همه در زندگي عصبانيت را تجربه مي‌كنند، اما گاهي خشم موجب انجام يكسري كارها يا گفتن حرف‌هايي مي‌شود كه واقعا قصد انجام آن كار يا بيان آن حرف را نداشته‌ايم. همه در هنگام خشم تصور مي‌كنند كه كاملا حق داشته‌اند كه عصباني شوند. البته اكثرا به اين نكته نيز واقفيم كه وقتي برگشته و به پشت‌سر خود نگاه كنيم متوجه خواهيم شد كه احتمالا زياده از حد عصباني شده و عكس‌العمل نشان داده‌ايم.
براي بعضي از افراد، عصبانيت يك مشكل جدي است كه نياز به كنترل آن را كاملا در خود احساس مي‌كنند.
قبل از اين‌كه شروع به مقابله با خشم كنيد لازم است كه چند چيز را راجع به آن بدانيد. ابتدا اين‌كه خشم يك فرآيند معمولي است كه به بشر فرصت بروز احساسات و تعديل شدن را مي‌دهد. خشم به خودي خود چيز بدي نيست، اما مشكل وقتي ايجاد مي‌شود كه آن را بدرستي كنترل نكنيم. عصبانيت مخلوطي از تغييرات فيزيكي و احساسي است. در حين آزاد شدن مواد شيميايي مثل آدرنالين، جريان بزرگي از انرژي از بدن عبور مي‌كند.
عصبانيت احساسي است كه به ما مي‌گويد كه آزار ديده‌ايم و نمي‌خواهيم صدمه ببينيم. هر رفتار خشمگينانه‌اي اعم از فيزيكي، كلامي يا احساسي كه براي خود فرد يا ديگران خطرآفرين و مضر باشد را عصبانيت مي‌نامند.
هم زنان و هم مردان دچار خشم مي‌شوند. اگر شما ندانيد كه چطور تشخيص دهيد كه مورد اذيت واقع شده‌ايد، انرژي شما به صورت ناخودآگاه منتشر مي‌شود. اگر به نقطه‌اي برسيد كه به جاي فكر كردن عمل كنيد، خشمتان را در مسير غلط قرار داده‌ايد.
وقتي مشكل عصباني‌كننده‌اي داريد، اين عصبانيت مي‌تواند شما را وادار كند كه ديگران را مقصر بدانيد و سعي در تنبيه آنها داشته باشيد. وقتي به خشم خود اجازه بروز مي‌دهيد، در واقع احساساتتان كنترل شما را به دست گرفته‌اند. اين خشم باعث رفتارهايي از سوي شما مي‌شود كه در حالت عادي هرگز آنها را انجام نمي‌داديد. در اين وضعيت شما احتمالا از آنچه گفته يا انجام داده‌ايد احساس بدي پيدا خواهيد كرد.
مشكل اين نيست كه حق با شما نبوده يا عصباني شده‌ايد بلكه مشكل، عدم كنترل احساساتتان است.
خشم يك حس صحيح است كه پيام‌هاي خوبي به شما مي‌دهد. تنها چيزي كه بايد به آن توجه كرد مديريت خشم است. اين كار به شما كمك مي‌كند تا روابطتان به مخاطره نيفتد.
در صورت عدم كنترل خشم، حتي وقتي علت اصلي آن نيز از بين مي‌رود، ممكن است كه هنوز مجبور به دست و پنجه نرم كردن با اثرات فيزيكي ناشي از آن باشيد. شايد انرژي آزادشده در اثر خشم را روي سر فردي ديگر مثل همسرتان خالي كنيد يا شايد به ديوار مشت بكوبيد كه اين كار نوعي خودآزاري و صدمه زدن به خود مي‌باشد.
راه ديگر اين است كه اين انرژي را تا موقعي كه دوباره عصباني شويد فرو بنشانيد و متوقف كنيد. شايد اين كار باعث محصور شدن احساس شما شود كه در آينده باعث افراط در تخليه خشم خواهد شد. اين افراط نيز، به موجب عملكردتان باعث احساس شرم در شما مي‌شود و در آينده باعث سركوبي احساساتتان خواهد شد.
از نظر ديگر، بروز خشم به صورت كنترل نشده مي‌تواند باعث تبديل خشم از حالت زباني به حالت فيزيكي و احتمالا ايجاد ضرب و شتم در طرف مقابل شود. در اين‌گونه مواقع بايد بدانيد كه شما مشكل‌ساز نيستيد بلكه اين، رفتار شماست كه باعث ايجاد مشكل مي‌شود. مي‌توانيد با كنترل عكس‌‌العمل‌ها، جدا كردن خشم از رفتارهايتان، تشخيص آنچه باعث ناراحتي شما شده، تشخيص نيازها و خواسته‌هايتان، صحبت با خودتان، تعريف محدوده‌ها و مرزها، تشخيص راهكارها، انتخاب‌هاي درست، رسيدن به تعادل در زندگي و برقراري ارتباطات مبتني بر احترام مشكل عصبانيت خود را حل كنيد.
ما مي‌توانيم ياد بگيريم كه چگونه خشم را به روشي صحيح تخليه كنيم به طوري كه به ديگران صدمه نزده و احساس بهتري نيز داشته باشيم.
از خود بپرسيد چگونه كيفيت زندگيتان بهتر مي‌شود اگر خشمتان را در راه‌هاي سالم و صحيح به كار ببنديد؟
شما مي‌توانيد كارهاي مثبتي را براي مقابله با خشمتان ياد بگيريد. هر فردي احساس خشم را در وجودش دارد. به جاي استفاده از خشم در مسير منفي، با آن به چالش بپردازيد.
در روش «چالش با خشم» شما راه‌هاي مفيدي را براي مقابله با خشم مي‌آموزيد مثل يادگيري شناخت خود و ديگران به جاي عصبانيت، يا انجام كارهاي خلاقانه در مقابل خشم به جاي صدمه زدن به خود و ديگران. با به كار گيري اين روش در روابطتان شادتر خواهيد بود و احساس بهتري راجع به خودتان خواهيد داشت.
در قدم اول سعي كنيد دليل عصبانيت خود را پيدا كنيد. آگاهي از احساسات مثبتي كه به خاطر خشم به دست مي‌آوريد به اندازه آگاهي از احساسات منفي ناشي از خشم، مهم است. پس از تشخيص احساسات مثبت و منفي همراه با خشم، روي موارد مثبت آن تمركز كنيد. موارد مثبت از نظر هر كس متفاوت است پس براي افراد مختلف راه‌حل‌هاي متفاوتي وجود دارد، اما در هنگام خشم، همگي مي‌توانيد يكي از اين كارها را انجام دهيد:
يك ورزش رقابتي غير برخوردي را امتحان كنيد.
ريلكسيشن(relaxation)و مديتيشن را بياموزيد.
در يك جاي ساكت و خالي فرياد زده و جيغ بكشيد.
به يك بالش مشت بزنيد.
بدويد.
هر يك از اينها مي‌تواند به خالي كردن خشم شما كمك كرده و شما را از شر احساساتي كه حبس كردهايد خلاص كند.
اما به هر حال هنوز مشكل رويارويي با شرايطي كه باعث عصبانيت شما مي‌شود، وجود دارد. اولين كاري كه بايد انجام دهيد تهيه فهرستي از موقعيت‌هايي است كه باعث عصبانيت شما مي‌شود. دقيقا بنويسيد كه چه چيزهايي شما را عصباني مي‌كند، شايد موقعيت‌هاي خيلي فوري و استرس‌زا يا مواردي كه هنوز توسط شما حل و فصل نشده‌اند باعث عصبانيت شما شوند.
حال از خودتان سوال كنيد:
چه كار مي‌توانم انجام دهم تا موفق به كنترل اوضاع شوم.
اگر بهترين دوستم در اين موقعيت بود چه نصيحتي به او مي‌كردم.
اين كار عصبانيت را در هر شرايطي از بين نمي‌برد چرا كه وقتي شما عصباني هستيد ارزيابي دقيق آن موقعيت، سخت است. اگر يك وضعيت غيرمنتظره رخ داده و شما احساس خشم مي‌كنيد، كمي قدم زده و اگر توانستيد تمرين ذكر شده را انجام دهيد.
اگر عصبانيت شما به اين طريق رفع نشد، لااقل مطمئن شويد كه درخصوص آنچه كه دقيقا باعث خشم شما شده خوب فكر كردهايد. شما نياز داريد كه قبل از حل مساله دقيقا درخصوص دليل عصبانيت خود مطمئن شويد.
براي انجام اين كار زماني را كه احساس مي‌كنيد كنترل رفتارتان را در دست داريد براي از بين بردن مشكل پيدا كنيد. شايد زماني در آينده، فرصت خوبي باشد. براي بررسي دليل عصبانيت، بهتر است سعي كنيد كه با مشكل روبه‌رو شويد نه با شخصي كه باعث ايجاد مشكل شده. براي خودتان آن مشكل را بيان كرده و راجع به احساسي كه در شما ايجاد كرده فكر كنيد. روشن است كه آن مشكل، نه آن شخص، باعث ايجاد يك چنين احساسي در شما شده است. اين روش، احساس تسلط بر آنچه در حال روي دادن است را به شما مي‌دهد. گام بعدي يافتن راه‌حل‌هاست. به اندازه‌اي كه مي‌توانيد راه‌حل‌هايي پيدا كنيد. اصلا مهم نيست كه آنها غيرواقعي به نظر برسند.
در نهايت بايد روي يك راه‌حل به توافق برسيد. اين بخش حساس‌ترين قسمت كل فرآيند است. مهم اين است كه توقعات غيرواقعي نداشته باشيم. شايد راه‌حل نهايي براي شما ايده‌آل نباشد، اما توافق حاصله احتمالا بهتر از مشكلاتي است كه باعث عصبانيت شده‌اند. در انتها توجه به اين نكته ضروري است كه اگرچه نمي‌توان تمامي اتفاقاتي را كه باعث خشم مي‌شوند كنترل كرد، اما مي‌توان واكنش‌هاي خود را نسبت به مسائل عصباني‌كننده تغيير داد و احساسات را كنترل كرد.
منبع:جام جم