دير زماني است كه انواع دوخت‌هاي سنتي نظير تابلوهاي مليله‌دوزي ، سرمه‌دوزي و منجوق‌دوزي ، روميزي‌هاي گلابتون يا سوزن‌دوزي ، جانمازهاي ترمه ، جليقه‌هاي مخمل و بقچه‌هاي گلدوزي ، زينت‌بخش زندگي ما ايرانيان است و در بين خانواده‌هاي ما از جايگاه ارزشمند برخوردار مي‌باشد ، اما خيلي از مردم به ويژه خانم‌هاي جوان ، ياشيوه نگهداري اين نوع صنايع دستي آشنا نيستند .به همين دليل در اين ستون كوشيده‌ايم به نكاتي در باره طرز شست و شو ، لكه‌گيري ، اتوكشي و … اين نوع دوخت‌هاي سنتي بپردازيم .
روش نگهداري و شست‌وشوي كارهاي سوزن‌دوزي
اغلب ديواركوب‌ها ، پرده‌ها و تابلوهايي كه در آنها دوخت‌هاي سنتي به كار رفته است به مرور ايام گرد و غبار مي‌گيرند كه اين امر از جلوه كار كم مي‌كند .
در عين حال برخي از انواع اين صنايع دستي را نمي‌توان شست و شو كرد پس چاره كار چيست ؟
براي اين منظور ابتدا پارچه موردنظر را در هواي آزاد آويزان كرده ، به آرامي ضرباتي با چوب به پشت آن بزنيد تا گردو غبار موجود از آن كاملاً زدوده شود ، سپس پارچه را بدون آنكه مچاله يا تا كنيد در آب ولرم فرو ببريد ،
اين عمل را تا آنجا ادامه دهيد كه آب تميز و صافي از آن خارج شود . بعد آن را درون حوله‌اي لوله كنيد تا آب اضافي‌اش خوب گرفته شود .
اگر لازم باشد از دو يا سه حوله مي‌توانيد براي اين كار استفاده كنيد ، سپس پارچه را درمعرض هواي آزاد قرار دهيد تا خشك شود .
نحوه شست و شوي پارچه مخمل نيز به همين صورت است ، چه روي پارچه سوزن‌دوزي باشد چه نباشد.
دقت كنيد پارچه‌هايي كه روي آنها مليله دوزي شده ، به هيچوجه قابل شست و شو نيستند .
براي شست و شوي پارچه‌هاي دست‌دوزي حتماً بايد از ثبات رنگ نخ‌ها و يا خود پارچه اطمينان حاصل كنيد .
براي اين كار يك پارچه نخي سفيدرنگ را مرطوب كرده ، به آرامي به پشت پارچه يا دوخت بكشيد ، در صورتي كه رنگ پارچه و نخ كار ثابت بود اثري روي پارچه سفيد نمي‌گذارد ، در غير اين صورت از شستن آن صرف‌نظر كنيد .
براي شست‌وشوي دست‌دوزي‌ها هرگز آنها را چنگ نزنيد و از مواد پاك‌كننده مانند آب‌ژاول ، كلر و ديگر مواد سفيدكننده استفاده نكنيد .
نحوه اتوكشي انواع سوزن‌دوزي براي اتوكشي سوزن‌دوزي‌ها هرگز نبايد اتو را مستقيماً روي كار بگذاريد ، بلكه بايد در پشت كار يك تكه پارچه نم‌دار سفيد انداخته ،
اتو را روي محل مورد نظر بگذاريد و برداريد ، زيرا كشيدن اتو روي دست‌دوزي‌ها ممكن است به كار آسيب بزند و باعث جابجايي نخ‌ها ، منجوق‌ها و يا مليله‌ها بشود .
اتوكشي موادي از قبيل نقده ، گلابتون و پولك بايد با حرارت كاملاً ملايم و يا حداقل درجه حرارت صورت پذيرد ،
چون مواد مذكور در مقابل حرارت تغيير شكل مي‌دهند .
در صورتي كه از نخ نامرئي براي دوخت استفاده شده تا حد امكان از اتوكردن كارخودداري كنيد. الياف پلاستيك حتي در مقابل حرارت كم‌نيز ممكن است شكل اوليه خود را از دست بدهند و باعث افت كار شوند .
تا آنجا كه ممكن است از شست‌وشوي پارچه گرانقيمت دست‌دوزي شده ترمه يا مخمل خودداري كنيد.
منبع: www.parsifa.com