مطمئناً براي شما هم پيش آمده، افرادي را ديده ايد که خيلي راحت با همه ارتباط برقرار مي کنند، دوستان زيادي دارند و در روابط اجتماعي شان بسيار موفق اند و گاهي اين موفقيت، راه را براي پيشرفت بيشتر در عرصه هاهي مختلف باز مي کند.
تصوّر کنيد توي ايستگاه اتوبوس نشسته ايد، کسي که کنارتان نشسته، خيلي زود سر صحبت را باز مي کند، مثلاً با اين سؤال: «خيلي مونده اتوبوس از راه برسه؟» و يا«چند دقيقه است شما منتظر اتوبوس هستيد؟». تا اين اندازه، شايد خيلي طبيعي باشد، امّا اگر شخص با جمله ي ديگري مثل اين: «واي...امروز هوا خيلي گرمه!»، ادامه بدهد، دو ذهنيت متفاوت برايتان پيش مي آيد: اين که او از اعتماد به نفس بالايي برخوردار است يا به دنبال مقدمه اي براي يک ارتباط اجتماعي است.
اگر شما، بين دوستانتان کسي را داريد که وي نيز دوستان زيادي دارد، هر جا که برويد، پيش بيني ديدن چهره اي آشنا، کاملاً طبيعي است. فراموش نکنيم که ما در عصري زندگي مي کنيم که ارتباطات، تأثير زيادي دارد و داشتن نفوذ در ميان مردم، به ما کمک زيادي مي کند.
حال، جاي اين سؤال است که: چه چيزهايي مي تواند در ارتباطات ما مؤثر باشند؟
به راستي در اوّلين برخورد، چه چيزهايي موجب جذب افراد مورد مخاطب و چه چيزهايي موجب دفع آنان مي شود؟ در اين نوشتار، سعي مي شود، تا آنچه را که در جذب مخاطب، مؤثر است، برشماريم و به شما توصيه کنيم که حتماً آنها را رعايت کنيد.

1. به ظاهرتان توجّه کنيد!

ظاهر شما در ارتباط با ديگران، بي نهايت مؤثّر است. شما هم بارها نظير اين جملات را به کار برده ايد: «از ظاهرش معلومه که ...» «به تيپش مي خوره که ...» «ظاهراً آدم...».
اين جملات (که شما هم در مکالمات روزمره، از آن استفاده مي کنيد)، نشان دهنده ي اين است که ظاهر افراد، در برقراري ارتباط با ديگران، فوق العاده مؤثّر است. البته من هم با اين جمله موافق هستم که نمي شود باطن انسان ها را از ظاهرشان فهميد و گاهي نيّت انسان ها در قالب هيچ چيزي قرار نمي گيرد؛ امّا فراموش نکنيد که بخصوص در اوّلين ارتباط ها، شما نمي توانيد به ذات آدم ها پي ببريد؛ پس مهم ترين، ابتدايي ترين و ساده ترين وسيله اي که براي شناخت به کار مي رود و خيلي وقت ها هم کاملاً درست از آب درمي آيد، ظاهر افراد است.
مينا مهندس عمران است. او براي يک همکاري در پروژه اي با يکي از افرادي که به او معرفي شده بود، قراري گذاشت؛ امّا مينا به محض ديدن ظاهر طرف مقابلش، ناخودآگاه، حس بدي در مورد او پيدا کرد و اين، باعث شد که اين همکاري آغاز نشود. شايد طرف مقابل از توانايي ومهارت زيادي برخوردار بوده است، امّا ظاهر نامناسب او، باعث شده است که مينا او را فاقد اين خصوصيات تشخيص دهد.
فکر نکنيد که داشتن ظاهر آراسته، هميشه محتاج وضع مالي خوب است؛ نياز نيست براي يک ظاهر خوب، خرج زيادي کنيد. حتي شما با داشتن يک دست لباس مناسب، مي توانيد ظاهر آراسته اي داشته باشيد. کشيدن يک اتو به لباس ها و شستن و تميز نگاه داشتن آنها، نياز به هزينه ي چنداني ندارد و وقت زيادي هم از شما طلب نمي کند؛ امّا مي تواند معجزه اي در ارتباطتان با ديگران به وجود بياورد.
به کفش هايتان هم توجه زيادي کنيد، کشيدن يک دستمال خيس يا زدن واکس به کفش ها هم وقت زيادي را از شما نمي گيرد؛ امّا در آراسته بودن ظاهرتان کمک زيادي مي کند.
آخرين نتايج تحقيقات دانشمندان، نشان مي دهد، افرادي که ظاهرشان برايشان مهم است، در اجتماع نيز از موفقيت بيشتري برخوردارند و بهتر مي توانند به اهدافشان دست بيابند.
فراموش نکنيد که ما مسلمان هستيم و در تمامي روايات از ساده پوشي و در عين حال زيبا پوشي و تميزي لباس پيامبر، سخنان زياده گفته شده است. انتخاب زيباي پيامبر اکرم(ص) در رنگ هاي آرام بخش و در عين حال، شاد، پاکيزگي و تأکيدشان بر تميزي، مي تواند الگوي مناسبي براي همه ي افراد جامعه ي اسلامي بخصوص جوانان باشد.
به ياد داشته باشيد که منظور از ظاهر آراسته، اين نيست که شما به دنبال «مد روز» باشيد؛ متأسفانه مشکلي که اين روزها جوانان را به شدت، مشغول خود کرده است. گاهي اوقات، زدن مدهاي عجيب و غريب، نه تنها شما را براي رسيدن به هدفتان ياري نمي کند، بلکه از آن دور مي کند.
ساناز يک نوجوان 17 ساله است، او مي گويد: «نمي توان به دنبال مد نرفت؛ چرا که دوستان و اطرافيان آن قدر فشار مي آورند که آدم فکر مي کند اگر از مد استفاده نکند، حسابي عقب مانده است...».
در جواب ساياز بايد گفت که چه نوع ارتباطي براي تو مهم است؟ و به راستي به دنبال دوستي با چه اشخاصي هستي؟
تصوّر کنيد که از شما براي مصاحبه دعوت شده است، اين مصاحبه، بي نهايت حياتي است؛ چرا که سرنوشت شغل مورد علاقه ي شما که علاوه ي برخورداري از حقوق و مزاياي خوب، موقعيت اجتماعي مناسبي داشته و شما را نيز از نظر رواني ارضا مي کند، در گرو آن است. حال اگر با لباس نامناسب، نوع مدل موهاي عجيب و غريب مد روز، ظاهر شويد،؛ چند درصد احتمال موفقيت را خواهيد داد؟
علي عضو هيئت مديره ي کي شرکت بزرگ است که همواره کار مصاحبه با نيروهاي جديد را انجام مي دهد. او مي گويد: «اغلب جوانان نمي دانند که چگونه ظاهر شوند، مثلاً خانم ها فکر مي کنند هر چه ظاهرشان بيشتر جلب توجه کند، مؤثّرتر است؛ در حالي که چنين ظاهرهايي را نمي پسنديم و خيلي زود رد مي کنيم. وقار و متانت ظاهر، در عين آراستگي و پاکيزگي براي ما خيلي مهم است».
هيچ گاه نمي توان با ظاهر يک مراسم جشن، در اداره، حاضر شد و يا بالعکس. اين نکته که بدانيد چه موقع، چگونه ظاهر شويد، اهميت فوق العاده اي دارد.
مطمئناً مردان موفق در عرصه هاي مختلف مانند سياست، تجارت و ... را ديده ايد. آنها هميشه ظاهري کاملاً آراسته و رسمي دارند، هيچ گاه سلاطين بي منازع تجارت را در لباس هاي تنگ يا شلوارهاي جين نديده ايد، پس فراموش نکنيد که در همه جاي دنيا، ظاهري باوقار و آراسته و پاکيزه، خريداران بي شماري دارد!

2. صداي شما در ارتباطتان با ديگران مؤثر است

صدا، ابتدايي ترين وسيله براي برقراري ارتباط با ديگران است. تا کنون به لحن صداي خود توجه کرده ايد؟ صداي شما از ديد ديگران چگونه است؟
وقتي با ديگران به طور حضوري و يا پاي تلفن صحبت مي کنيد و يا حتي هنگامي که در يک نشست گروهي حضور داريد، ياد بگيريد از صدايتان به عنوان وسيله اي غني و پرطنين استفاده نماييد. همچنين بياموزيد تا با صدايتان توجه آنها را جلب کنيد و نگذاريد، صدايتان سدي بر اعمالتان شود. صداي شما اصلي ترين وسيله براي ارسال پيام شما به حساب مي آيد و مانند وسيله ي نقليه عمل مي کند.
تحقيقات نشان داده است، هنگامي که ديده نمي شويد، مثلاً وقتي با تلفن صحبت مي کنيد، 84 درصد از اعتباري که شما در گفتگو کسب مي کنيد، ناشي از تن صدا، زير و بم صدا و طنين صداست. ظرفيت انتقالي صدا خيلي بيش از آنچه که مي پنداريم است. ما از تن صداي افرادي که از پشت تلفن مي شنويم، در همان چند لحظه اوّل، مي توانيم مسائل زيادي را استخراج کنيم. به افرادي که خوب آنها را مي شناسيد، تلفن زده، به طرز آلو گفتن آنها توجه کنيد. به احتمال قوي، با شنيدن همان يک کلمه مي توانيد حالت هاي آنها را حدس بزنيد.
چهار بخش اصلي صدا عبارت اند از: آرامش، تنفّس، بلندي، و طنين صدا. هر يک از اين اجزا را مي توان به وسيله ي تمرين به گونه اي تغيير داد که بر اثر بخشي صدا افزوده شود. توجه داشته باشيد که همه ي اين اصول با يکديگر در رابطه هستند، تا به صدا ويژگي خاصي بدهند. تنوّع صوتي، روش مؤثّري براي علاقه مند کردن و درگير شدن مخاطب به حساب مي آيد.
صداي شما، بايد بسته به نوع کلامي که مي خواهيد استفاده کنيد، آهنگ مخصوص خود را داشته باشد. اگر تاکنون به سخنراني هاي بزرگ توجه کرده باشيد، مي بينيد که آهنگ صدا و کلام، بسته به موضوع سخني که گفته مي شود تغيير مي کند. مثلاً در يک سخنراني، کلمات، محکم، قاطع و بلند ادا مي شوند؛ چرا که مثلاً مي خواهد تا تأثير شعاري که داده مي شود به خوبي نمايان باشد. از سويي ديگر، نمي توان يک شعر يا قطعه ي لطيف ادبي را با همان لحن سخن قرائت نمود؛ چرا که آرامش در اداي کلمات را مي طلبد.
کلمات را درست ادا کنيد! فارسي، زبان شيريني است که تلفظ کلمات آن، چندان مشکل نيست. اين موضوع را به خاطر بسپاريد که هر کلمه، ارزش خاص خود را دارد؛ پس سعي کنيد که تمامي آنها را درست ادا کنيد. تلفظ اشتباه يک کلمه درجمع، ممکن است اسباب استهزا و ناراحتي شما را فراهم کند.
نيمه بريده و تند، صحبت نکنيد! تند صحبت کردن، اثر کلام شما را از بين مي برد. کسي به دنبال شما نيست. با آرامش تمام، آنچه را که مي خواهيد، به مخاطب انتقال دهيد؛ حتي اگر کمبود وقت داشته باشد. اداي پنج کلمه ي تأثير گذار، بهتر از پانزده کلمه ي بدون تأثير است (البته تند صحبت نکردن، به معناي کند صحبت کردن، تا جايي که حوصله ي مخاطب را سر ببريد نيست!).
به هر کلام، آهنگ مخصوص خود را ببخشيد. تصوّر کنيد قاضي يک دادگاه هستيد و بايد حکمي را قرائت کنيد. حکم اين است: «اعدام لازم نيست بخشش» نوع آهنگي که شما بايد به اين جمله مي بخشيد، مي تواند در پيام، تغييري اساسي ايجاد کند. اگر شما کلمه ي «اعدام» را محکم تلفظ کنيد و پس از آن مکث کوتاهي کنيد، حاصل مجله اين خواهد شد «اعدام،لازم نيست بخشش» و با اين احتساب متهم بخت برگشته را به پاي چوبه ي اعدام خواهيد کشاند؛ امّا اگر اعدام را آهسته تلفظ کنيد و پس از «نيست» مکث کنيد و «بخشش» را محکم ادا کنيد «اعدام لازم نيست، بخشش». به متهّم، حيات دوباره بخشيده ايد.
کلمات، روحي دارند که نوع بيان شما، آنها را آزاد مي کند. الفاظ، شکل ظاهري اين کلمات اند؛ پس سعي کنيد تا به روح کلمات نيز توجه شود.

3. لبخند بزن

فقط يک روز
در خيابان لبخند بزن!
شايد کسي در انتظار
معجزه اي ا زجانب خدا باشد!
در درنياي متمدّن و پر از هياهوي امروز، داشتن چهره اي بشّاش و لبخندي زيبا بر لب، مي تواند تأثير معجزه آسايي داشته باشد. مطمئناً ديگران ترجيح مي دهند تا با افرادي خوش برخورد، معاشرت داشته باشند. چهره اي گرفته و عبوس، علاوه بر آن که روحيه ي خود شما را به شدت افسرده مي کند، ديگران را از اطراف شما گريزان مي نمايد. يک لبخند ساده، هزينه ي چنداني ندارد، امّا مي تواند دوستان بسيار خوبي را براي شما پيدا کند.
تحسين واقعي و صادقانه براي روحيه دادن به افراد، ارزش بسيار بالايي دارد. لبخند مي تواند اوّلين گام براي رسيدن به اين تحسين باشد و مهرباني و صميميت شما را به ديگران انتقال دهد.
دين مبين اسلام و ائمه ي اطهار نيز بر اين مورد، تأکيد کرده اند و احاديثي نيز در اين مورد وجود دارد. امام صادق(ع) مي فرمايد: «هر که به روي برادرش لبخند بزند، برايش حسنه اي خواهد بود». (1)
امام کاظم(ع) نيز در حديث ديگري مي فرمايد: «مهرورزي با مردم، نيمي از عقل است». (2)
در برخوردهايتان همواره گشاده رو باشيد. حتي لبخند مي تواند روز خوبي را براي شما به ارمغان بياورد. به ديگران ثابت کنيد که هرجا احتياج به کمک دارند، حضور داريد. بدين ترتيب، به طور حتم، افراد مورد نظر، پذيراي شما خواهند شد.

4. وارد دنياي ديگران شويد

انسان هاي در عين مشابهت هايي فراواني که در عادت ها، رفتار و گفتارهايشان دارند، دنيايي کاملاً بيگانه و مختص خود را نيز دراختيار دارند. گاهي اوقات، ورود به ا ين دنيا براي کساني که از بيرون نظاره گرند، بسيار مشکل است. يکي ديگر از رمزهاي ارتباط، ورود به اين دنيا وچگونگي ورود به آن است.
مطمئناًً شما نيز نظرات و ديدگاه هاي خاص خود را داريد؛ امّا فراموش نکنيد که اين، اجازه نمي دهد تا ساير ديدگاه ها را از ياد ببريد. با در نظر گرفتن ديدگاه ها و نظرات شخصي ديگران، شرايط آنها را درک نماييد، علايق شخصي خود را کنار بگذاريد و تمام فکر خود را متمرکز آنها کنيد. تصوّر کنيد که اگر جاي آنها بوديد، چه کاري انجام مي داديد و يا اين که عقيده ي شما چه بود؟ پس کار درست را که به سود آنهاست انجام دهيد.
محدود کردن دنياي ارتباطتان به آنچه تنها شما مي پسنديد، به سودتان نخواهد بود. براي مثال اگر شما از سبک کلاسيک در هنر، لذّت مي بريد، نمي توانيد ساير افراد به به دليل اين که مثلاً سبک مورد علاقه ي شما را دوست ندارند، طرد کنيد. اگر به علايق و انتظارات ديگران احترام بگذاريد، اشتياق آنها براي نزديک شدن به شما بيشتر مي شود.
هميشه به خاطر داشته باشيد که مهم ترين عامل براي جذب ديگران، اين نيست که چه قدر به اشخاص، نزديک هستيد و يا مثلاً رابطه ي خوني داريد، و يا اين که کارهاي چشمگيري انجام مي دهيد و چه کسي هستيد. اگر رفتار شما براي ديگران، رضايت بخش نباشد، مسلّماً مؤمن نخواهيد بود.
امام علي (ع) مي فرمايد: «بر شما باد، ارتباط و بخشش به يکديگر و دوري گزيدن از جدايي و پشت کردن به يکديگر!». (3)

پي نوشت:

1. الکافي، ج 2، ص 205.
2. تحف العقول، ص 403.
3. نهج البلاغه، نامه ي 47.

منبع: نشريه ي حديث زندگي