عزت و کرامت نفس، يکي از اساسي‏ترين عوامل رشد مطلوب شخصيت جوانان است. براي اينکه جوانان بتوانند از بيشترين ظرفيت و توان‏مندي‏هاي خود بهره ببرند، لازم است نگرشي مثبت به خود داشته باشند. بي‏گمان جواناني که داراي احساس خود ارزشمندي و خصلت عزت نفس هستند، به پيشرفت تحصيلي و آمادگي مناسب در رويارويي با مشکلات زندگي دست مي‏يابند.
انسان والا به فرموده امام علي عليه‏السلام : «نفس خود را عزيز مي‏دارد، خود را از خواري دور نگاه مي‏دارد و به پستي گناه و کرنش در برابر گناهکار و ستمگر تن نمي‏دهد».
چنين انساني «نه تنها حق ديگران را محترم مي‏شمارد و چشم‏درشتي بدان ندارد، بلکه شرف و عزت را در بي‏نيازي از مردم مي‏داند» و به زور بازوي خود متکي است، «از کار نمي‏گريزد و به تلاش خود متکي است».
قرآن کريم عزت را خواست خدا، رسول خدا و مؤمنان مي‏داند و مي‏فرمايد: «وَ لِلّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُوءْمِنينَ؛ عزت از آن خدا و پيامبر و مؤمنان است». (منافقون: 8)
ارزش عزت نفس چنان بالاست که سرور آزادگان جهان مي‏فرمايد: «مَوْتٌ في عِزٍّ خيرٌ مِنْ حَياةٍ في ذُلٍّ؛ مرگ با عزت از زندگي با ذلت بهتر است».
حضرت علي عليه‏السلام در رهنمودي، حقيقت اين مرتبه وجودي را به خوبي نشان داده است، آنجا که درباره عزت نفس مي‏فرمايد:
«کم داشتن و به کم قانع بودن و نه دست، پيش ديگران دراز کردن» است.
از حضرت امير عليه‏السلام نقل شده است که روزي از برابر قصابي مي‏گذشت، قصاب گفت: گوشت‏هاي خوبي آورده‏ام. حضرت فرمود: اکنون پول ندارم که بخرم. قصاب گفت: صبر مي‏کنم. حضرت فرمود: نه! به شکمم مي‏گويم صبر کند.
کسي که نفسش با کرامت است، مي‏تواند به سادگي و آساني از شهوت‏ها چشم‏پوشي کند و در مقابل، کساني که با ارزش والاي کرامت نفس ناآشنايند، گرفتار صفاتي ناپسند مانند بي‏برنامگي، خيال‏پردازي، بي‏حيايي، پيروي از شهوت‏ها و... هستند.