در اين مقاله مي خوانيد :
• اطلاعات عمومي در مورد سرطان
• تأثير ورزش در پيشگيري از سرطان
• چگونه ورزش کنيم تا براي پيشگيري از بيماريها و سرطان مؤثر باشد
• جايگاه ورزش در درمان بيماران سرطاني و چگونگي انجام ورزش توسط اين بيماران
• سرطان‌هايي که نقش ورزش در آنها به اثبات رسيده
• آيا ورزش مي‌تواند عاملي براي بيماري سرطان باشد؟
امروزه ورزش جايگاه ويژه اي در پيشگيري و درمان بسياري از بيماريها دارد،سرطان هم جزو بيماريهايي است که ارتباط نسبتاً زيادي با شيوه زندگي افراد دارد. صنعتي شدن جوامع باعث افزايش بروز اين بيماري شده است، در اين مقاله ابتدا مطالب مهمي در مورد سرطان گفته مي شود و سپس نقش تحرک و ورزش در کاهش بروز سرطان بررسي شده و سپس طريقه ورزش کردن مؤثر آموزش داده مي شود . ورزش در بيماران مبتلا به سرطان و جايگاه آن در درمان اين بيماران هم جزو ديگري از اين مقاله است.
اطلاعات عمومي و مهم در مورد سرطان :
1. کاربرد روشهاي رايج (جراحي، پرتو درماني، شيمي درماني و درمانهاي بيولوژيک) موجب علاج قطعي بيش از 50 درصد بيماران مبتلا به سرطان مي‌شود با اين وجود بيماران تشخيص سرطان را از دردناکترين و منقلب کننده ترين رخدادهاي زندگي خود مي‌دانند
2. سن مهمترين عامل خطرساز در ابتلا به سرطان است به طوري که
3. گروه درماني سرطان شامل : پزشک مراقبت هاي اوليه – متخصص انکولوژي – جراح انکولوژي – متخصص پرتوتابي – پرستار انکولوژي – داروساز- مددکار اجتماعي – متخصص بازتواني و مشاوران آنها هستند.
4. اگر سرطان در غربالگري تشخيص داده شود(اين کار در مراکز بهداشتي درماني سراسر کشور براي بعضي از سرطانها انجام مي‌شود) هر چه تشخيص در مراحل اوليه و زودرس باشد نتيجه درمان بهتر است، ولي اکثر سرطانها بعد از ظهور علائم تشخيص داده مي‌شوند(اين علائم به خاطر اثر توده‌اي يا فشاري تومور و يا تغييرات ناشي از توليد سايتوکين‌ها و هورمون‌هاي توليدي تومور است).
5. در مردان سرطان پروستات و در زنان سرطان سينه شايعترين سرطان مي‌باشد
6. سرطان دومين عامل مرگ و مير در کشورهاي توسعه يافته و سومين در کشورهاي در حال توسعه و ايران و البته در کشور ايران اولين عامل مرگ و مير بيماري‌هاي قلبي،عروقي و در مقام دوم تصادفات قرار دارد.
7. سرطان سومين عامل مرگ و مير در ايران است سالانه 30 هزار نفر مي‌ميرند و 70 هزار مورد جديد اضافه مي‌شوند پيش بيني مي‌شود عدد درست سرطان در ايران 100 هزار نفر در سال باشد.
8. اجتناب از نور خورشيد: استفاده از کرم‌هاي ضد آفتاب خطر سرطان سلول سنگفرشي را کم مي‌کند ولي خط ملانوم را ممکن است افزايش دهد البته بايد توجه کرد کساني که از کرم‌هاي ضد آفتاب استفاده مي‌کنند معمولاً مدت بيشتري در معرض نور آفتاب قرار مي‌گيرند که اين مي‌تواند خطرناک باشد.
مردي که روزي 2 بسته سيگار به مدت بيست سال مي‌کشد نسبت به يک غير سيگاري 60 تا 70 بار بيشتر مبتلا به سرطان مي‌شود
9. سه تاريخ مهم زندگي هر زن که اثر عمده اي بر ميزان بروز سرطان پستان دارد:
1. اولين قاعدگي : خطر در زنانيکه اولين بار در سن 16 سالگي قاعده شوند فقط 50 تا 60 درصد زناني است که در سن 12 سالگي قاعده شده‌اند (قاعدگي زودرس خطر سرطان را افزايش مي‌دهد)
2. اولين حاملگي فول ترم : زناني که اولين حاملگي فول ترم را تا سن 18 سالگي تجربه کنند 30 تا 40درصد کمتر از زناني که اولين حاملگي خود را در سنين بالاتر تجربه مي‌کنند به سرطان مبتلا مي‌شوند.
3. سن يائسگي : يائسگي زود هنگام خطر سرطان را 35 درصد کمتر مي‌کند.
4. مدت زمان شيردهي : ريسک سرطان سينه را به مقدار زيادي کاهش مي‌دهد در مطالعات ثابت شده زناني که مجموعاً به مدت 40 ماه به فرزندان خود شير داده‌اند، ريسک سرطان را در خودشان بسيار کاهش داده‌اند.
10. سه شعار مهم آموزشي در مورد سرطان :
• آموزش و شناخت عوامل خطرساز سرطان ، راهي براي تندرستي است.
• اکثر سرطانها قابل درمان هستند.
• در اثر آموزش و بالا بردن سطح اطلاعات مردم زمان و سيکل درمان هم کوتاهتر مي‌شود
تأثير ورزش در پيشگيري از سرطان
نگاهي به وضعيت جوامع انساني در کل جهان نشان مي‌دهد که زندگي بشري نسبت به سالهاي گذشته پيشرفت چشمگيري داشته و در مقابل اين پيشرفتها يک تغيير مهم در زندگي ايجاد شده که عبارت است از کاهش بکارگيري بدن به دليل افزايش امکانات و تسهيلات زندگي مي‌باشد. کم تحرکي و بي‌تحرکي امروزه يکي از مشکلات اساسي بشر مي‌باشد
در پيشگيري و کنترل سرطان بايد به يک نکته اساسي توجه کرد و آن اين که سرطان تنها يک اتفاق لحضه‌اي نيست بلکه فرايندي از انواع تغييرات سلولي است که باعث مي‌شود سلول بيشتر و بيشتر خود مختار شود.
راههايي که ورزش از طرق آن سبب کاهش بيماري ها و سرطان در انسان مي‌شوند را به 10 گروه تقسبم مي‌کنيم:
1 : بهبود وضعيت سيستم ايمني :
در سالخوردگي سيستم ايمني بدن به طور چشم گيري کاهش مي‌يابد(بخصوص ايمني سلولي)، به نظر مي‌رسد که اين تغيير سيستم ايمني سبب شيوع بيشتر سرطان باشد ورزش با بهبود وضعيت سيستم ايمني خصوصاً در افراد سالمند مي‌تواند در پيشگيري از سرطان مؤثر باشد.
2 : نقش ورزش در کاهش استرس :
• تمرينات بدني موجب کاهش استرس مي‌شوند زيرا از يک طرف سبب تخليه انرژي شده و اجازه مي‌دهند که بدن از انجام آنها به ثبات برسد و از طرف ديگر امکان تمرکز را به فرد مي‌بخشد و به او آرامش مي‌دهند و به هر حال باعث کاهش فشارهاي رواني مي‌شوند.
• تغييرات هورموني در طي فعاليت فيزيکي باعث بهبود خلق مي‌شود و استرس را کاهش مي‌دهد.
• ورزش باعث افزايش آمادگي جسماني و احساس مثبت نسبت به شرايط جسماني در خود فرد مي‌شود.
• مطالعات نشان داده نگرش فرد به خود و زندگي خود موجب کند شدن و يا سرعت بخشيدن به تکثير سلولهاي خطرناک و ظهور سرطان مي‌گردد.
• فوايد رواني شيوه زندگي فعال در مطالعات زيادي تأييد شده است.
• فشار رواني در افراد ورزشکار به طور معني داري کمتر از افراد غير ورزشکار است.
• ورزش افراد را در يک وضعيت ايده‌ال شخصيتي و رواني قرار مي‌دهد.
• استرس سطح ايمني بدن ( سلولهاي مسئول ايمني) را کاهش مي‌دهد.
• تجارب فشارآور رواني، حالات عميق تنشي و اضطرابي، ناکاميهاي شديد، افسردگي طولاني، محروميت از خواب به طور مکرر، داغديدگي، سوگواري و ساير حالات هيجاني منفي مي‌تواند موجب کاهش مؤقت يا طولاني مدت حساسيت دستگاه ايمن سازي بدن شده و شخص را در معرض انواع بيماريها و سرطان قرار دهد ورزش با افزايش ذخاير فيزيولوژيک بدن انسان را در برابر اين فشارها مقاوم مي‌سازد.
3 : نقش ورزش در کاهش افسردگي :
o امروزه افسردگي به عنوان يکي از دلايل مهم ابتلا به سرطان اعلام شده و در طي درمان هم وضعيت روحي و رواني فرد درمان گيرنده و طول عمر آنرا مشخص مي‌کند.
o سرطان مخصوصاً با دو ويژگي عمده شخصيت همراه است که يکي عبارت است عدم ظهور هيجان و يا سرکوبي هيجان ، ديگري تمايل به ظهور احساسات بي پناهي و نااميدي در مواجهه با استرس به عنوان مثال افراد پرخاشگر مستعد ابتلا به بيماري عروق کرونري قلب و در حالي که در افراد مستعد ابتلا به سرطان اين موضوع برعکس است.
o افسردگي به ميزان فراواني توسط ورزش رفع مي‌شود.
o ورزش بيشتر انواع افسردگي را با اثراتي مشابه داروهاي درماني مي‌تواند از بين ببرد.
o مطالعه 1999 Blumenthal و همکاران 3 گروه مبتلا به افسردگي را بررسي کردند:
گروه 1 : درمان 4 ماه فقط با فعاليت ورزشي هوازي
گروه 2 : درمان فقط استفاده از داروهاي ضد افسردگي
گروه 3 : درمان ترکيبي دارو و ورزش هوازي
نتيجه : شروع اثر درمان با دارو(گروه اول) سريعتر بوده اما بعد از 4 ماه تفاوتي بين 3 گروه از نظر علائم افسردگي وجود نداشته ولي بعد از 6 ماه : عود بيماري در کساني که فقط از ورزش استفاده کرده بودن خيلي کمتر از دو گروه ديگر بوده است.
4 :نقش ورزش در تصحيح شيوه زندگي :
o افرادي که ورزش مي‌کنند معمولاً کمتر سيگار مي‌کشند اعتياد به مواد مخدر و الکل در ورزشکاران بسيار کمتر از ديگر افراد مي‌باشد و امروزه ثابت شده که سيگار، مواد مخدر و الکل از عوامل مهم ابتلا به سرطان مي‌باشند.
o تغييرات کوچک در شيوه زندگي روزمره به ما کمک مي‌کند که شانس ابتلا به سرطان را کاهش دهيم.
5 : نقش ورزش در بازسازي و توانمندسازي منابع بدن :
نقش ورزش در بازسازي منابع بدن بقدري مؤثر و مفيد است که در بيماران مبتلا به سرطان دومين عامل مهم بعد از درجه سرطان در نتيجه درمان بيماران، ذخيره فيزيولوژيک آنها است.
6 : نقش ورزش در تغذيه صحيح و تناسب بدني:
o معمولاً کساني که ورزش مي‌کنند دنبال تناسب بدني هم هستند و پر واضح است که تناسب بدني در سايه تغذيه صحيح مقدور مي‌باشد ، اين سه مثل حلقه‌هاي زنجير به هم پيوسته هستند. امروزه ثابت شده که سرطان با تناسب بدني و چربي غذا و خون ارتباط زيادي دارد.
o نقش رژيم غذايي پرچرب خطر ابتلاء به سرطان هاي سينه ، کولون، پروستات و آندومتر را افزايش مي‌دهد.
o فيبر موجود در رژيم غذايي در مقابل ابتلا به پوليپ‌هاي کولون و سرطان مهاجم کولون اثر محافظتي دارند.
o عدم تحرک همراه با چاقي مي‌باشد، افرادي که وزن‌شان زياد است مقاومت به انسولين پيدا مي‌کنند و سطح انسولين در گردش آنها بالا مي‌رود که منتهي به افزايش غلظت فاکتور رشد شبه انسولين مي‌شود و به نظر مي‌رسد اين فاکتور محرک تکثير مخاط روده‌اي باشد و ورزش مدت زمان حضور اين ماده در بدن و تماس آن با روده را کاهش مي‌دهد.
o سرطان کولون و رکتوم با افزايش غلظت کلسترول سرم و مرگ و مير ناشي از بيماريهاس عروق کرونر ارتباط دارد بالا بودن کلسترول سرم خطر ايجاد آدنوم و کارسينوم کولون و رکتوم را مي‌افزايد.
o چاقي ارتباط نسبتاً زيادي با سرطان رحم دارد.
7 :نقش ورزش در افزايش تحرک روده و کولون
o فعاليت فيزيکي بخصوص از نوع تفريحي با احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم ارتباط معکوس دارد.
o فعاليت فيزيکي در سرطان کولون بسيار مؤثر شناخته شده است.
o در يک مطالعه از مبتلايان به سرطانهاي روده‌اي 71% شان برنامه ورزشي و پياده روي نداشته‌اند.
o پژوهش يکي از دانشمندان ( Jedrychowski ) نشان داد فعاليتهاي فيزيکي لذت بخش احتمال ابتلا به سرطان کولون را تا 50% کاهش مي‌دهد.
o افرادي که داراي مشاغل کم تحرک مانند قالي بافي و افراد داراي فعاليت سنگين بدون تفريح ريسک بالايي براي ابتلا به سرطانهاي کولورکتال را دارند.
8 : نقش ورزش در کاهش عوارض داروها
9 : نقش ورزش در بازسازي بافتهاي فرسوده و آسيب ديده بدن
10: نقش ورزش در کاهش ابتلا به سرطان پروستات:
يک پژوهش 14 ساله بر روي 48 هزار مرد نشان داد که 70% از از آقايانى که سنين بين 65سال و بيشتر دارند و حداقل هفته اى سه ساعت ورزش سنگين انجام مى دهند کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند و آن عده کمى هم که به اين بيمارى مبتلا شده اند، بيماريشان از وخامت زيادى برخوردار نيست و ورزش باعث شده تا روند سرطان پروستات کاهش داشته باشد و حتى ميزان مرگ و مير حاصل از اين بيمارى نيز کاهش يافته است، بنابراين يک پيوند و رابطه دقيقى بين ورزش و خطر ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد
چگونه ورزش کنيم تا در پيشگيري از بيماريها و سرطان مؤثر باشد
چند تعريف در ورزش و فعاليت :
فعاليت جسماني: هر حرکت بدني که در نتيجه انقباض عضلات اسکلتي باشد و مصرف انرژي بيشتري را بطلبد: مثل باغباني- شستشوي اتومبيل يا نظافت خانه
تمرين ورزشي: نوعي فعاليت جسماني به صورت حرکات بدني برنامه ريزي شده ، با برنامه ريزي و تکرار منظم که در جهت بهبود يا حفظ آمادگي جسماني انجام مي‌شود
آمادگي جسماني: يک مفهوم چند بعدي است و در واقع مجموعه‌اي از خصوصيات ذاتي يا اکتسابي افراد در ارتباط با توانايي انجام فعاليت جسماني را در بر مي‌گيرد و متشکل از سه جزء است:
1. اجزاء وابسته به مهارت : چابکي – تعادل – هماهنگي – سرعت – توان و زمان
2. اجزاء وابسته به سلامت: توانايي انجام شديد فعاليت هاي روزمره که حاصل استقامت قلبي عروقي، قدرت و استقامت عضلاني، انعطاف پذيري و ....
3. اجزاء وابسته به فيزيولوژيک : وضعيت سيستم‌هاي متابوليک، محيط بدن، محتواي چربي و توزيع آن در بدن ، سلامت استخوان
در انجام ورزش بايد به نکات زير توجه کرد:
فراواني – شدت – زمان – نوع – کيفيت (گرم کردن و سرد کردن) – اصول پايه تمرين
فراواني ورزش :
ورزش به دفعات 3 تا 5 بار در هفته ( 3 تا 5 روز در هفته) مناسب مي‌باشد کمتر از 3 بار اثر بخشي ورزش را کاهش مي‌دهد و بيش از 5 بار هم فوايد بيشتري را براي فرد به ارمغان نمي‌آورد و در بعضي مواقع شايد آسيب رسان هم باشد.
شدت انجام ورزش :
براي اينکه افراد از نظر آمادگي جسماني و شرايط بدني متفاوت هستند بنابراين ورزش مناسب در هر شخص بستگي به شرايط جسمي و وجود يا عدم وجود بيماري در شخص دارد.
مدت زمان انجام ورزش :
بر اساس شدت و با توجه به فرمول هاي آن تنظيم مي‌شود .
نوع ورزش :
فعاليتهاي هوازي يا استقامتي ( شدت کم و مدت زياد) بيشترين بهبود را در سطح آمادگي قلبي ريوي حاصل مي‌کنند ( عضلات بزرگ + مدت طولاني )مثل : پياده روي،کوه پيمايي، دويدن، دوچرخه سواري، قايقراني، شنا، اسکيت، اسکي، صحرانوردي، طناب زدن ، بازي‌هاي استقامتي و ...
اجزاي يک جلسه برنامه ورزشي :
1. گرم کردن ( حدود 5 تا 10 دقيقه) مثل پياده روي آرام ، به هيچ عنوان نبايد از اين مرحله صرف نظر کرد خصوصاً آنهايي که سابقه ورزشي ندارند يا بيمارترند و يا سن بالاي 55 سال دارند .
2. فاز محرک يا استقامتي(حدود 20 تا 60 دقيقه)
3. فعاليت هاي تفريحي( دلخواه)
4. سرد کردن ( حدود 5 تا 10 دقيقه
اصول پايه تمريني:
براي به حداکثر رساندن فوايد سلامتي و آمادگي و در عين حال تقليل مشکلات احتمالي و آسيب‌ها بايد از اصول پايه در تمرين پيروي شود:
1. اصل اضافه بار ( Overload) : بدن بايد از لحاظ فيزيکي در سطحي بالاتر از آنچه به آن عادت دارد فعاليت کند.(فراواني، شدت و زمان يا مدت)
2. اصل پيشرفت تدريجي ( Progression) : هميشه ابتدا زمان را افزايش دهيم و بعد شدت را
3. اصل ويژگي ( Specificity ) : نوع ورزش ، عضلات درگير در ورزش ، هوازي و غير هوازي بودن
4. اصل برگشت پذيري ( Reversibility ) : در صورت توقف طولاني مدت ورزش متأسفانه بهبود آمادگي جسماني حاصله بسرعت از دست خواهد رفت.
فوايد گرم کردن در ورزش:
1. گذر از حالت استراحت به ورزش را تسهيل مي‌کند
2. عضلات قامتي را تحت کشش قرار مي‌دهد
3. جريان خون را افزايش مي‌دهد
4. ميزان متابوليسم را زياد مي‌کند
5. استعداد به آسيب را کاهش مي‌دهد( افزايش قابليت اتساع نسج همبند، افزايش دامنه حرکتي و عملکرد مفصلي و افزايش کارايي عضلاني
6. داراي ارزش براي پيشگيري است.
7. گرم کردن بهتر است به مدت 5 تا 10 دقيقه باشد
فوايد سرد کردن در ورزش:
1. ايجاد تغييرات مطلوب در گردش خون و نيز بازگشت ضربان قلب و فشار خون به مقادير نزديک زمان استراحت را مقدور مي‌سازد
2. بازگشت وريدي را بهبود مي‌بخشد و باعث کاهش هيپوتانسيون و سرگيجه پس از ورزش مي‌شود
3. دفع حرارت بدن را تسهيل مي‌نمايد
4. موجب برداشت سريعتر اسيد لاکتيک نسبت به بازيابي در وضعيت ساکن مي‌شود
5. با اثرات احتمالي و مضر افزايش کاته کولامين‌هاي پلاسما پس از ورزش مقابله مي‌کند( اين امر در بيماران قلبي حائز اهميت است)
جايگاه ورزش در درمان بيماران سرطاني و چگونگي انجام ورزش توسط اين بيماران
1. نحوه و ميزان ورزش در بيماران سرطاني به چند عامل بستگي دارد:
• نوع سرطان
• نوع درمان(راديوتراپي – شيمي درماني و يا درمانهاي هورموني)
• مرحله درمان ( فعال يا نگه دارنده)
• اطلاعات و وضعيت پزشکي بيمار
• توانايي فيزيکي بيمار
• و کلاً‌پيشنهاد مي‌شود که ورزش از حالت سبک شروع شود و حتماً با پزشک خود مشورت کننند و در موارد زير هم ضمن احتياط سريعتر با پزشک خود ارتباط برقرار کنند: ايجاد مشکل تنفسي – سرگيجه - عدم تعادل – درد - درد سينه - درد عضلاني طول کشيده
2. برنامه ورزشي پياده روي با سهولت کاربرد، نداشتن عارضه جانبي، پايين بودن هزينه و ايجاد شادي و نشاط و مزاياي فراوان ديگري که دارد مي‌تواند به عنوان يکي از راههاي پيشگيري و کنترل خستگي بيماران تحت اشعه درماني بکار رود.
3. مشکلاتي که بيماران سرطاني در حين درمان با آن مواجه مي‌شوند عبارتند از : خستگي(70%)، ضعف، مشکل خواب، تمرکز کمتر، کاهش حوصله، خشکي و سفتي عضلاني، کاهش اشتها
4. خستگي شايعترين عوارض سرطان است( 70% بيماران تحت اشعه درماني و شيمي درماني)
5. اين خستگي در بسياري از بيماران آنقدر شديد است که فعاليتهاي روزانه آنها را مختل مي‌کند
6. بيماران بيان مي‌کنند که خستگي مربوط به سرطان با خستگي تجربه شده قبل از سرطان فرق دارد آنها اين خستگي را بسيار شديد، مزمن و نا اميد کننده توصيف مي‌کنند که با استراحت هم برطرف نمي‌شود
7. خستگي ناشي از اشعه درماني چندين علت دارد: محصولات ناشي از تخريب تومور و يا ناشي از تغذيه رقابتي تومور و همينطور خستگي با دفعات اشعه درماني افزايش مي‌يابد
8. مطالعات جديد نشان داده‌اند که فعاليت جسمي مي‌تواند کيفيت زندگي، خلق و انجام فعاليت جسمي بيماران را در طي و بعد از درمان بهبود بخشد
9. در يک بررسي افرادي که تحت درمان اشعه درماني بودند به دو گروه شاهد و آزمون تقسيم شدند و گروه شاهد به طور معمولي و بدون هيچ ورزش و لي گروه آزمون روزانه با نظارت کارشناس 20 دقيقه پياده روي منظم داشتند :
a. در هفته اول درمان در هر دو گروه خستگي خيلي قابل ملاحظه نبود
b. بعد از چهار هفته بيشتر افراد گروه آزمون(20 دقيقه پياده روي) خستگي‌اشان به صورت خفيف بود ولي در گروه شاهد خستگي به صورت شديد و خيلي شديد بود
c. در هفته پنجم اين اختلاف خستگي به اوج خودش رسيد
10. مطالعاتي هم که روي اثر ورزش در توانبخشي بيماران سرطاني بعد از درمان با دوز بالاب شيمي درماني و پيوند مغز استخوان کار کرده بودند نشان داد که ورزش هوازي آمادگي بيماران سرطاني را افزايش و به همراه آن خستگي در اين گروه بيماران هم کم مي‌شود
در مطالعاتي که خانم شوارتز بر روي الگوهاي روزانه خستگي و اثر ورزش بر خستگي بيماران سرطاني انجام داده بود همين نتيجه را گرفت که ورزش سطح متوسط و شديد خستگي را کاهش مي‌دهد
11. باز هم تکرار مي‌کنيم که ورزش در درمان و بازتواني بيماران سرطاني نقش بسيار ويژه اي دارد، کاهش خستگي، کاهش ضعف، بهبود خواب، تمرکز بهتر، افزايش حوصله، پيشگيري از خشکي و سفتي عضلاني، بهبود اشتهاي بيماران و ...
سرطان هايي که نقش ورزش در آنها به اثبات رسيده است
امروزه نقش ورزش در سرطان هاي کولورکتال ، سينه ، رحم ، تخمدان و پروستات کاملاً شناخته شده است
آيا ورزش مي‌تواند عاملي براي بيماري سرطان باشد؟
• متأسفانه در بعضي از مواقع ممکن است ورزش عامل سرطان باشد:
1. دوپينگ و استفاده از مواد نيروزا مثل مصرف استروئيدهاي آنابوليک در ورزشکاران باعث افزايش تومورهاي کبدي مي‌شود
2. ورزشکاراني که تمرينات خود را در زير نور آفتاب انجام مي‌دهند به علت قرار گرفتن زياد زير نور آفتاب مستعد به سرطانهاي پوستي هستند استفاده از پمادهاي ضد آفتاب و تمرين در مواقع که آفتاب نيست بهتر است
3. ورزش در هواي آلوده به دود سيگار سبب مي‌شود که کارسينوژنهاي بيشتري در تماس با سلولهاي ريوي قرار گيرند
4. استفاده از مکمل هاي غير استاندارد هم مي‌تواند تحديدي براي ورزشکاران باشد.