شيخ صدوق، سفرهاي فراواني به شهرهاي مختلف داشت، كه با توجه به سختي مسافرت در آن روزگار، اهميت و شخصيت و اهتمام ايشان را به تعليم و تعلم علوم آل محمد عليهم السلام نشان مي‌دهد. در اين مسافرت‌ها به محضر عالمان هر شهر مي‌رسيده و از بركات علمي‌شان بهره مي‌گرفته است. از جمله سفرهاي او كه در كتاب‌هاي خود به آن اشاره مي‌كند، مي‌توان از اين سفرها نام برد:

خراسان

در خاتمه كتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام، از سفر خود به زيارت حضرت رضا عليه السلام در ماه رجب سال 352 هجري قمري ياد كرده است كه قبل و بعد از آن به ديدار ركن الدوله وزير آل بويه نيز رفته است.
در ماه ذي الحجه سال 367 هجري قمري نيز به مشهد الرضا عليه السلام سفر كرده است كه مجلس روز غدير سال 367 را در آن شهر، با عظمت فوق العاده‌اي برگزار نموده است. چنانچه در مجلس 26 از امالي خود نيز به آن اشاره دارد.
پس از آن به ري بازگشته است و مجلس 27 امالي را در اول محرم 368 هجري قمري در ري بر پا داشته است.
بار ديگر، در شعبان سال 368 هجري قمري در مسير خود به ماورأالنهر، به زيارت مشهد مقدس رفته و در اين شهر، چهار مجلس بيان حديث داشته است. (مجلس 94 تا 97، شب 17 تا 19 شعبان 368).

استر آباد و گرگان

در اين دو شهر، تفسير امام حسن عسكري عليه السلام را از محمد بن قاسم، مفسر استر آبادي روايت كرده است و با قاسم بن محمد استر آبادي، عبدوس بن علي جرجاني، و محمد بن علي استر آبادي نيز ديدار نموده است.

نيشابور

در شعبان سال 352 هجري قمري يعني در اولين سفر وي به مشهد مقدس، در مسير بازگشت به ري وارد اين شهر شد و مدتي در آنجا اقامت گزيد و مورد مراجعه مردم بود، كه در مقدمه كتاب اكمال الدين از آن خبر مي‌دهد.
سفرهاي فراواني به شهرهاي مختلف داشت، كه اين امر با توجه به سختي مسافرت در آن روزگار، اهميت و شخصيت و اهتمام ايشان را به تعليم و تعلم علوم آل محمد عليهم السلام نشان مي‌دهد.

مرو رود

شهري در نزديكي مرو شاه جهان در خراسان، كه در ضمن سفر خراسان به آن شهر وارد شد.

سرخس

در راه خود به خراسان به اين شهر نيز وارد شد.

سمرقند

از مهمترين شهرهاي ماورأ النهر، كه در سال 368 از آن شهر ديدار كرد.

بلخ

به اين شهر نيز در سال 368 وارد شد.

ايلاق

از شهرهاي ماورأ النهر، كه شيخ صدوق در سال 368 به آن شهر رسيد و مدتي در آنجا اقامت گزيد. در همين شهر، با شريف ابو عبد الله محمد بن حسن موسوي، مشهور به سيد نعمت ملاقات كرد و همين ملاقاتها به تاليف كتاب من لا يحضره الفقيه منتهي شد. شريف نعمت در همين سفر، 245 كتاب از تاليفات صدوق را استنساخ نمود، و از شيخ صدوق اجازه نقل روايات آن را گرفت.
نكته مهم اين است كه در اين سال، تنها چهار سال از وفات محمد بن زكرياي رازي گذشته است (وفات رازي در سال 364 بوده است ). و تاليف من لا يحضره الفقيه در سال 368، نشان مي‌دهد كه شيخ صدوق، تا چه اندازه به نيازهاي شيعيان آن روز وقوف داشته است.

فرغانه

از شهرهاي بلخ، كه در ضمن بلخ به آن رسيد.

همدان

در راه سفر حج به آن وارد شد.

بغداد

اين شهر، كه در قرن چهارم مركز علما و فقها و محدثان بوده است، در سال 352 هجري پذيراي شيخ صدوق گرديد. وي در حالي كه در سنين ميانسالي در اين شهر، در جمع محدثان كهنسال حضور يافت و براي آنان حديث گفت.
يك بار ديگر نيز در سال 355، در راه بازگشت از سفر حج در اين شهر، به افاضه علمي پرداخت.
از جمله كساني كه در اين شهر، از شيخ صدوق بهره علمي بردند، اين افراد هستند:
ابو محمد حسن بن يحيي حسيني علوي، ابوالحسن علي بن ثابت دواليبي.
در اين شهر، همچنين از مشايخ از جمله محمد بن عمر حافظ و ابراهيم بن هارون هيبتي روايت كرد.

كوفه

شيخ صدوق در راه سفر حج وارد كوفه شد.
در مسجد جامع كوفه، از محمد بن بكران نقاش، احمد بن ابراهيم فامي، حسن بن محمد هاشمي، ابوالحسن علي بن عيسي و جمعي ديگر حديث روايت كرد.
در حرم مطهر امير المومنين عليه السلام، از محمد به علي كوفي؛ در خانه ابوالحسن علي بن حسين همداني از او و در مواضع ديگر شهر كوفه از ابوذر يحيي بن زيد بزاز و حسن بن محمد سكوني مزكي حديث شنيد.

مكه و مدينه

به حج مشرف شد.

فيد

مكاني ميان مكه و مدينه است كه پس از بازگشت از مكه، نزد ابوعلي احمد بن ابي جعفر بيهقي رفت و از او حديث شنيد.
اهميت اين سفرها زماني معلوم مي‌شود كه به مشقت مسافرت در آن زمان توجه گردد.
منبع: مقدمه ي علل الشرايع
/خ