مشورت ادراک و هشياري دهد
عقلها مرعقل را ياري دهد
گفت پيغمبر بکن اي رأي زن
مـشورت کالمستشار مؤتمن(1)
مشاوره يعني «پيوند عقل‏ها با عقل خود» يک اصطلاح «ژنريک» يا عام است که در برگيرنده فرايندهاي متعددي نظير مصاحبه، اجراي آزمون، راهنمايي، توصيه و ساير موارد مربوط به اين امور است.
هدف مشاوره، ياري رساندن به فرد به منظور حل مشکلات او، طرح و نقشه براي آينده وي، تغيير نگاه و نگرش شخص به حيات و زندگي و کمکهايي فکري از اين قبيل است.
روان شناس مشاور کسي است که با تخصص خود در زمينه راهنمايي و هدايت رفتاري، مسائل و مشکلات ازدواج، انتخاب شغل و حرفه، امور اجتماعي، مسائل تحصيلي و آموزشي و ساير موارد مربوط به ديگران کمک مي‏کند. در سيره و سخن پيشوايان پاک انديش : «مشورت» پشتيبان بي‏مانند در زندگي،(2) پيروزي‏بخش عرصه‏هاي ترديد و زمينه‏ساز برکات گرانسنگ در امروز و فرداي همگان بويژه نسل جوان توصيف شده است. و از آن سو، بي توجهي به آراء و نظريات خالصانه و دلسوزانه ديگران باعث «هلاکت انسان» و «سقوط» از مسير ترقي و تکامل معرفي شده است.(3)
مشاوره براي جوانان، از دو مفهوم مکمل برخوردار است، يکي آنکه ديگران با آنان مشورت کنند و ديگر اينکه آنان بتوانند با اطرافيانشان به مشورت بپردازند.

آثار مشاوره با نسل جوان

آثار مشاوره با نسل جوان براي جوانان عبارتست از:

1.ورزيدگي نيروي فکر و انديشه

مشاوره با جوان نيروي فکر و انديشه او را عميق‏تر و ورزيده‏تر مي‏کند، زيرا اصل مشورت، اتصال عقل ديگران با عقل خويش است و هر موقعيت مشاوره‏اي، جوان را در برابر پرسشي قرار مي‏دهد که لازم مي‏داند به خوبي بينديشد، و پاسخي شايسته ارائه کند و در حقيقت چنين فرصتي، زمينه را براي رشد و پرورش نيروي عقلاني، فراهم مي‏نمايد و او را از جامع‏نگري و پختگي فکري بيشتري در مقايسه با همسالان خود که در چنين شرايطي نيستند، برخوردار مي‏سازد.

2.تأييدي بر احساس کفايت و قابليت

پذيرش شخص در خانواده يا جامعه، باعث مراجعه افراد و کسب آراء و نظرات اوست. مشورت با جوان تأييدي بر احساس قابليت فکري و کفايت عقلاني اوست و هر اقدام مشاوره‏اي پاسخي به نياز جوان براي پذيرش و مقبوليت نزد ديگران است و حاصل آن، افزايش ميزان اعتماد به نفس فرد خواهد بود.

3.برداشت جديدي از مسئوليت

جوان پس از هر مشورتي که ديگران با وي ترتيب مي‏دهند، برداشت جديدي از احساس مسئوليت پيدا مي‏کند. اين امر به ويژه در خانواده بيشتر احساس مي‏شود، زماني که والدين با فرزند جوان خود به مشورت مي‏پردازند، وي اين گونه استنباط مي‏کند که او در اين زندگي منزوي، غريبه و جدا يا دور افتاده از دل‏ها و ديده‏ها نيست، بلکه متعلق به اين زندگي است، چون براي پيشرفت و بهبود همين زندگي از وي نظرخواهي مي‏نمايند، لذا احساس مسئوليت بيشتري نسبت به خود و اطرافيان پيدا مي‏کند.

4.کمتر شدن فاصله‏هاي عاطفي

مشورت نوعي پيوند عاطفي و فکري است که صورت ظاهري آن جنبه فکري داشته و جنبه باطني آن رنگ و لعاب عاطفي دارد. هر مشورتي که با نسل جوان انجام مي‏شود، «فاصله‏هاي عاطفي» کمتر مي‏شود و احساس انس و محبت بين افراد با جوان بيشتر و بيشتر مي‏گردد.

5.نوعي آموزش غير مستقيم به نسل جوان

مشورت با نسل جوان نوعي آموزش غير مستقيم محسوب مي‏شود، زيرا وي از رفتار
والدين و اطرافيان مي‏آموزد که افراد بالغ به مشاوره به وي توجه دارند و چنين همّت مبارکي از سوي اطرافيان نه تنها با غرور و عزّت نفس آنان اصطکاک ندارد بلکه جوان را آماده جمع‏نگري به جاي «تکروي در زندگي» و بهره‏وري از مصلحت‏انديشي و تجربيات ديگران در چهره مشاوره مي‏نمايد.

شرايط مشاوره نسل جوان با ديگران

ويژگي‏هاي يک مشاور براي جوانان، با ديگر مشاوران در سطح عموم جامعه، به طور ريشه‏اي و شيوه‏اي متفاوت است؛ فراهم ساختن اين شرايط باعث ايجاد تفاهم و اعتماد متقابل نسل جوان با اطرافيان است تا به طور سهل و ساده و به دور از هر گونه اضطراب و دلهره اين مهم انجام شود.
بي‏دليل نيست که در آموزه‏هاي ديني نخستين ويژگي مشاور «عقل و خردورزي» و سپس «نُصح و دلسوزي» بيان شده و برکات آن «رشد و شکوفايي»، «يُمن و برکات
بسيار» و «توفيق از پروردگار سبحان» معرفي گرديده است.(4)
چنانکه در فرازي ديگر تأکيد بر مشورت با افراد:
«متقي و پرهيزگار»، «عاقل و خردمدار»، «پارسا و احتياط کار» و «صديق و درست‏کردار» مي‏نمايد و مخالفت با ديدگاه اينان را ناپسند مي‏شمرد(5) و از آن سو مشورت با ترسو، بخيل، حريص، کم‏مقدار، پست و فاجر مکروه دانسته شده است.(6)
کساني که جوانان آنها را به عنوان مشاور برمي‏گزينند، بدون ترديد بايد واجد صفاتي برتر از معلّمان و مربيان نسل جوان باشند، همچون مبلغان ديني در دانشگاهها، افزون بر «دانش» موردِ نياز جوانان، با «روش» گفتگو، جذب مخاطب و جلب اعتماد جوانان آشنا باشند و به دور از هر گونه ظاهرسازي، خاضعانه و خالصانه و در عين حال عالمانه و خردمندانه، ريشه‏هاي درد را بشناسند و پس از پايان سخن مشورت کننده، به شيوه‏هاي درمان رو کنند تا جوانان در فضايي با تفاهم و مبتني بر اعتماد متقابل دفتر زندگي خود را بگشايند و سطر سطر مطالب خود را به صورت مشورت مطرح نمايند.

ويژگيهاي مشاور نسل جوان

از مجموع صفات برجسته مشاورِ جوانان، به اين ويژگيهاي والا مي‏توان اشاره کرد:

1.سرمايه گذاري عاطفي

سطح سرمايه گذاري عاطفي بيشتر از سطح تبادل عاطفي است، در اولي دلجويي مشاور از مراجع مورد نظر مطرح است ولي در دومي، جريان داد و ستد عاطفي در حد تعادل ميان دو شخصيت به ميان مي‏آيد.
به يقين چنين سرمايه گذاري براي همگان به ويژه نسل جوان با توجه به احساسات پاک و اعتماد ارزشمندي که به انسان‏هاي وارسته و خالص مي‏کنند، ضرورتي بيشتر و بهتر خواهد داشت.

2.ثبات عاطفي

فرد در صورت برخورداري از عواطف با ثبات و يکدست در مراحل مختلف زندگي مي‏تواند، اعتماد جوان را جلب کند و او را به گفتگو و مشاوره ترغيب نمايد. والدين بيش از ديگران بايد واجد چنين صفتي باشند.

3.تواضع و فروتني

در مناسبات انساني، نفوذ اخلاقي و جلب اعتماد ديگران در شرايطي امکان‏پذير است که ارتباط افقي حاکم باشد. اين امر در روابط متقابل جوانان و ديگران چشمگيرتر و تعيين کننده‏تر است. زيرا جواناني که احساس مي‏کنند، مشاور از موضع برتر و موقعيت اقتدار با آنان مواجه مي‏شود، دست به مقاومت مي‏زنند و عکس‏العمل مخالفي از خود بروز مي‏دهند.

4.نيازشناسي جوانان

آگاهي و درک کامل اطرافيان به ويژه والدين از نيازهاي مهم سنّي و مشکلات اين دوران، توانايي خاصي به آنان مي‏بخشد تا بر اساس نيازهاي آنان، روش‏هايي را اتخاذ نمايند که به نتيجه مطلوب يعني تفاهم کامل منجر شود.

5.ارزش‏هاي اخلاقي

پاي‏بندي به يک نظام اخلاقي استوار، متقن و مستحکم الهي، اعتماد جوانان را به خوبي جلب مي‏کند.(7) هرگاه نسل جوان ما انسان آگاه و هوشياري را بنگرند که امواج زندگي و توفان شبهات او را عاجز و ناتوان نمي‏کند و چونان نخل استوار و تنومندي، سربلند و پر استقامت به اعتقادات ديني و دلبستگي‏هاي الهي خود معتقد است، در تمامي عرصه‏ها برتر از نزديکان و اطرافيان به او اعتماد مي‏کنند و چونان اميني رازدار و پدري مهربان يا برادري دلسوز و آگاه، تمامي فرازها و فرودهاي حوادث زندگي خود را با او در ميان مي‏گذارند و از وي مدد مي‏گيرند. به راستي چنين کاميابي براي يک مشاور، بهترين موفقيت و سربلندي محسوب نمي‏شود؟!
آري:
دل را نگاه گرم تو ديوانه مي‏کند
آيينه را رخ تو پريخانه مي‏کند
آزادگان به مشورت دل کنند کار
اين عقده کار سبحه صد دانه مي‏کند(8)

پي نوشت :

1.مولوي.
2.( امام علي(ع))؛ غررالحکم، ص 441 و 442 و 443.
3.مستدرک الوسائل، ج 8، ص 341.
4.(رسول اکرم (ص))؛ وسائل الشيعه، ج 12، ص 42.
5.وسائل الشيعه، ج 12، ص 39 (باب استحباب مشاورة اصحاب الرأي).
6. همان، ص 46. (باب کراهة مشاورة الجبان و...).
7.جوان و نيروي چهارم زندگي، صص 122-119
8.صائب.

منبع: پايگاه حوزه