كودكاني كه اغلب دروغ مي‌گويند براي والدين مشكل است تا به آنها اعتماد كنند. براي والدين دشوار است تا اين‌گونه بچه‌ها را باور كنند حتي زماني كه آنها واقعيت را مي‌گويند. دروغ‌گويي مشكلاتي را براي كودكان در ارتباط با دوستان و اعضاي خانواده به وجود مي‌آورد. كودكان بايد ياد بگيرند كه در هر شرايطي راست بگويند. بهتر است كه به محض مشاهده دروغ جلويش را گرفت. اين مقاله پيشنهاداتي را جهت آموزش كودكانتان براي بيان راستگويي ارائه مي‌دهد.
چه وقت دروغ‌گويي به عنوان يك مشكل مطرح است؟
نظرات جامعه درباره دروغ‌گويي براي كودكان پيچيده و گيج‌كننده مي‌باشد. بعضي از اوقات بازگو نكردن واقعيت يا «دروغ مصلحت‌آميز» چيز خوبي به نظر مي‌رسد. بزرگسالان عموماً چندين بار در روز اين شگرد دروغ مصلحت‌آميز استفاده مي‌كنند. از طرف ديگر مي‌گويند دروغي كه منجر به راهنمايي غلط شود قابل قبول نيست. اين نوع دروغ مشكل‌ساز است. چون حقيقت را تضعيف مي‌كند.داستان‌سرايي و نگفتن واقعيت‌ها در بين دبستاني‌ها معمول و رايج است. پيش دبيستاني‌ها واقعيت را با تخيل اشتباه مي‌گيرند. بنابراين داستان‌هايي را مي‌گويند بدون اينكه قصد دروغ‌گويي داشته باشند. اما اگر كودكان دبستاني كه فرق بين تخيل و واقعيت را مي‌‌فهمند دروغ بگويند مسئله‌ساز است كه بايد مورد بررسي قرار گيرد.
چرا بچه‌ها دروغ مي‌گويند؟
كودكان به دلايل زيادي دروغ مي‌گويند. آنها ممكن است از نتيجه كاري كه انجام داده‌اند بترسند، و يا مي‌دانند كه والدين آنها اجازه انجام آن كارها را نمي‌دهند. همچنين اگر كودكان از راستگويي سودي نبرند به جايش دروغ مي‌گويند. براي مثال اگر كودكي واقعيت را بگويد ولي به شدت و به طور ناخوشايندي تنبيه شود سبب مي‌شود كه او براي اجتناب از تنبيه دروغ بگويد. اگر كودكان مشاهده كنند كه والدين از دروغشان سودي بردند آنها هم احتمالاً دروغ‌گويي را پيشه كار خود قرار خواهند داد.
كودكان ممكن است براي جلب توجه و از اينكه مورد قبول ديگران قرار گيرند و ديگران آنها را بپذيرند و يا اينكه آنها درباره كارهايي كه انجام دادند يا چيزهاي را كه ديدند دروغ مي‌گويند. اين كودكان شايد تنها خسته وكسل باشند و يا اينكه اعتماد به نفس نداشته باشند. دروغ‌هاي اغراق‌آميز، اغلب بعد از ورود به دبستان ديگر ادامه نمي‌يابد و يا بعد از اينكه چند باري دروغشان لو رفت ديگر دروغ نمي‌گويند.
چگونه متوجه مي‌شويم كه كودكان دروغ مي‌گويند؟
دروغ‌گويي زماني مشكل‌ساز مي‌شود كه شما مطمئن نيستيد كه كودكتان حرف راست را مي‌گويد يا نه. كودكان دبستاني اصولاً در هنگام دروغ گفتن لبخندي مي‌زنند يا داستاني مي‌سازند كه منطقي به نظر نمي‌رسد و با واقعيت جور در نمي‌آيد. براي مثال اگر از او بپرسيد: اين 100 تومان را از كجا آورده‌اي؟ ممكن است فرزندمان بگويد: از يكي از دوستان. اگر سؤال‌هاي مثل چه وقت گرفتي؟ كجا گرفتي؟ چه كسي به شما داد؟ و يا چگونه گرفتي؟ باعث مي‌شودكه كم كم واقعيت را بروز دهد. اما بعضي از بچه‌ها با توجه به مدارك موجود باز هم بر دروغشان پافشاري مي‌كنند.
چگونه مي‌توان از دروغ‌گويي كودكان جلوگيري كرد؟
1. مشكل را با كودك در ميان بگذاريد و صحبت كنيد. زماني‌كه هم كودك و هم والدين آرام هستند، براي كودك توضيح دهيد كه دروغ‌گويي كار ناپسندي است و او فوراً بايد دست از اين كار بردارد. اين صحبت نبايد بلافاصله بعد از گفتن دروغ باشد. صبر كنيد تا همه آرام شوند (از عصبانيت خارج شوند)
2. مسئله را براي كودك توضيح دهيد. به طور خلاصه و در آرامش به كودك از تاثيرات دروغ‌گويي بگوييد و چرا شما فكر مي‌كنيد كه مسئله دروغ‌گويي مسئله‌اي مهم است. مثلاً مي‌گوييد: تانيا شما دروغ مي‌گوييد من از شما عصباني و نااميدهستم و ديگه برام خيلي سخت مي‌شه تا چيزها ديگري كه مي‌گويي را قبول كنم. اگر به دروغ‌گويي ادامه دهي هيچ‌كس به شما اعتماد نخواهد كرد.
3. نظر كودك را بخواهيد. از كودك بخواهيد كه چرا احساس كرد كه بايد دروغ بگويد. بسياري از بچه‌ها چيز زيادي براي گفتن ندارند. و بعضي ديگر بهانه آورده و ديگران را مقصر مي‌دانند. از بحث حالا باشه و اما ... با كودكان اجتناب كنيد و مسئله را به زمان بعد موكول نكنيد. به سادگي مطرح كنيد كه شما مي خواهيد كودكتان از اين به بعد راستگو باشد و دروغ نگوييد.
چگونه كودك را به راستگويي تشويق كنيم؟
1. به كودكتان فرصت دهيد تا حرف راست را بگويد. به كودكتان بگوييد كه به او فرصت مي‌دهيد تا صادق و راستگو باشد. گاه گاهي از كودكتان در مورد مسايلي كه خودمي‌دانيد سئوال نماييد و خيلي سريع از واقعيت‌ها را بپرسيد و سئوال اينچنيني (آيا اتاقت را مرتب كردي؟ آيا تكليف را انجام دادي؟ آيا حياط را تميز كردي؟) به اين طريق كودكتان راستگويي در مورد كارهايي كه انجام داده را تمرين مي‌كند. شما هم فوراً متوجه مي‌شويد كه كودكتان راست مي گويد به خاطر اينكه شما از قبل كارها را چك كرده بوديد.
2. اگر كودكتان حرف راست را بازگو كرد تشويقش كنيد. اگر كودك واقعيت را گفت ابتدا تشويق كنيد مثلاً بگوييد: متشكرم مهتاب از اينكه حرف راست گفتي بدون توجه به اينكه آيا كودكتان كار خواسته شده را انجام داده يا نه. هدف از تشويق كودكتان گفتن واقعيت مي‌باشد. اينكه چه چيز اتفاق افتاده است مهم نيست.
چگونه دروغ‌گويي را كنترل كنيم؟
1. بر اساس گمانتان اقدام كنيد. اگر حدس زديد فرزندتان دروغ مي‌گويد، براي جلوگيري از آن اقدام كنيد. البته ممكن است هيچ نتوانيد ثابت كنيد كه بچه‌تان دروغ گفته است.
2. با فرزندتان در مورد مشكل دروغ‌گويي و عواقب آن صحبت كنيد. اگر فرزندتان راست را نگفته است. مسئله را شرح دهيد. مثلاً كاوه شما واقعيت را به من نمي‌گوييد. شما حياط را تميز نكرديد به خاطر همين تا شب حق تلويزيون تماشا كردن نداريد. اول دروغ را مورد بررسي قرار دهيد، سپس مسئله‌اي كه منجر به اين دروغ‌گويي شد و عواقب مناسب براي هر دو عمل را فراهم كنيد.
نتايج مناسب شامل محروم كردن از فعاليتي است يا گرفتن امتياز انجام كاري براي مثال: لامپي شكسته در اتاق فرزندتان پيدا كرديد و فرزندتان در مورد اينكه چطور اين لامپ شكسته در اتاق پيدا شده دروغ مي‌گويد. عاقبت اين دروغ‌گويي اينست كه بقيه روز را از نگاه كردن به تلويزيون محروم مي‌شود. نتيجه منطقي ديگر براي شكستن لامپ مي‌تواند اين باشد كه مثلاً مقداري از پولش را براي خريد لامپ استفاده كند.
نكاتي را كه بايد به خاطر بسپاريدمدت زماني طول مي‌كشد تا كودكان ياد بگيرند به جاي دروغ گفتن راست بگويند. مي‌توانيد با كودك خود قرار بگذاريد تا ديگر دروغ نگويد. اگر مشكل ادامه يافت بهتر است با متخصين اين امر مشورت كرد.
اقدامات كليدي1. توضيح دهيد كه چرا دروغ‌گويي مسئله است.
2. به كودكتان بگوييد دست از دروغ‌گويي بردارد.
3. فرصت‌هايي را بري كودكتان ايجاد كنيد تا راستگويي را تمرين كند.
4. اگر كودكتان حرف راست را گفت مورد تشويق قرار دهيد.
5. اگر فرزندتان دروغ گفت از عواقب منطقي استفاده كنيد.
اگر مشكل ادامه يافت چه كنيم؟
اگر فرزندتان به دروغ‌گويي ادامه داد رو‌ش‌هاي زير مي‌تواند مفيد واقع شود.
1. براي كودكتان توضيح دهيد كه اگر دروغ نگويد امتياز مي‌‌گيرد.
2. با فرزندتان قرارداد كتبي ببنديد هم شما و هم فرزندتان امضاء كنيد و در آن قرارداد به كارهايي كه از فرزندتان انتظار مي‌رود انجام دهد پاداش منظور كرده و عواقبي كه به دنبال آن كارها دارد ذكر شود.
3. به فرزندتان بگوييد كه نمره‌ها قابل تغيير است. بعضي از كارها پاداش روزانه و بعضي پاداش هفتگي دارد. تصميم بگيريد كه بعد از اكتساب چند نمره پاداش داده شود.
پاداش مورد نظر چه چيزي مي‌تواند باشد
1. جدولي تشكيل دهيد كه نمره‌هاي به دست آمده در آن ثبت شود. جدول را در جايي نصب كنيد كه هم براي شما و هم براي كودك به آساني قابل رويت باشد. مثل قراردادن روي يخچال.
2. هر روزي كه كودك واقعيت را گفت و دروغ نگفت بر روي جدول نمره‌اي بگذاريد. به خاطر داشته باشيد كه كودك را به خاطر راستگويي مورد تشويق قرار دهيد.
3. در پايان زمان تعيين شده، نمره‌هايي را كه كودك شما به دست آورده را بشماريد، اگر به هدف تعيين شده رسيد به او پاداش دهيد.
4. اگر كودكتان دروغ بگويد، مسئله را با او مطرح كنيد و همين‌طور عواقبش را (مسئله و عواقبش را با او مطرح كند). سخنراني نكنيد و يا نق و فرياد نزنيد. با خونسردي عواقبي را كه در قرارداد عنوان كرده بوديد را به كار بريد. اين مسئله ممكن است باعث شود امتيازاتي كه قبلاً شرح داده شده را از دست دهد يا اينكه اگر كودكتان پول توجيبي دريافت مي‌كند، نتيجه منطقي اينست كه از پول توجيبي جريمه پرداخت كند. براي كودكان زير 10 سال شما ممكن است به او بگوييد: برو توي اتاقت و تا نگفتم بيرون نيا.