8 فروردين 1388 / 1 ربيع الاول 1430 / 28 مارس 2009

1) 8 فروردين ماه سال1377هجري شمسي: لرتا هايراپتيان نخستين بانوي بازيگرايراني بدرود حيات گفت. او بيش از50سال عمرخود را درراه پيشرفت هنرنمايش درايران وقف كرد و با همكاري همسرش عبدالحسين نوشين تئاترهاي فردوسي و سعدي را پايه گذاري كرد. «مستنطق ، سرگذشت و شنل قرمزي» ازجمله كارهاي بانو لرتا هايراپتيان محسوب مي شود.

2) قيام مردم يزد عليه رژيم پهلوي در اربعين شهداي تبريز (1357 ش): به دنبال انتشار مقاله توهين‏آميز روزنامه اطلاعات عليه امام خميني(ره) در هفدهم دي ماهِ سال 1356 و قيام 19 دي، جرقه اعتراضي در شهر قم زده شد كه سرانجام با تظاهرات مردمي ديگر شهرهاي ايران، شعله‏هاي انقلاب، سراسر كشور را فراگرفت. تظاهرات طلاب و مردم قم در حمايت از رهبر تبعيدي نهضت عظيم اسلامي و همچنين در اعتراض به اسائه ادبي كه نسبت به مقام شامخ آن مرجع عالي‏قدر صورت گرفته بود، توسط عمّال رژيم منحوس پهلوي به خون كشيده شد كه در پي آن عده‏اي شهيد و مجروح شدند. با نزديك شدن چهلم شهداي 19 دي قم، شهر مبارزخيزِ تبريز در 29 بهمن 56، مراسم باشكوهي را برگزار كرد. اين حركتِ مردم تبريز با حمله مأموران مسلّح رژيم به مردم بي‏دفاع، فاجعه‏اي دردناك‏تر و هولناك‏تر از حادثه قم آفريد. پس از مدتي و با نزديك شدن چهلم شهداي تبريز، مردم در شهرهاي مختلف ايران، دست به تظاهرات زدند. مردم يزد نيز تظاهرات خود را از هشتم فروردين آغاز كردند. اين اعتراضات در روزهاي بعد ابعادي وسيع‏تر به خود گرفت. به دعوت آيت‏اللَّه صدوقي، بازار تعطيل شد و مردم در مسجد جامع يزد تجمع كردند. اين تجمع كه با سخنراني يكي از انقلابيون همراه بود، با تظاهرات مردم در خيابان‏ها ادامه يافت و حمله رژيم به مردم، مجدداً چهره واقعي نظام پهلوي را آشكار ساخت. اربعين شهداي تبريز در شهرهاي ديگري همچون اهواز و جهرم نيز با به خاك و خون كشيدن مردم، همراه بود. بدين ترتيب، انقلاب اسلامي ايران، حركتي پرشتاب‏تر به خود گرفت تا اين كه در 22 بهمن 1357 به پيروزي نهايي رسيد.

3) رحلت فقيه جليل آيت‏اللَّه "سيد جواد حسيني شاهرودي" (1377 ش): آيت‏اللَّه سيدجواد حسيني آل علي شاهرودي در سال 1308 ش (1348 ق) در نجف اشرف و در بيت علم و تقوا و فضيلت به دنيا آمد. وي مقدمات علوم ديني و سطوح را نزد پدر و ديگر استادان فراگرفت و پس از آن در درس‏هاي فقه و اصول حضرات آيات سيد محمود شاهرودي و سيد ابوالقاسم خويي شركت نمود. آيت‏اللَّه آل علي شاهرودي از اعضاي هيئت استفتاء و مسؤول دفتر و بعثه حجِّ آيت‏اللَّه العظمي سيد محمود شاهرودي بود و به افتخار دامادي ايشان نائل شد. ايشان در سال 1354 ش به دليل فشار حكومت بعث به ايرانيان مقيم عراق به كويت مهاجرت نمود و به بزرگداشت شعائر ديني و تبليغ و تدريس و تأسيس مساجد و مدارس پرداخت. آيت‏اللَّه شاهرودي در سال 1370، ساكن تهران شد و بيمارستان مجهزي را تأسيس نمود. از آن عالم بزرگوار تأليفاتي به چاپ رسيده كه برخي از آنها عبارتند از: المُحاضِرات في التاريخ و الحَديث در 2 جلد، الامام المَهدي و ظهوره، آدابُ الحَرَمين و... . آن دانشمند بزرگ سرانجام در هشتم فروردين 1377 ش برابر با اول ذي حجّه 1418 ق در 69 سالگي چشم از جهان فروبست و در صحن مطهر حرم حضرت معصومه (س) به خاك سپرده شد.

4) آغاز حمله‏ي "سلطان سنجر" به غزنه و شكست "بهرام شاه" (529 ق)

5) درگذشت "محمدبن عبدالرحمن خراساني" اديب و فاضل (584 ق): محمد بن عبدالرحمن خراساني ملقب به تاج الدين، از فضلاي اهل حديث و لغت و از ادبا و فقهاي شافعيه و بزرگان صوفيه بوده است. وي در سن شصت و دو سالگي در دمشق وفات يافت و در دامنه‏ي كوه قاسيون مدفون شد. تاج الدين، شرح مفصّلي بر كتاب 5 جلدي مقامات حريري نوشته است كه از ارزنده‏ترين آثار اين اديب فقيه محسوب مي‏شود.

6) قيام توابين ، قيام سليمان بن صرد خزاعي براي خونخواهي امام حسين (عليه السلام)

7) رحلت "ملاعلي بن فتح‏اللَّه نهاوندي" در نجف (1322 ق): ملاعلي بن ملافتح اللَّه نهاوندي نجفي، فقيه اصولي، رجالي، اديب نحوي لغوي، از علماي بزرگ اماميه در قرن چهاردهم هجري و از شاگردان شيخ مرتضي انصاري و ميرزا ابوالقاسم كلانتري مي‏باشد. تشريح الاصول الصغير و مقدمةالواجب از تاليفات اوست. وفات وي به علت وباي شديد در نجف اشرف واقع شد و در وادي السلام مدفون گرديد.

8) 28 مارس سال1947ميلادي: كميسيون اقتصادي سازمان ملل متحد براي آسيا و خاوردوربا علامت اختصاري اِكافه تشكيل شد. وظيفه اين سازمان رسيدگي به امور اقتصادي و نيازهاي اقتصادي كشورهاي عضو بود و اكافه مدتي پس از تشكيل به كميسيون اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل متحد براي آسيا و منطقه اقيانوس كبير تبديل شد كه اختصاربه اِسكاپ مشهوراست. از مهمترين وظايف اسكاپ ايجاد هماهنگي مشترك درجهت ارتقا وضعيت اقتصادي فرهنگي و اجتماعي كشورهاي عضواست. مركز اِسكاپ درشهر بانكوك است.

9) قيام مردم هلند عليه استبداد شاه اسپانيا (1572م)

10) تولد "جيمزوات" دانشمند انگليسي و مخترع ماشين بخار (1736م): جيمز وات مخترع و مهندس انگليسي در 28 مارس 1736م در شهر گري‏نوك در شمال انگلستان متولد شد. او به مطالعه و تحقيق درباره مسايل علمي بسيار علاقه‏مند بود. از اين رو، روزها كار مي‏كرد و شب‏ها به ساختن ابزار گوناگون مي‏پرداخت. وي در 21 سالگي براي تعمير دوربين‏هاي نجومي و ديگر ابزار به استخدام يك دبيرستان درآمد، ولي علاقه زيادي به ساختن ماشين بخار داشت. فكر ساختن اين ماشين در آن زمان تازگي نداشت زيرا پيش از وي، دانشمندان ديگري نيز ماشين‏هايى ساخته بودند كه آب را از معادن زغال سنگ، مانند تلمبه بيرون مي‏كشيدند. در اين زمان، دانشكده علوم، ماشين نمونه بخار را كه از كار افتاده بود به وات سپرد تا تعمير كند و به كار اندازد. در حين تعمير اين ماشين بود كه وات توانست به قدرت عظيم بخار پي ببرد. جِيمز وات با تلاش فراوان اشكالات ماشين اوليه بخار را برطرف كرد و دستگاه جديدي اختراع نمود كه ماشين بخار را شكل داد. پس از آن، وات بار ديگر اصلاحات متعددي در ماشين خود نمود. از اين رو او در جهان به عنوان مخترع ماشين بخار شناخته شد. وي با تكميل ديگ بخار خدمت عظيمي به فيزيك و مكانيك نمود و با اختراع كندانسور بخار كه به وسيله آن صرفه‏جويى بسيار در مصرف سوخت به عمل مي‏آيد، كمك شاياني به استفاده بيشتر از نيروي بخار كرد. به اين ترتيب، انقلابي عظيم در صنعت به ويژه حمل و نقل زميني و دريايي پديد آورد كه نيروي حركت لوكوموتيوها و كشتي‏هاي بخار، حاصل همين اكتشافِ وات بوده‏اند. جِيمز وات سرانجام در 19 اوت 1819م در 83 سالگي درگذشت.

11) الحاق كشور نروژ به خاك سوئد با تصويب كنگره ويِن (1814م): بعد از سقوط و شكست نهايى امپراتوري ناپلئون، تعيين سرنوشت اروپا به دست پادشاهان و زمام‏داران اين قاره افتاد. اين عده با برپايى كنگره‏اي در ويِن با حضور 216 نماينده از سراسر اروپا به تقسيم غنائم پرداختند. در واقع، كنگره ويِن نقشه اروپا را از نو كشيد و از جمله در 28 مارس 1814، كنگره ويِن به پاس خدماتي كه سوئد در شكست قواي ناپلئون بُناپارت امپراتور فرانسه انجام داده بود، نروژ را بر خلاف ميل مردم آن، ضميمه خاك سوئد كرد و همراه آن، جزيره ايسلند نيز كه متعلق به نروژ بود، به سوئد واگذار شد. با اين ترتيب، استقلال داخلي نروژ، عملاً از بين رفت و مردم نروژ سر به شورش برداشته و خواستار حكومتي مستقل شدند. سرانجام رهبران سوئد و نروژ با استقرار سلطنت دوگانه به توافق رسيدند.

12) آغاز اولين حكومت كمونيستي جهان در فرانسه معروف به "كمون" (1871م): در جريان جنگ‏هاي پروس و فرانسه در سال 1870م، پاريس محاصره شد و محاصره شهر بيش از چهار ماه به طول انجاميد. در اين زمان، مجلس ملي فرانسه كه به شهر بُردو نقل مكان كرده بود، لويى ناپلئون معروف به ناپلئون سوم را كه به اسارت گرفته شده بود، از امپراتوري فرانسه خلع و تي‏يِر را به عنوان اولين رئيس جمهورِ جمهوري سوم فرانسه برگزيد. پس از چندي تي‏يِر براي عقد قرار داد صلح با پروس وارد مذاكره شد و از جمله شرايطي كه دولت پروس بر او تحميل كرد گشودن دروازه‏هاي پاريس به روي سربازان آلماني بود. مردم پاريس شرايط صلح تحميلي را نپذيرفتند و در نتيجه قيامي كه به رهبري عناصر تندرو آغاز شد، حكومت را در 28 مارس 1871م به دست خود گرفتند. براي اداره امور شهر، مجلسي به نام كمون تشكيل شد و رهبران كمون، نه فقط از ورود قواي حكومت مركزي به شهر جلوگيري كردند، بلكه مدعي آن حكومت شده و خود را نماينده واقعي مردم فرانسه خواندند. حكومت بوردو پس از يك ماه مذاكره بي‏حاصل با رهبران كمون، سرانجام تصميم گرفت پاريس را با قوه قهريه از چنگ آن‏ها خارج سازد. از اين رو، نيروهاي دولت مركزي، در روز 20 ماه مه 1871م در دروازه‏هاي پاريس مستقر شدند و از روز 21 مه، حمله خود را به داخل شهر آغاز كردند. طي سه روز نبرد سنگين و كوچه به كوچه، بيش از بيست هزار نفر كشته شدند و رهبران كمون در آخرين مرحله اين نبرد كه به شكست آنها انجاميد، كليه كساني را كه به گروگان گرفته بودند تيرباران كردند. در نهايت، حكومت كمون ،پس از كمتر از دو ماه، در 24 مه 1871م سرنگون شد و متلاشي گرديد. بعضي از مورخين، كمونِ پاريس را اولين نمونه حكومت كمونيستي جهان مي‏دانند، هر چند كه به دليل مدت كوتاه حكومت آنان در يك شهر محاصره شده، فرصتي براي اعمال نظريات رهبران اين حكومت به دست نيامد. با وجود اين، تجربه كمونِ پاريس عقايد سوسياليستي را تا پايان قرن نوزدهم در فرانسه متوقف ساخت.

13) پيروزي سلطنت‏ طلبان در اسپانيا و پايان جنگ‏هاي داخلي اين كشور(1939م): سرمنشأ ناآرامي‏ها و جنگ‏هاي داخلي در اسپانيا را بايد از زماني دانست كه آلْفونْسْ سيزدهم، پادشاه مستبد اين كشور، تحت فشار جمهوري خواهان، مجبور به استعفا شد و حكومت جمهوري در اسپانيا برقرار گرديد. اما چندي بعد، نظاميانِ اين كشور به رهبري ژنرال فرانسيسكو فرانكو به بهانه نابساماني‏هاي سياسي و اقتصادي، با حمايت مالي و تسليحاتي آلمان نازي و ايتالياي فاشيست، به جنگ با جمهوري خواهان پرداختند و بدين ترتيب جنگ‏هاي داخلي اسپانيا از 17 ژوئيه 1936م آغاز شد. نيروهاي فرانكو تا اواخر سال 1936م نيمي از خاك اسپانيا را به تصرف خود درآوردند و از اوايل سال 1937م به كمك آلمان و ايتاليا، حمله به پايتخت وايالات شمالي كشور را آغاز كردند. در اين ميان، جمهوري خواهان با وجود دريافت كمك از برخي كشورهاي اروپايى، نتوانستند در مقابل سلطنت طلبان مقاومت كنند و با ورود نيروهاي داوطلب خارجي به اسپانيا، جنگ داخلي اين كشور عملاً به يك رويارويى بين المللي تبديل شد. در طول سال 1938م، با افزايش كمك‏هاي آلمان و ايتاليا به نيروهاي فرانكو و قطع كمك شوروي به حكومت جمهوري اسپانيا، نيروهاي دولتي در وضعي دشوار قرار گرفتند و از اواخر سال 1938م در تمام جبهه‏ها با شكست روبرو شدند. درسه ماهه اول سال 1939م، شهرهاي بزرگ اسپانيا يكي پس از ديگري سقوط كرد و با سقوط مادريد، آخرين پايگاه حكومت جمهوري خواهان در 28 مارس 1939م، عمر حكومت جمهوري در اسپانيا نيز به پايان رسيد. سرانجام پس از دو سال و نيم جنگ داخلي در اسپانيا، جمهوري خواهان شكست خوردند و ژنرال فرانكو به قدرت رسيد. از اين زمان، حكومتِ نظامي مستبد و سركوب‏گرِ سي و شش ساله فرانكو بر اين كشور آغاز شد و او تا زمان مرگ در 20 نوامبر 1975، با ديكتاتوري تمام بر اسپانيا حكومت نمود.

14) مرگ "ويرجينيا وُلف" نويسنده و داستان‏نويس برجسته انگليسي (1941م)

15) مرگ "دوايت آيزنهاور" سي و چهارمين رئيس جمهور امريكا (1969م) (ر.ك: 14 اكتبر)