اختلالات رفتاري در كودكان و مخصوصاً نوجوانان اكثراً به صورت ناسازگاري و رفتارهاي ناجور و غيراخلاقي يا ضد اجتماعي حتي جنايي ظاهر مي شود. اين دسته از افراد با افراد منحرف اجتماع همانند سازي دارند و از معيارهاي گروههاي منحرف تبعيت مي كنند. مانند فرار نوجوانان از مدرسه و همكاري با قاچاقچيان ، جنايت، تخريب و فساد. اين افراد خطرناكترين افراد اجتماع هستند و همواره حالت انتقام جويي عجيبي نسبت به افراد جامعه و حتي والدين خود دارند. اختلالات رفتاري از اوايل كودكي به صورتهاي مختلف تظاهر مي كند. اين افراد به آنچه بد و زشت يا ممنوع است تمايلي افراطي و بيمارگونه دارند و به علت داشتن علاقه جنون آميز از اذيت ، آتش سوزي، آزار و آسيب حيوانات و كودكان كم سال لذت مي برند.
انواع اختلالات رفتاري كودكان و نوجوانان:
بي ثباتي و نا آرامي در كودكان يا اختلال كمبود توجه
عصبانيت و پرخاشگري
دروغ گويي
فرار
دزدي
خصوصيات رفتاري در اختلال بي ثباتي و نا آرامي:
1ـ بي دقتي 2ـ تحرك بيش از حد 3ـ محدوديت ميدان توجه 4ـ اجبار دروني5ـ خرابكاري و نافرماني ناپايداري در اين كودكان از ماههاي اول زندگي به صورت حساسيت به نور، صدا، حرارت، گريه زياد و خواب كم، فرار از آغوش مادر، جيغ زدن و لگد زدن ظاهر مي گردد. اين كودكان پرتحرك و در اعمال بي انضباط اند و كمتر كاري را به پايان مي رسانند.
علتهاي بي قراري عبارتند از:
1ـ بيماريهاي طولاني و صعب العلاج
2ـ زايمان غير طبيعي و دشوار
3ـ نداشتن وضع رواني متعادل مادر در طول دوران بارداري
4ـ محيط خانوادگي
5ـ عدم توجه به شخصيت كودك و بي توجهي به خواسته هاي او
روش درمان:
روش درماني اين كودكان استفاده از دارو درماني و روان درماني است. با توجه به علائم بيماري و اثر آمفتامين ها و ريتالين در بهبود بيمار مؤثر مي باشند. بي قراري و كمبود توجه اين كودكان به علت اختلاف در عمل سيستم و تيكولر مي باشد. اختلالات دقت و يادگيري اكثراً باقي مي ماند و به عبارت ديگر داروها در ناتواني يادگيري اثر چنداني ندارد.
2ـ عصبانيت و پرخاشگري
خصوصيات رفتاري اين گروه از اختلالات عبارت است از پرخاشگري شديد يا غيظ و خشم كه ممكن است به علت احساس بخش عميق كودك بر اثر بي عدالتي يا تبعيض اوليا باشد ولي غالباً علت آن تادها و كشمكشهاي دروني كودك در مقابل عوامل آزار دهند يا احساس عجز و ناتواني است.
غيظ و خشم در كودك مانند فرياد كشيدن، گريه كردن، دشنام دادن، شكستن اشياء و حتي كتك زدن والدين تظاهر مي كند.
روش درمان:
بهترين طريقه مبارزه با علت ناكامي، برخورد منطقي و اطمينان بخشيدن به كودك است. در اين بيماري اغلب،كودك و والدين وي توأم درمان شوند. روان درماني انفرادي، گروهي و خانوادگي، انتقال كودك به منزل ديگر يا بيمارستان و درمانهاي دارويي در صورتي كه بيماري ضايعات عضوي مطرح باشد.
3ـ خصوصيات رفتاري در دروغگويي
دروغ گويي يعني اينكه شخص به قصد گول زدن ديگران خلاف واقعه اي را بيان كند. در چهار تا پنج سالگي دروغ گويي جنبه تخيلي دارد و كودك به شح زندگي و تصورات خلاقه ولي خام و غير دقيق كودكانه و خيالي خود مي پردازد. دروغ گويي ممكن است به علت تقليد از والدين يا ديگران صورت گيرد. دروغگويي دفاعي به منظور رهايي از مجازات زماني كه از كودك بيشتر از توانايي جسمي و روحي اش انتظار مي رود ابراز مي شود. دلايل ديگر دروغگويي 1ـ بيان مطالب و قصه هاي ساختگي 2ـ جلب محبت يا تحسين ديگران 3ـ به خاطر نسبت دادن محاسن يا قدرت و شايستگي قابل تمجيد به خود يا والدين
روش درمان:
براي درمان دروغ گويي بايد هر چه زودتر به رفع علت آن اقدام نمود. براي اينكار يك دوره روان درماني طولاني به منظور نوسازي شخصيت و رشد جنبه هاي عاطفي، اخلاقي و وجداني ضروري است. والدين نبايد درحضور كودك دروغ بگويند و در صورت اجبار بايد سعي كنند كودك را به حقيقت امر آگاه سازند.
خصوصيات رفتاري فرار در كودكان و نوجوانان
فرار در كودكان و نوجوانان به 2 طبقه تقسيم مي شود. 1ـ فرار از منزل 2ـ فرار از مدرسه
1ـ فرار از منزل:
فرار اغلب به علت 1ـ ترس2ـ خشم يا انتقام جويي در مقابل عوامل مخرب3ـ تحقير والدين
2ـ فرار از مدرسه:
علل فرار از مدرسه عبارتند از: 1ـ كودك مدرسه اش را دوست ندارد و درسها را كاملاً نمي فهمد.
3ـ ترس از تنبيه ياترس از استهزاء يا سرزنش در حضور ديگران.
4ـ بي توجهي والدين نسبت به كودك يا نوجوان به طوريكه مجبور مي شود با لباسهاي كهنه يا كفشهاي پاره به مدرسه بروند.
فرار از مدرسه خواه يا ناخواه با دروغ گويي همراه خواهد بود.
روش درمان
ايجاد محيط امن خانوادگي، كاهش فشارهاي روحي مؤثر مي باشد و بايد كاري كرد كه فعاليتهاي مدرسه بيشتر از سرگرمي هاي خارج، توجه كودك را به خود جلب كند.
5 ـ خصوصيات رفتاري دزدي در كودكان و نوجوانان:
علل دزدي شامل: 1ـ شناساندن خود و ابراز شخصيت 2ـ جلب محبت دوستان 3ـ جنبه انتقام جويي و آزار مي باشد. روان كاوان عقيده دارند كه كودك به منظور به دست آوردن ايمني و قدرت بيشتر به دزدي متوسل مي شود. پدران و مادران كه از اوضاع اقتصادي خود شكايت مي كنند ناخودآگاه كودكان خود را به اين امر تشويق مي كنند.
روش درمان :
روان درماني به مدت طولاني براي بازسازي و نوسازي شخصيت و شناخت انگيزه هاي دروني و رفع احتياجات مادي، معنوي و عاطفي اساس درمان را تشكيل مي دهد. شركت دادن دانش آموزان و يا مسئوليت دادن مثل شركت در دسته هاي نمايش، موزيك و فعاليتهاي ورزشي اكثراً باعث از بين رفتن دزدي شده است.