهند و عامل زيبايي در مرحله بعد قرار مي گيرد، خوشي و نشاط را از خانواده مي گيرد و چه بسا كه زندگي گرم و پرشور اوليه به سردي گرايد. خطر ديگري كه در مورد تكيه بر زيبايي وجود دارد آن است كه زيبايي جنبه ثابت و دايمي ندارد؛ و مي تواند در اثر يك حادثه و يا در طول زمان يا بر اثر وجود يك بيماري از بين برود و به زندگي شاد زناشويي آسيب برساند.
مشكل ديگري كه در زيبا رويان وجود دارد آن است كه آنان ممكن است به اتكاء جمال خود ، از خود راضي و خودپسند بار آيند و چه بسا فرصت هاي مناسبي را كه در ازدواج براي آنان پيش آيد، از دست بدهند و يا در زندگي زناشويي زيبايي خود را به رخ همسر خويش بكشند و احياناً او را تحقير كنند و خود را در مرتبه بالاتري قرار دهند. اين حالت ممكن است براي شوهر زجرآور باشد و زندگي را به سردي و ناشادي سوق دهد.
مشاوره ازدواج در رابطه با عوامل جسماني و ژنتيكي
مراجعاني كه در زمينه عوامل جسماني و ژنتيكي به مشاور مراجعه مي كنند، نمونه هايي از مسائل زير را مطرح مي كنند:
- مردي با قيافه معمولي دختري بسيار زيبا را براي ازدواج در نظر مي گيرد ، و دختر نيز با اين وصلت موافق است. آيا اين ازدواج پايا و عاقبت بخير خواهد بود؟
- مردي قد بلند، زني كوتاه قد انتخاب مي كند؛ به اين اميد كه بچه هايش متوسط القامه شوند. آيا اين انتخاب با اين هدف مناسب است؟
- دختري قد بلند، پسري كوتاه قد را براي ازدواج انتخاب مي كند؛ تا او در برابرش احساس حقارت كند و دختر در خانه، تعيين كننده باشد.
- پسري چاق در جستجوي ازدواج با دختري باريك اندام است؛ تا به آرزوي خود ( لاغري) در همسرش نايل گردد.
- پسرعمو با دخترعمو و دخترخاله با پسرخاله به اين اعتقاد كه عقد فاميل هاي نزديك در عرش بسته مي شود، قصد ازدواج دارند. از نظر ژنتيك چه مشكلي وجود دارد؟
- دختر يا پسري كه از نظر ارثي مرض قند دارد، قصد ازدواج دارند. آيا چنين انتخابي مناسب است؟
مشاور در مقابل موارد فوق چه بايد بكند؟
هر يك از اين موارد نياز به بررسي دارد؛ بررسي از نظر شرايط و متقضيات و از نظر خصوصيات فردي. از اين رو نمي توان براي همه آنها حكم واحدي صادر كرد. حكم عمومي درباره مشكلات انساني نظير پزشكي است كه بيماران زيادي داشت ؛ آنها را دسته بندي كرد؛ به همه تب دارها، يك نسخه و به شكم دردها نسخه ديگري داد و خلاصه آن كه همه بيماران را با پنج نسخه ويزيت كرد!
در برابر هر يك از موارد مطروحه بالا بايد به طور ويژه عمل نمود:
- مردي كه در قبال زيبايي بي حد زن آينده اش حساسيت دارد و چنين فكر مي كند كه اين ازدواج به علت امتياز زيبايي همسرش پايا و عاقبت به خير خواهد بود : بايد موضوع از جهات مختلف بررسي و با موارد موفق مشابه مقايسه شود تا در مراجع اين حساسيت از بين برود و بتواند عاقلانه تصميم بگيرد.
- راجع به مردي قد بلند كه زن كوتاه قد انتخاب كرده تا بچه هايشان متوسط القامه باشند : بايد از او سؤال كرد كه علم و اطلاع در زمينه اين موضوع را از چه منبعي دريافت نموده است. وانگهي آيا هدفِ ازدواج ، داشتن بچه متوسط القامه است؟
- دختر قد بلندي كه قصد دارد با پسر كوتاه قد به خاطر تسلط بر او ازدواج كند. آيا هدفش حاصل خواهد شد و اصولاً غرض از ازدواج "تسلط بر شوهر" است؟
مشاور بايد اين موارد را با مشاركت مراجعان از جهات مختلف بررسي كند تا آنها بتوانند با آگاهي ، تصميم بگيرند.
- در برابر پسر چاقي كه مي خواهد با دختري باريك اندام به خاطر ارضاي آرزوهاي خود ازدواج كند: مشاور بايد با مراجع موضوع را ارزيابي كند و بگويد ارضاي اين آرزو چه نفعي براي او دارد. وانگهي اين عمل چنانچه با رعايت جوانب ديگر انجام نشود، ممكن است زندگي وي را به تباهي بكشاند.
- ازدواج پسرعمو با دخترعمو و دخترخاله با پسرخاله به علل ژنتيكي بهتر است انجام نگيرد ولي چنانچه عشق و عاشقي انجام امر را ضروري سازد ، بايد قبل از ازدواج با مراجعه به يك متخصص، مشاوره ژنتيكي صورت گيرد و سپس مراجع تصميم خود را بگيرد.
- در مورد دختر يا پسري كه مريض است، يا بيماري ارثي دارد: اولاً مشاور بايد ببيند آيا بيماري او خطرناك است؟ ثانياً اين بيماري به بچه ها نيز منتقل مي شود يا خير؟ به هر حال بهتر است در مورد ازدواج چنين دختر و پسري بررسي پزشكي و تحقيقات لازم انجام گيرد. چنانچه بيماري براي خود فرد خطري نداشته و قابل انتقال به بچه ها نباشد؛ از نظر ازدواج مشكلي وجود نخواهد داشت.
- نظر به اين كه قيافه ظاهري عاملي عيني است و زيبايي جاذبه بسياري براي ازدواج دارد، بنابراين احتمال دارد كه پسر يا دختر با عشق و علاقه افراطي، ديگر عوامل مؤثر در ازدواج را كنار بگذارند و تنها با توجه به زيبايي به سوي زناشويي كشيده شوند. در اين موارد وظيفه مشاور آن است كه با تشكيل جلسات مشاوره و بررسي هاي همه جانبه و مواجه كردن مراجع با ازدواج هاي مشابه ناموفق، عشق غير واقعي وي را تعديل نمايد. چشم واقع بين را براي ديدن عوامل مختلف مؤثر در زناشويي، فعال نمايد تا تصميم گيري در انتخاب همسر، عاقلانه و با توجه به جهات مختلف انجام گيرد.
ماحصل كلام آن كه مشاور بايد هر مورد را با مشاركت مراجع از جميع جهات بررسي كند، با موارد ديگر مقايسه كند و نتايج كار را در هر اقدام پيش بيني نمايد. تا بالاخره مراجع با كسب اطلاع و تفكر و بصيرت به تصميم گيري مناسب نائل گردد.