سنت در زبان عربي به معناي سيره و راه و روش است و در اصطلاح شرعي به گفتار و رفتار و افعال پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم گفته ميشود.
اهل سنت نيز به گروهي از مسلمانان ميگويند که بنا به تبليغ بعضي از صحابه پيامبر، خلافت و جانشيني پس از پيامبر را به اجماع اهل حل و عقد دانسته و از اين رو به خلافت ابي بکر، عمر، عثمان و اميرالمؤمنين علي عليه السلام معتقد شدهاند.
آنان معتقدند پس از قرآن بايد از راه و روش و گفتار پيامبر و چهار خليفه فوق پيروي کرد؛ در فقه و احکام ديني نيز سنت پيامبر و اعمال و افعال چهار خليفه و ساير صحابه پيامبر را ملاک و حجت ميدانند.
بر خلاف اهل سنت، شيعيان خلافت و امامت را در امتداد رسالت، و امري الهي و تابع تعيين خداوند و تصريح پيامبر ميدانند. از اين رو معتقد به ولايت اميرالمؤمنين علي عليه السلام هستند و در فقه و احکام اسلامي نيز به فعل و سخن امامان معصوم عليه السلام ملتزماند. آنان تنها احاديثي را معتبر ميدانند که از طريق راويان موثق به پيامبر يا يکي از دوازده امام معصوم و حضرت زهرا عليهاسلام منتهي گردد.
اهل سنت که به «عامه» يا «سني مذهبان» نيز مشهورند، به چهار مذهب حنفي، مالکي، شافعي و حنبلي منشعب ميشوند. آنان تمام صحابه پيامبر را مؤمن و عادل ميدانند، همه جنگجويان بدر را اهل بهشت ميپندارند و بدگويي عشره مبشره (ده تن از صحابه که به زعم آنان پيامبر به آنها بشارت بهشت داده) را حرام ميشمارند.
درباره پيدايش اصطلاح «اهل سنت» ميان مورخين اختلاف است ولي قدر مسلم اين است که رواج آن به زمان خلافت متوکّل عباسي باز ميگردد که وي را «محيي السنة» (احياکنندهي سنت) لقب داده بودند.
مذهب اهل سنت به اتکاي دولتهاي اسلامي به خصوص خلفاي عباسي که اهل تسنن را ضامن قدرت خود و وسيله سرکوبي شيعيان ميدانستند، در قرن سوم هجري قمري با ظهور فقها و محدثين مشهور و نگارش صحاح و سنن و مسايند به اوج شهرت رسيد.
منابع:
الفرق بين الفرق، عبدالقاهر بغدادي، ص 300؛ فرهنگ فرق اسلامي، دکتر محمد جواد شکور، ص 238؛ الملل و النحل، آيه الله سبحاني
/س