بسياري ازخانواده ها که قصد گشت وگذار و سير وسياحت دارند در تلاشند که تجهيزات و وسايل مورد نيازبراي سفررا مهيا کنند؛ تهيه و آماده سازي مواد غذائي مناسب سفريکي ازمهم ترين نکاتي است که خانواده ها بايد به آن توجه ويژه اي داشته باشند و دراين راستا اصول وقواعد خاصي را رعايت کنند. نگهداري نامناسب مواد غذائي درطول سفر مي تواند سبب بيماري هاي ناشي ازمصرف غذاهاي آلوده شده وتعطيلات ناگواري را به دنبال داشته باشد. از جمله اين بيماري ها مي توان به مسموميت هاي غذائي اشاره کرد که علايم مشترک آن اسهال، تهوع، آشفتگي درمعده، گرفتگي و انقباض عمومي بوده که به ويژه درکودکان، مادران حامله، مسن ترها، بيماران خاص و افرادي که ايمني بدن آنها ضعيف است، شدت بيشتري خواهد داشت.
دراين نوشتارهدف ما بيان «قواعد پنج گانه سفرکردن با غذا» مي باشد که رعايت اين موارد، سلامت بيشتري را در طي مسافرت، تضمين مي نمايد.
1. از قبل برنامه ريزي کنيد:
ابتدا يک سرد کن تهيه نمائيد. براي تأمين سرماي سرد کن نيازبه مقدار کافي يخ داريد، مي توانيد از بسته هاي ژل فريزري نيز استفاده کنيد؛ بسته هاي ژل فريزري را از شب قبل درفريزر قرار دهيد تا ژل آن منجمد شود؛ اين ژل مي تواند همانند يخ، سرماي مورد نياز سرد کن را تأمين نمايد. تأمين يخ ويا بسته ژل فريزري بايد قبل از بسته بندي مواد غذائي صورت پذيرد.
چه غذاهائي را براي سفربه همراه خود ببريم؟
برخي ازمواد غذائي مانند ميوه ها، سبزي ها ، نان، کراکرها، بيسکويت ها، برخي پنيرها و... براي نگهداري نيازبه سرما ندارند، ليکن مواد غذائي سريع فاسد شدني نظيرگوشت، مرغ، ماهي، شير، تخم مرغ، خامه، پنير فتاي ايراني، و....، نياز به سرما دارند.چنانچه غذاهاي پخته شده را بيش از نياز تهيه مي نمائيد، برنامه ريزي کنيد تا باقي مانده آن را در سرد کن حاوي يخ درطول سفرحفظ کنيد.
2. ايمني بسته هاي مواد غذائي را حفظ کنيد:
بسته هاي مواد غذائي را مستقيماً از يخچال به سرد کن حاوي يخ منتقل کنيد. بسته هاي گوشت، مرغ و ماهي کاملاً منجمد شده باعث حفظ سرما در سرد کن شده ودرطي سفر ايمني غذا را بيشترمي کند. سرد کن را به طورکامل حاوي يخ نمائيد تا سرما را به مدت طولاني ترحفظ کند. درسرد کن هائي که داراي يخ کمتري هستند. فضاهاي خالي را با يخ بيشتري پرکنيد ويا سعي کنيد از غذاهاي فاسد نشدني نظيرميوه و سبزي هاي آن را پر نمايئد. بسته هاي حاوي گوشت، مرغ وماهي خام را دو لايه بپوشانيد تا چنانچه درکنار غذاهاي آماده خوردن ويا مواد غذائي غير قابل پختن مانند کاهو، گوجه فرنگي و يا خيار سالاد قرار گيرند. شيرابه آنها به اين گونه غذاها برخورد نکند. سعي کنيد براي سفر از 2 سرد کن استفاده کنيد. يکي براي مواد غذائي سريع فاسد شدني و ديگري براي غذاهائي که درطي روزاستفاده مي شوند. همچنين بزرگترين و کوچکترها بايد از دست زدن مداوم به سرد کن حاوي غذاهاي سريع فاسد شدني و باز کردن درب آن خودداري کنند.
3. غذاهاي حساس و فاسد شدني، گرم شده را دور بريزيد:
جهت جلوگيري از کاهش سرماي سرد کن، قبل از قراردادن مواد غذائي گرم در درون سرد کن، گرماي آن را خارج کنيد. بعد ازمصرف غذاهاي گرم، باقيمانده آن را به سرعت سرد نمائيد، زيرا گرماي موجود درغذاهاي گرم، باعث رشد و تکثير سريع باکتري هاي عامل سموميت مي شوند. درانتهاي روز و پس از مصرف غذاها، چنانچه يخ درون سرد کن، ذوب شده باشد وباقيمانده غذاها به صورت گرم حس شوند، بايد باقيمانده غذاهاي حاوي گوشت يا مرغ را دور ريخت. البته غذاهاي فاسد نشدني نظير ميوه ها، سبزيجات، نان ونوشيدني ها نياز به سرما ندارند و براي مصرف قابل قبول هستند.
4- سرماي سرد کن را حفظ کنيد:
سرد کن را درمحل سرد ويا محلي که کمتر درمعرض گرماي ماشين ويا نور خورشيد قرار دارد، جاسازي نمائيد. ازباز وبسته کردن درب سردکن که سبب ازبين رفتن سرما درآن مي شود، خودداري کنيد. در زماني که يخ موجود در سرد کن ذوب مي شود، يا جايگزين نمودن يخ تازه، سعي درحفظ سرماي آن نمائيد.
5. دست ها و ظروف را تميز و پاکيزه حفظ کنيد:
با شستن دست ها و وسايل مرتبط با غذا خود و خانواده تان را ازخطرهاي باکتري هاي بيماريزا حفظ کنيد. يادآوري مي شود شستن دست ها، 50 درصد خطرآلودگي را کاهش مي دهد. اگر صابون و آب در دسترس نباشد، بشقاب و وسايل را به درستي بسته بندي کنيد تا آنها را در مقصد با آب گرم و صابون (مايع ظرفشوئي) شستشو نمائيد. مواد غذائي را در مبداء وبه صورت خانوادگي تهيه نمائيد. اين عمل باعث ذخيره مالي و زماني براي خانواده در طي مسافرت مي شود. به عنوان مثال تهيه آبميوه خانوادگي اقتصادي تر از آبميوه هاي تک نفره مي باشد وهمچنين بطري آب معدني خانوادگي ودرضمن براي صرف آب، براي هرنفر از اعضاي خانواده به طور مجزا يک ليوان تهيه فرمائيد. براي جلوگيري از ذوب شدن يخ مخصوص آب، آن را در سرد کن قرار دهيد تا هم سرماي سرد کن را بيشترحفظ کند. وهم ديرتر ذوب شود. بعد ازصرف غذا، سرد کن را دوباره با غذاهاي غيرفاسد شدني، پر نمائيد (درصورت عدم تأمين يخ)، چنانچه يخ براي سرد کن تأمين شود، مي توان غذاهاي فاسد شدني را نيز در درون سرد کن قرار داد. درسفرهاي طولاني و براي جلوگيري از خستگي يا بي حوصلگي مسافرين، هر 1 يا 2 ساعت يک ميان وعده مناسب را پيشنهاد دهيد. براي پيشگيري ازاعتراض کودکان به منظور اعلام گرسنگي هريک ساعت 1 خوراکي به کودکان بدهيد. البته دراين رابطه برخي اسنک ها بهتر از سايرين هستند مانند ميوه هاي تازه يا خشک شده، مغزها همانند پسته و بادام، بيسکويت و..، که قابليت مهار گرسنگي کودکان را داشته باشد. چنانچه درطي سفرکردن قصد خوردن غذا در رستوران ها، کبابي ها، ساندويچي ها و...، را داريد، سعي نمائيد قبل از سفارش دادن غذا، وضعيت بهداشتي محل وپرسنل واحد صرف غذا را ارزيابي نمائيد، اين عوامل بهترين عامل انتخاب شما مي تواند باشند. چنانچه به وضعيت بهداشتي اين محل ها شک داشته باشيد، آنجا را ترک نمائيد ومحل مناسب تري را انتخاب کنيد. اگرناچار به انتخاب محل هستيد، سعي کنيد قبل از مصرف غذا ازکيفيت آن ازطريق بينائي، بويائي، چشائي و...، مطلع شويد. ضمناً غذاهائي را انتخاب کنيد که از ترکيب مواد غذائي کمتري تهيه شده باشند. به عنوان مثال کباب برگ ويا جوجه کباب، درمقابل کباب کوبيده از ترکيبات کمتري تشکيل شده اند، لذا اولويت مصرف با کباب برگ و يا جوجه کباب درمقابل کباب کوبيده مي باشد. اميد است که با رعايت نکات ايمني ذکر شده سلامتي خود وخانواده تان را تضمين کرده وسفري سالم وخوش درپيش رو داشته باشيد.
منبع:نشريه آشپزباشي، شماره 50.