بايد هشداري داد به افرادي که هيچگاه‏نخواسته‏اند اندکي مسؤوليت‏خطيرزندگي زناشويي را تحمل نمايند و باکوچکترين ناملايمتي بانگ جدايي سرمي‏دهند. اينان متاسفانه به رشد و بلوغ‏شخصيت نرسيده‏اند. ازدواج را بسان‏بازيهاي ايام خوش کودکي مي‏پندارند وتکرار بازي برايشان لذت آور است.
ازدواج از سنت‏هاي حسنه جامعه‏اسلامي است و توجه به آن در روايات واحاديث، اهميت مساله را بيش از پيش‏آشکار مي‏سازد. ازدواج علاوه بر آرامش‏زن و مرد، موجب بقاي نسل و سلامت‏جامعه مي‏گردد; چنانکه قرآن مي‏فرمايد:يکي از نشانه‏هاي خداوند اين است که‏برايتان همسري آفريد تا موجب آرامشتان‏باشد و بين شما الفت و مهرباني قرار داد. (1)
با وجود تاکيد بسيار بر ازدواج، جايي‏که پاي شرف، دين و امکان خطر گناه‏پيش آيد، طلاق ضرورت مي‏يابد. اسلام‏چون مسيحيت کاتوليک، پيمان ازدواج راناگسستني نمي‏داند و يا چون يهود، به بازبودن نسبي درهاي خروجي اعتقادي‏ندارد; بلکه طلاق را مبغوض‏ترين حلالهامي‏شمرد (2) و آن را امري آسيبي ولي‏اجتناب‏ناپذير مي‏داند و معتقد است‏چنانچه در حدي متعارف نگه داشته شود،مي‏تواند حايز نتايج مثبتي براي خانواده وجامعه باشد. (3) در جوامع پيشرفته‏صنعتي، روابط انساني و در پي آن روابطخانوادگي از ابعاد معنوي تهي و در نتيجه‏سست، سرد و آسيب پذير شده‏است; تنهاهدف زندگي مشترک، ارضاي‏خواسته‏هاي غريزي است و جسم وخواسته‏هاي آن، محور تمام ارزشها وکوششهاست. چيزي ارزش خوانده‏مي‏شود يا به نظر داراي ارزش مي‏آيد که‏نيازهاي طبيعي و کششهاي جسماني راپاسخ دهد; پس بمحض يکنواخت‏شدن‏روابط جسماني، طرفين در جستجوي‏سرچشمه‏هاي ديگر تمتع، به پيوندهاي‏ديگر مي‏انديشند. (4)
متاسفانه در سالهاي اخير در کشور مانيز بويژه در شهرهاي بزرگي چون تهران -که بافت زندگي شهري آن را به يک جامعه‏صنعتي تبديل نموده است - آمار طلاق‏نسبت‏به ازدواج، حرکتي افزايشي داشته‏است‏بطوري که طبق آمار بدست آمده درسال 1359، از هر 32377 ازدواج، 5260مورد به طلاق منجر شده و در سال‏1360، از 57833 مورد ازدواج، 9414مورد آن به طلاق انجاميده است که از اين‏تعداد در سال 59، 76/15 درصد طلاق به‏تهران تعلق داشته و 11/7 درصد به کل‏کشور و در سال 60، 28/16 درصد به‏تهران و 29/8 درصد در کل کشور بوده‏است. (5)
دوگانگي وسيعي در آمار طلاق شهر وروستا بويژه تهران و روستا وجود دارد ودر مواردي تا 4 برابر گزارش شده است.علت اين دوگانگي اين است که در جامعه‏سنتي، سنتها همچون ستونهاي استوارموجب بقاي خانواده شده است در حالي‏که جوامع صنعتي طلاق را نفي مي‏کنند وموجبات استحکام پيوند زناشويي را نيزفراهم نمي‏آورند; به همين دليل الگو قراردادن قوانين غربي در جامعه اسلامي ماکار ساز نبوده، از معضلات پي‏آمد طلاق‏نمي‏کاهد; زيرا اين قوانين مطابق با عرف‏غرب تدوين شده است و نمي‏تواندخواسته‏هاي جوامع اسلامي و سنتي رابرآورده سازد. متاسفانه برخي ازتحصيلکرده‏هاي اين گونه جوامع نيزفريب ظواهر فريبنده اين قوانين را خورده،پس از بازگشت‏به وطن بانگ سر مي‏دهندکه بطور مثال حق طلاق به زن تعلق داشته‏باشد و... . بايد به اينان يادآوري کنيم که‏آمار طلاق در خانواده‏هاي بي‏سواد و يابالاتر از فوق ليسانس و در ميان‏خانواده‏هايي که زن استقلال مالي دارد،بيشتر است. (6)
خوشبختانه زن مسلمان، از الگوي‏کامل خويش، بانوي دو عالم حضرت‏فاطمه زهرا«عليها السلام‏» پيروي مي‏کند که به‏دست مبارک خويش دستاس مي‏کردند وبراي فرزندانشان لباس مي‏دوختند. زن‏جامعه ما علاوه بر رسيدگي به امور خانه،همسر و فرزندان، به اقتصاد منزل چه درخانه بعنوان خود اشتغالي (بافتني،خياطي، فرشبافي) و چه خارج از خانه‏کمک موثري مي‏کند و همواره با رضايت‏کامل ايثار کرده، زندگي را بخوبي در کنارهمسر و فرزندان ادامه مي‏دهد. او مصداق‏اين ضرب المثل معروف است که:
زن خوب و فرمانبر پارسا      کند مرد درويش را پادشا
عده‏اي از تحصيلکردگان ما که دادسخن سر مي‏دهند و خواستار يکسان‏شدن قوانين طلاق کشورمان با جوامع‏غربي هستند و دادن حق طلاق به زن،تقسيم دارايي و... را با همسر بعنوان‏پيشرفت و تمدن مطرح مي‏سازند، آگاه‏نيستند که در غرب آمار ازدواج اصولابسيار پايين است و روابط جنسي از چنان‏آزادي برخوردار است که تفاوت چنداني‏از لحاظ حقوقي ميان فرزندان نامشروع وديگر فرزندان وجود ندارد و يا اگرازدواجي انجام مي‏گيرد اغلب بر اثرخيانت زن و شوهر و بي‏تفاوتي جامعه به‏اين امر به طلاق مي‏انجامد. مرداک، جامعه‏شناس معروف، در بررسي طلاق‏در چهل کشور به اين نتيجه رسيد که دربرخي جوامع، افکار عمومي با طلاق‏موافق است و حتي چنان آن را موردتشويق قرار مي‏دهند که اگر مردي براي‏مدت زيادي با يک زن زندگي کند، مورداستهزا قرار مي‏گيرد. حال اين را مقايسه‏کنيد با خانواده‏هاي سنتي ما که با وجودمقصر نبودن در طلاق دخترشان، چنان ازاين قضيه سرافکنده و شرمگين مي‏شوندکه ممکن است‏به خاطر شدت سرزنش‏دختر خود را به بيماري رواني يا به کام‏مرگ بکشانند.
جامعه ما طلاق را ننگ و علت آن رامعمولا بي‏کفايتي زن مي‏داند و اين مساله‏خود کمک بسيار مؤثري در حفظ بنيان‏خانواده است; البته اگر ادامه زندگي به‏گونه‏اي با درد و رنج همراه شود که خودموجب فساد بيشتر گردد طلاق در عين‏مذموم بودن، جايز شمرده مي‏شود. (7)
در مذمت طلاق پيامبر اکرم‏«صلي الله عليه وآله‏»فرموده‏اند: طلاق ندهيد زنان را الا ازتهمتي، که خداي تعالي ذوا قان را دوست‏ندارد يعني کساني که هر وقت‏خواهندزني نو کنند از مردان و زنان که هر وقت‏خواهند شوهري نو کنند. (8)
طلاق در لغت جدا شدن زن از مرد،رها شدن از قيد نکاح و رهايي از زناشويي‏است. (9) دهخدا طلاق را بيزاري نامه‏مي‏خواند و مي‏گويد در عرف، معناي‏جدايي، از آن در ذهن متبادر مي‏شود.
بطور کلي طلاق علل متعددي ازجمله علل فرهنگي، اجتماعي وتفاوتهاي تربيتي، ايماني، اقتصادي،سياسي و علل زيستي دارد. (10) از ديدجامعه شناسان طلاق پديده‏اي است‏اجتماعي که تنها با يک عامل پديدنمي‏آيد و با يک عامل نيز از بين نمي‏رود.از آنجا که در اين گفتار کوتاه به طورمبسوط فرصت پرداختن به طلاق ازديدگاههاي مختلف نيست، تنها به‏توضيحي کوتاه بسنده کرده‏ايم که هدف ازآن جلب نظر خوانندگان گرامي به‏پيامدهاي شوم طلاق براي فرزندان است.قبل از توضيح هر يک از عوامل، به‏تقسيم‏بندي زير توجه شود. (11)
با وجودي که در اسلام براي تحکيم‏بنيان خانواده در گزينش همسر، شرايطي‏چون کفو بودن زوجين در شؤون زندگي‏تاکيد شده، متاسفانه در خانواده‏هاي مقيدو متدين نيز گاهي بي‏توجهي به اين امرمهم ديده مي‏شود.
طلاق زماني اسف انگيزتر است که‏يک يا چند فرزند نيز قرباني اين مساله‏هولناک باشند. بنابراين نه تنها لزوم‏پرداختن به علل طلاق ضروري است‏بلکه‏والدين بايد از سرنوشت‏شوم فرزندانشان‏پس از جدايي، آگاه شوند تا شايد اندکي‏به خود آيند و دريابند که آزادي ايشان ازقيد پيمان زناشويي چه غرامت‏سنگيني‏خواهد داشت.
عوامل مؤثر در جدايي همسران رامي‏توان به دو دسته عوامل فردي ومحيطي تقسيم کرد; عوامل فردي عبارتنداز:
الف) سستي اراده مرد و دهن‏بيني‏او - يکي از نتايج مثبت پيوند زن و مرد،رشد همه جانبه فکري و شخصيتي آنها درزندگي مشترک زناشويي و گرفتن‏تصميمهاي مهم و ارزنده در امور مشترک‏خود و فرزندان است. متاسفانه اغلب‏همسران بويژه شوهر به جهت وابستگي‏شديد به مادر و نقش مهمتر او نسبت‏به‏پدر در زندگي گذشته‏اش، بعد از تشکيل‏خانواده مستقل به توصيه‏هاي او گوش فرامي‏دهد و باعث دلسردي همسر خودمي‏شود. چنين امري باعث نزاعهاي‏خانوادگي، فاصله زوجين از يکديگر وسرانجام جدايي خواهد شد.
ب) پرخاشگري - پرخاشگري انسان‏که ناشي از يک واکنش کلي در برابرناکاميهاي زندگي است گاهي در درون وي‏سرکوب مي‏شود که از نظر سلامت روان‏بسيار نامطلوب و خطرناک است، و گاهي‏بصورت انتقادهاي شديد با زد و خورد وفحاشي بروز مي‏کند. متاسفانه چون بر اثرعدم شناخت طرفين در ابتداي زندگي،احساس منفي پرخاشگري درک‏نمي‏شود، پس از گذشت مدتي کشمکش،طرف مورد پرخاش براي رهايي ازنزاعهاي پي در پي تن به جدايي مي‏دهد.اگر طرفين يکديگر را درک کنند، مساله‏بمرور بر طرف خواهد شد، بطور مثال‏مرد بر اثر عدم توانمندي در محيط کار، ازطرف کارفرما سرزنش مي‏شود و بااحساس شديد ناکامي وارد محيط منزل‏مي‏گردد; در نتيجه بهانه‏جويي مي‏کند وبگو مگوهاي طرفين آغاز مي‏شود. اگرهمسر با اندکي حوصله و تحمل بتواندريشه پرخاشگري شوهر را دريابد، سريعاچاره انديشي نموده، با مهرباني وعطوفت قضيه را حل مي‏کند. اما اغلب‏مسائل اينگونه حل نمي‏شود بلکه خودخانم که طي روز از فعاليت درون منزل وگاهي هم فعاليت‏خارج از منزل خسته‏است در پي دفاع برمي‏آيد; پرخاش‏طرفين به يکديگر و کشمکش‏ها آغازمي‏شود و در اين ميان فرزندان بي‏گناه‏قرباني مي‏شوند زيرا ادامه بي‏رويه اين امرطلاق را به دنبال دارد.
در خانواده‏هايي که اين گونه نزاعهاولو خفيف‏تر همواره وجود داشته باشد،نسلي ترسو، مضطرب، نااميد وضعيف‏النفس پرورش مي‏يابد.
اگر هر يک از طرفين اندکي بينديشندو مجسم نمايند که پس از هر گونه رفتاري‏که از وي سر زند، طرف مقابل چه‏واکنشي را نشان خواهد داد و پس از آن‏چه خواهد گذشت، جلوي خيلي ازاتفاقات ناگوار گرفته مي‏شود، ولي‏متاسفانه بدون اندکي انديشه، همان‏واکنشهاي سريع به هنگام برخوردها مرتباتوسط زن يا مرد تکرار مي‏شود و هر بارشدت خشونت رفتار و واکنشهاي منفي‏طرفين افزون‏تر مي‏شود بطوري که چاره‏کار را فقط در جدايي مي‏بينند.
ج) خودخواهي - اين خصلت ازويژگيهاي دوران طفوليت است. کودک دراين دوران بايد بتواند بتدريج‏با ديگران‏ارتباط عاطفي برقرار کند و بياموزد که درقبال محبت ديگران محبت کند و اطرافيان‏را مورد توجه قرار دهد. هر چه روابط‏اجتماعي او گسترده شود، از خودپسندي‏او کاسته مي‏گردد; بر عکس هر چه روابط‏او محدودتر شود، خودپسندي او بيشترمي‏گردد. (12)
اگر والدين نتوانند رابطه سالمي را ازلحاظ تربيتي با کودک برقرار نمايند وبالعکس عامل تشديد کننده رابطه يک‏جانبه و نامطلوب براي فرزندشان باشند،کودک در بزرگسالي و در زندگي مشترک‏انتظار دارد چون ايام خوش کودکي، تنها ازطرف مقابل محبت و ايثار ببيند و چون‏خواسته‏اش برآورده نمي‏گردد، اختلاف‏شروع مي‏شود; بويژه اگر هر دو طرف‏داراي چنين خصيصه‏اي باشند خيلي زودنزاعهاي خانوادگي آغاز مي‏گردد.
د) بيماريهاي جسمي و جنسي - اين‏موضوع هم از ديگر عوامل طلاق است.خوشبختانه رافتي که در خانواده‏هاي‏مسلمان وجود دارد، تداوم بخش زندگي‏زناشويي است; بويژه اگر بيمار، شوهرباشد زن نهايت گذشت و فداکاري را نشان‏مي‏دهد. وليکن گاه فقر شديد مانع گذشت‏مي‏گردد. متاسفانه طبق آمار به دست‏آمده (13) 75/57 درصد طلاقها بر اثربيماري نازايي زن بوده است. عطوفت وگذشت زن اغلب مانع از تقاضاي طلاق‏مي‏گردد وليکن در مورد مردان اين مساله‏کمتر صدق مي‏نمايد; حتي ديده شده‏بخاطر فرزند، مرد به ازدواج دوم و حتي‏سوم روي آورده است که غرور زن مانع ازادامه زندگي او شده است و در اين حالت‏زن تقاضاي طلاق مي‏کند.
ه) عامل اعتياد - معتاد بودن مرد درخانواده از عوامل مهم جدايي است; چون‏اين بلاي خانمانسوز باعث مي‏شود که اوتنها به اعتياد و بدست آوردن مواد مخدربينديشد و خانواده برايش هيچگونه‏ارزشي نداشته باشد. زن درمانده نيزبمرور آماده جدايي از همسر مي‏گردد.
و) انحراف يکي از طرفين - انجام‏اعمال خلافي چون ارتباط نامشروع،دزدي، جنايت و قاچاق مي‏تواند موجب‏جدايي باشد.
ز) سوء ظن - بدبيني و سوء ظن بيش‏از حد که غالبا از طرف شوهر سر مي‏زنداغلب بر اثر يادگيري ايام کودکيست ومي‏تواند پايه‏هاي زندگي مشترک را سست‏نمايد. در گذشته، طفل اينگونه رفتار را ازپدر ديده و بتدريج آموخته است و امروزآن را درباره همسر خود به کار مي‏برد.رفتار خيانت آميز مادر هم مي‏تواند چنان‏آسيبي به روان کودک وارد کند که او را به‏کري يا کوري رواني مبتلا سازد، يعني‏بدون ضايعه‏اي در گوش يا چشم نشنود ونبيند. وقتي کودک در ايام کودکي خيانت‏پدر يا مادر خود را مي‏بيند در جواني به‏جنس مخالف ظنين بوده، خواهدانديشيد که همه زنها يا مردهاخيانت‏کارند. چنين کسي اصولا از ازدواج‏بيم دارد و اگر بر اثر اصرار مجبور به‏ازدواج شود، سوء ظن بيش از اندازه‏اش‏موجب آزردگي شديد همسر و در نتيجه‏دلسردي او شده، رفته رفته جدايي آنها رافراهم خواهد آورد.
ح) ارزشها و اعتقادات - نظام ارزشي‏و اعتقادي نيز در زندگي زناشويي امري‏است که در فرد بالغ بصورت يکي ازمشخصه‏هاي شخصيتي ظاهر شده وعموما غير قابل تغيير است. از فردي که‏بطور مثال در يک خانواده متدين پرورش‏يافته و بمرور زمان اعتقادات و انجام‏تکاليف شرعي برايش به منزله يک اصل‏مسلم در آمده است، نمي‏توان انتظارداشت پس از تشکيل خانواده از عقايدش‏دست‏بردارد. متاسفانه چه بسيارندازدواجهايي که عدم دقت‏به اين اصل مهم‏در ابتدا زن و شوهر را دچار مشکل‏اساسي مي‏کند و هر يک از طرفين درصدد تغيير ديگري برمي‏آيد غافل از آنکه‏راه عبثي مي‏پيمايد; البته توبه و متحول‏شدن انسانها در اسلام اين نويد را به دختريا پسر آماده ازدواج مي‏دهد که پس ازازدواج همسر خويش را دگرگون ساخته واز وي فردي متدين و معتقد سازد ولي‏گاهي اين عمل ميخ بر سنگ کوفتن است‏و تداوم زندگي را غير قابل تحمل‏مي‏سازد. عوامل فردي بسياري باعث‏جدايي مي‏شود که از حوصله اين مقاله‏بدور است.
در اين راستا مسائل جانبي يااجتماعي نيز همواره نقش مهمي دراختلال روابط همسران دارند که مي‏توان‏به برخي از آنها اشاره کرد; از جمله:
? عدم استقلال اقتصادي، که‏نتيجه آن زندگي زوجين با اعضاي خانواده‏همسر مانند پدر، مادر و مشکل‏تر از آن‏خواهران و برادران همسر است. اين‏زندگي با بحران اوليه که همان عدم‏استقلال فکري است، آغاز مي‏شود و درانتظار جرقه‏اي است تا آتش بحران‏شعله‏ور گردد. از آن فاجعه آميزتر هنگامي‏است که مادر زن يا مادر شوهر، همسرخويش را از جواني از دست داده باشد و بامشقت و فقر فرزندش را بزرگ کرده باشد;چرا که انتظار محبت و رسيدگي بيشتري‏از فرزند خود دارد و اگر فرزند - معمولاشوهر - نتواند با مديريت صحيح، رعايت‏احترام به مادر و همسر را با هم جمع کندو موجب برانگيختن حسادت ديگري‏شود، پس از گذشت زمان به‏کشمکش‏هايي فراوان براي پيروزي درجلب حمايت طرف خواهد انجاميد.مشکل زماني به اوج مي‏رسد که شوهر درتصميم گيري به سوي مادر کشانده شود.البته خوشبختانه در خانواده‏هاي متدين‏که فرزندان همواره به پيروي از آيات واحاديث و سرمشق قرار دادن بزرگترها وبه تبعيت از آيه «و بالوالدين احسانا»احترام مادر و پدر را فريضه دانسته و آنهارا مقدم بر خويش مي‏دانند کمتر اختلاف‏بروز مي‏کند; وليکن شيوع طلاق درخانواده‏هاي غير مذهبي به مراتب بيشتراست و چاره کار مديريت صحيح شوهراست که بتواند در عين احترام به همسرمحبت‏به مادر را نيز داشته باشد.
? دوستيهاي خانوادگي - گاهي‏دوستيهاي زوجهاي جوان با ديگردوستان و يا افراد مجرد بقدري از حداعتدال خارج مي‏شود که منجر به ايجادزمينه‏هاي گناه و در نتيجه طلاق‏مي‏گردد; بويژه آنکه در اينگونه روابطمساله حسادت اطرافيان و دوستان نيزافزوده شود.
? بيماريهاي لاعلاج اطفال -متاسفانه هنگامي که معلول جسمي ياذهني در خانواده متولد مي‏گردد، زوجين‏بشدت احساس گناه نموده و هر يک‏سعي دارد ديگري را عامل معلوليت فرزندمعرفي کند; در عين حال همه افرادخانواده را ترک کرده تمام توجه خويش رابه کودک معلول معطوف مي‏سازد. اين امرمعمولا در مادر بيشتر ديده مي‏شودبطوري که همسر و ديگر فرزندان رافراموش مي‏کند. پس از گذشت زمان‏ناچار شوهر براي کسب محبت‏به دنبال‏پناهگاه ديگري مي‏گردد و متاسفانه خودعاملي براي جدايي مي‏شود.
? مشاجرات لفظي و نزاعها يکي ازعوامل بسيار مهم در طلاق نزاعها وکشمکشهاي زوجين بر اثر عدم درک‏متقابل و در عين حال پايين بودن سطح‏فرهنگ آنهاست; بويژه آنکه زن در اين‏راستا به استقلال اقتصادي نيز رسيده‏باشد. متاسفانه 57 درصد طلاقهايي که‏اداره آمار دادگستري منتشر کرده است،بعلت عدم تفاهم در خانواده‏هاي کارمندان‏و کارگران بوده است. (14) که نياز به تحقيق ومطالعه بيشتري دارد. البته عوامل جدايي‏را نمي‏توان به تنهايي موجب طلاق‏دانست‏بلکه ممکن است هر يک از آنها ويا جمعي از آنها در يک مجموعه به نام‏«بهم ريختگي خانواده‏» ظاهر شده، چونان‏موريانه در درون درخت تنومند زندگي‏عمل نمايد و وقتي زوجين به خود آيندکه از زندگي جز پوسته‏اي پوک و شکننده‏چيزي باقي نمانده است و با کوچکترين‏تلنگري از هم پاشيده مي‏شود.
منظور از گفتار فوق، بررسي اجمالي‏علل طلاق و هدف اصلي توجه دادن‏عاملان طلاق به اين سؤال است که: آيالحظه‏اي از قلمرو خودخواهي بيرون‏آمده‏ايد تا ديگران هم براي شما اهميت‏داشته باشند؟ آيا جگر گوشه‏اي که‏وجودش از شماست‏برايتان هيچ ارزش واعتباري دارد؟
لحظه‏اي به خود آييد و به دنبال راه‏فرار براي آزادي از قيد ازدواج نباشيد. شماخواهرم، برادرم بويژه شما خواهرم بانگ‏بر نياور که چرا آنقدر قوانين جلوي جدايي‏سنگ اندازي مي‏کنند؟ چرا نمي‏توان ازبند زندگي مشقت‏باري که بر وجودم‏سايه شوم افکنده، رها شوم؟ بايد هشداري داد به افرادي که هيچگاه‏نخواسته‏اند اندکي مسؤوليت‏خطيرزندگي زناشويي را تحمل نمايند و باکوچکترين ناملايمتي بانگ جدايي سرمي‏دهند. اينان متاسفانه به رشد و بلوغ‏شخصيت نرسيده‏اند. ازدواج را بسان‏بازيهاي ايام خوش کودکي مي‏پندارند وتکرار بازي برايشان لذت آور است.
نتايج تحقيقات وسيعي که انجام شده‏و همچنين تحقيقي که بوسيله نگارنده درمورد 50 تن از فرزندان خانواده‏هاي‏مطلقه بصورت طولي و طي 12 سال‏صورت گرفته است، عدم سلامت روان‏کودکان طلاق را در آينده نشان مي‏دهد.دليل آن نيز نياز کودک به زندگي درمحيطي سرشار از عشق و محبت است‏وليکن برعکس شبانه‏روز در نزاعهاي‏شديد والدين و در بدترين وضعيت‏رواني بسر مي‏برد.
اين زندگي سراسر آشفته از او فردي‏بي اعتماد، ترسو، گوشه‏گير، پرخاشگر ومتزلزل مي‏سازد زيرا هرگز طعم ثبات رادر زندگي نچشيده است. کودک هر لحظه‏بيم رها شدن را دارد چرا که قدرت‏تجزيه و تحليلش آنقدر رشد نکرده که‏بتواند با دليل قانع کننده‏اي به‏قضاياي اطراف بپردازد. او نمي‏تواندمنشا محبت‏به ديگري باشد.
ذات نايافته از هستي بخش       کي تواند که شود هستي‏بخش
آمار به دست آمده (15) نشان مي‏دهد که‏40 درصد طلاقهابين سنين 19-26 سال و80 درصد آن تا 45 سالگي رخ مي‏دهد.
در سالهاي نخست ازدواج بر اثربي‏تجربگي، شناخت طرف مقابل کمترميسر است در نتيجه خواسته‏ها کمتر موردتوجه قرار مي‏گيرد. زوجهاي جوان هنوزبه بلوغ شخصيتي نرسيده‏اند و لذت وراحتي زمان مجردي را فراموش نکرده‏اند.براي دلسوزي خويش از وضعيت آشفته‏زندگي فرصت‏بيشتري دارند; لذا در اين‏سنين منحني طلاق عکس منحني ازدواج‏است و هر چه بر سنين زوجين افزوده‏مي‏شود امر طلاق کمتر صورت مي‏گيرد،بطوري که در سنين ميانسالي و کهنسالي‏اغلب مرگ موجب تنهايي زن و شوهرمي‏شود و در اين زمان است که بر اثرعلاقه، عادت و تفاهم هيچکدام قادر به‏ترک ديگري نيست. کودکاني که والدين رابر اثر جدايي از دست مي‏دهند اغلب درسنين 1 الي 10 ساله هستند. کابوس‏تجديد ميثاق والدين، در اين کودکان بيدادمي‏کند، ترس از رها شدن در ذهنشان‏ريشه دوانده است و براي انتخاب يکي ازوالدين دچار تعارض مي‏گردند. آنها پس ازطلاق والدين همچون توپي به مادربزرگ، عمه، مادر، پدر و ديگران پاس داده‏مي‏شوند. در چنين وضعيتي چگونه‏مي‏توان ثبات را به مفهوم واقعي از اوطلب کرد. کودک در چنين شرايطي است‏که وجود مشترک والدين را مي‏طلبد به هراقدامي متوسل مي‏شود، عمل خلاف‏انجام مي‏دهد، لجبازي مي‏کند، از خوردن‏امتناع مي‏کند، به درس بي توجه مي‏شود،بهانه مادر را مي‏گيرد تا شايد پدر را واداربه آشتي نمايد. متاسفانه پدر در ين‏حالت‏بسرعت وارد عمل مي‏شود وعجولانه به زندگي دوم تن در مي‏دهد. وباز هم کودک مي‏ماند و کوهي ازمشکلات، زيرا بمجرد ازدواج دوم،نامادري به فکر فرزند جديد و دور نمودن‏طفل شوهر از پدر مي‏افتد پس از گذشت‏زماني کوتاه همان کسي که براي نگهداري‏فرزند به اين خانه وارد شده است، آنچنان‏وضعيتي ايجاد مي‏کند که پدر را وادار به‏سپردن طفل به ديگران مي‏کند. کنايه‏هاي‏اطرافيان مرتبا در گوش اين طفل غوغامي‏کند، نفرت و خشم از والدين سراسروجودش را فرامي‏گيرد و به فکر انتقام ازخويش و ديگران بر مي‏آيد. او به همه‏مردان و زنان بدبين و مشکوک است. اگرمادر عامل جدايي بوده او را عنصري پليدو گناهکار مي‏داند. در آينده ممکن است‏به تحصيلات عالي و شغلي موجه دست‏يازد وليکن ريشه سوءظن و بدبيني‏هيچگاه از وجودش رخت‏برنخواهدبست.
او که ناظر نزاع والدين و رهايي آنان‏بدون اندکي ايثار بوده و ناسازگاري را درکودکي تجربه کرده است، چگونه مي‏تواندروحيه گذشت را در خويش بپروراند؟ اوهمواره ترسي ناشي از تهمت‏شباهت‏به‏مادر يا پدر را با خود همراه دارد; در نتيجه‏در روابط زناشويي، فردي خوار و زبون‏است. اينگونه روابط، رابطه مطلوبي درزندگي مشترک نخواهد بود چون درخانواده علاوه بر گذشت، دارا بودن‏روحيه تفاهم، طرفين را به تکامل‏مي‏رساند نه منفعل شدن به معناي تام.زدگي از هر کاري، از جمله تحصيل، نوع‏ديگري از نتايج جدايي والدين است. دراين حالت فرزند رها شده براي کسب‏آرامش دروني به دامان انحرافات کشانده‏مي‏شود. تجربه نشان داده است که پسران‏آمادگي بيشتري براي ابتلا به «مشکلات‏رفتاري‏» دارند. سرنوشت چنين فرزنداني‏شوم و هولناک است و وقتي به خودمي‏آيند که به دهها نوع آلودگي گرفتارشده‏اند.
به جوانان توصيه مي‏شود اگر قادرنيستيد انتخاب شايسته‏اي کنيد و اگرنياموخته‏ايد ديگري را دوست‏بداريد وروحيه الفت و عطوفت در خانواده ايجادنماييد، تامل کنيد. حال اگر ازدواج کرديدو دريافتيد انتخاب شما غلط بوده وکاميابي شما در جاي ديگريست دربچه‏دار شدن اندکي درنگ کنيد. تصورنکنيد که فرزند به شما و خانواده روحيه‏تفاهم مشترک را خواهد آموخت و ضامن‏خوشبختي شما خواهد شد. خير! چون‏متاسفانه پس از جدايي ممکن است جسم‏فرزند باقي بماند و روح او براي هميشه‏آزرده و شکننده شود.
خوشبختانه با افزايش خانواده‏هاي‏متدين و با ايمان، در زندگيهاي جديد به‏ارزشهاي اسلامي اهميت داده مي‏شود ورضاي خداوند اصل مهم تلقي مي‏شود،در نتيجه آن خانه بر اثر رضاي خداوند،سرشار از برکت و شادابي مي‏گردد.
باز هم به جوانان بويژه خواهراني که‏متاسفانه خواهان تغيير و آسان‏تر کردن‏قوانين‏دادگاههاي خانواده به شيوه‏غربي‏اندتوصيه مي‏شود به هنگام بستن پيمان‏مقدس ازدواج دقت کنيد که هر چه اين‏پيمان با ارزشهاي انساني و اسلامي قرين‏باشد، رشته‏هاي آن تا ابد ناگسسته خواهدماند; به راههاي درست وصل بينديشيد وتصور يافتن طرق سهل گسستن را براي‏ديگر جوامع بگذاريد.

پي نوشت ها :

1) و من آياته ان خلق لکم من انفسکم ازواجالتسکنوا اليها و جعل بينکم مودة و رحمة ان في‏ذلک لآيات لقوم يتفکرون (روم، 20)
2) ابغض الحلال عند الله الطلاق
3) ساروخاني - دکتر باقر: طلاق و پژوهشي درشناخت واقعيت و عوامل آن، ص 100
4) همان منبع، ص 120
5) همان منبع، ص 34
6) همان منبع
7) داناي علمي - منيژه: موجبات طلاق درحقوق ايران و اقليتهاي غير مسلمان
8) لا تطلقوا النساء الا من ريبة فان الله لا يحب‏الذواقين و الذواقات (شيخ طوسي، تفسير مجمع‏البيان، ج 1، ص 304
9) فرهنگ عميد، ذيل طلاق
10) قائمي - دکتر علي: روزنامه کيهان،25/1/76، ص 7
11) ساروخاني - دکتر باقر: طلاق و پژوهشي درشناخت واقعيت و عوامل آن، ص 112
12) عليرضا کرمي - رضا کرمي نوري:روانشناسي تربيتي ويژه مراکز تربيت معلم،صص 74-88
13) اداره آمار قضايي دادگستري جمهوري‏اسلامي ايران، سال 1360
14) ساروخاني - دکتر باقر: همان منبع، ص 59
15) توزيع طلاق در تهران در سال 1365، اداره‏آمار قضايي دادگستري جمهوري اسلامي ايران

منبع: www.aftab.ir
/خ