عمل مکيدن در نوزادان امري غريزي است. ميزان احساس نياز در همه کودکان به طوريکسان ديده نمي شود. نوزادان با مکيدن پستان مادر احساس آرامش و ا طمينان خاطر مي کنند. به همين دليل مکيدن انگشت در کودکاني که از شير مادر تغذيه مي کنند، به ندرت ديده مي شود و تنها ممکن است به هنگام گرسنگي به اين عمل مبادرت ورزند در سه ماه اول، کودک به محض احساس گرسنگي، مي خواهد چيزي را بمکد. به همين علت، مکيدن انگشت تا قبل از 6 ماهگي، يا دليل بر « گرسنگي » نوزاد است و يا عدم ارضاء کافي « حس غريزي مکيدن ». بنابراين اگر کودکي با وجود تغذيه از شير مادر، سعي در مکيدن انگشت خود دارد، مادر بايستي وقت بيشتري را براي هر وعده شير دادن به او اختصاص دهد و بدين ترتيب به کودک فرصت بيشتري جهت مکيدن ( حدود 20 دقيقه ) از يک پستان داشته باشد. اما اگر کودک با شير خشک تغذيه مي شودو در عين حال تمايل زيادي به مکيدن از انگشت خود دارد، بايد با انتخاب سر پستانکي که سوراخ کوچکتري دارد ؛ مدت زمان بيشتري را جهت مکيدن در اختيار کودک گذاشت.

عکس العمل والدين در برابر مکيدن انگشت توسط کودک

زماني که کودک براي اولين بار سعي در مکيدن دست و يا انگشت خود دارد، بهترين زمان براي پيشگيري است. اين پيشگيري اگر بر اساس آگاهي و درک موقعيت کودک صورت گيرد، برخوردي به جا و منطقي و صحيح خواهد بود.
والدين بايستي به خوبي اين مطلب را دريابند که اگر کودک به مکيدن انگشت خود « عادت » کند، ترک دادن آن کار آساني نخواهد بود.
تا قبل از 6 ماهگي، هدف نوزاد از اين عمل، ارضاي حس غريزي خود است، اما پس از آن « احساس عدم آرامش روحي » است که علت تداوم عمل مکيدن انگشت خواهد بود و به عبارتي ديگر، کودک براي « تسکين و دلداري » خود انگشتش را مي مکد.
او با اين رفتار، سعي در زنده کردن خاطره خوش دوران نوزادي خود را دارد، زماني که در آغوش گرم مادر و تماس مستقيم با بدن و بوي آشناي او، در نهايت آرامش سينه مادر را مي مکيد. در واقع مکيدن انگشت براي کودک، تداعي کننده مکيدن پستان مادر است. به همين دليل است که کودک درلحظات بحراني و به هنگام خستگي و بي حوصلگي، مواقعي که احساس ضعف و ناتواني و عدم اطمينان مي کند و در هنگام خواب، براي کسب آرامش ، انگشت خود را در دهان برده و با شدت تمام آن را مي مکد. برخي ديگر از کودکان با رفتارهاي مشابهي مانند ماليدن گوشه اي از ملحفه يا لباس خود و يا بازي با موهايشان، به خصوص به هنگام خواب، خاطره آغوش مادر را زنده مي کنند. گاه « خجالت » علت مکيدن انگشت است.
کودکاني که از مشاهده بازي و سرگرمي کودکان بزرگتر از خود غرق در شادي و شعف مي شوند، ولي به دليل خجالتي بودن، خود را کنار مي کشند، با مکيدن انگشت اين حالت خود را جبران مي کنند.
در برخي از موارد « بي حوصلگي » و نداشتن وسايل سرگرم کننده، سبب پناه آوردن کودک به مکيدن انگشت خود مي شود. اگر احساس مي کنيد و اين امر در مورد کودک شما نيزصادق است، با تهيه اسباب بازي هاي متنوعي و متناسب با سن او، وسيله سرگرمي کودک را فراهم آورده و بدين ترتيب از شدت مکيدن انگشت بکاهيد.
والدين بايستي با آگاهي کامل، شيوه هاي صحيح برخورد را برگزينند و در برابر اين عمل کودک حساسيتي از خود نشان نداده و کاملاً خود را « بي تفاوت » جلوه دهند. هرگز چه مستقيم وچه غير مستقيم به کودک نگوييد که انگشت يا دستت را در دهان نبر. زيرا تذکرات پي در پي مادر به هنگام مکيدن انگشت، حساسيت بيشتر کودک را برخواهد انگيخت و ممکن است از روي لجاجت، شدت مکيدن را بيشتر کند.
متأسفانه گاه مادران از شيوه هايي مانند تهديد و ترساندن کودک از موجودي وحشتناک و يا تنبيهي شديد و نيز به کار بردن جملاتي مانند: «اگه دوباره ا نگشتت را بمکي، ديگه دوستت ندارم » سعي در ترک اين عادت طفل مي کنند. در حالي که اين رفتارها نه تنها هيچگونه اثري نخواهد داشت، بلکه حتي برعکس، به علت تشويش و اضطراب بيشتر کودک از تهديد و تنبيه و يا شک و يا شبهه در مورد توجه و علاقه مادر نسبت به خود، نتيجه معکوس داشته و کودک با شدت بيشتري سعي در مکيدن انگشت خود خواهد کرد. بنابراين:
1- والدين بايستي درصدد کشف علت اصلي، پناه بردن کودک به عمل مکيدن برآيند و عواملي مانند اختلاف والدين و ناآرامي محيط خانوادگي، حسادت نسبت به برادر و يا خواهر کوچکتر، عادت به مکيدن انگشت در اثر تقليد از کودکان و همبازيهاي ديگر، عدم ارضاء حس مکيدن در دوران نوزادي در دسترس نداشتن اسباب بازي هاي مناسب و بي حوصلگي و علل مشکوک ديگر را مد نظر داشته باشند و پس از شناخت علت اصلي، سعي درجبران کمبود احتمالي برآيند.
2- حساسيت به خرج نداده و از روشهاي غلط معمول مبني بر تهديد، تنبيه، فلفل زدن، باندپيچي کردن و به کار بردن جملاتي که کودک با شنيدن آنها احساس ناامني بيشتري مي کند ( مانند ديگه دوستت ندارم و... )، استفاده نکنند.
3- و الدين ضمن انتخاب رفتار صحيح در جهت ابراز عشق و علاقه بيشتر نسبت به او، بايستي آرامش خود را نيز حفظ کرده و بپذيرند که اگر برخوردي منطقي و نه احساسي داشته باشند، دير يا زود کودک در پاسخگويي به راه حل درست آنها، دست از اين کار خواهد کشيد.
البته در برخي از موارد پس از ترک عادت، کودک ممکن است بعد از گذراندن دوران نقاهت بيماري خاصي و يا قرار گرفتن در برابر مشکل روحي جديدي، مجدداً براي مدتي شروع به مکيدن انگشت خود کند. در اين صورت، نيز والدين با توجه به توصيه هاي فوق، رفتار مناسب را بايد در پيش گيرند.

آيا مي توان پستانک را جانشين مکيدن انگشت کرد ؟

اگر نوزادي درسه ماهه نخست، با بردن مچ دست و يا انگشت به دهان، ميل زيادي به مکيدن از خود نشان مي دهدو عليرغم عمل مادر به توصيه هاي داده شده ابتداي اين مبحث، باز هم مي خواهد به عمل مکيدن انگشت خود ادامه دهد، مي توان از پستانک استفاده نمود . پستانک در سه ماه اول و با توجه به دل دردهاي کوليک کودک، مي تواند تسکين دهنده باشد. در هر حال، عادت به مکيدن پستانک بهتر از عادت به مکيدن انگشت است. زيرا مکيدن پستانک هر چقدر هم که طولاني شود، معمولاً تاقبل از سه سالگي کنار گذاشته مي شود، ولي مکيدن انگشت در برخي از کودکان گاه حتي تا سن 5 و يا 6 سالگي ادامه مي يابد و اين عمل ممکن است سبب تمايل دندانهاي جلو بالا به سمت خارج و دندان هاي پيشين پايين به سمت داخل شود.
البته برخي از متخصصين معتقدند که اين فرم ظاهري در دندان هاي شيري به دندان هاي دائمي کودک انتقال نخواهد يافت.
منبع: کتاب کودک من