پيش زمينه

رباط جانبي زند زيرين براي پايداري آرنج در هنگام اعمال فشار به قسمت خارجي آرنج حياتي است و از سويي يک پايدار کننده مفصل آرنج است.در ورزشکاران جوان آسيبهاي آرنج اغلب مزمن هستند و عمدتاً با درد و ناپايداري در سمت داخل مفصلي آرنج مي انجامد.

آناتومي کاربردي

رباط جانبي زند زيرين از قسمت خلفي انتهاي داخلي استخوان بازو در بالا شروع و به زائده منقاري(زائده کورونوئيد) استخوان زند زيرين در پائين اتصال مي يابد. در هنگامي که آرنج 90 درجه خم شده است اين رباط 55% از مقاومت در برابر نيروي احتمالي که از سمت خارج به داخل به آرنج وارد شود تامين مي کند.
در بازشدگي کامل مفصل آرنج اين رباط بهمراه ساختار استخواني مفصل و کپسول قدامي مفصل اين پايداري در مقابل نيروي به سمت داخل ( Valgus ) را تامين مي کنند.
رباط جانبي زند زيرين از سه نوار فيبري شکل مي گيرد. نوار قدامي, نوار خلفي و نوار عرضي . نوار قدامي از قسمت قدامي انتهاي تحتاني داخلي بازو شروع ( ‌قدام اپي کونديل داخلي ) و به دکمه زند زيرين اتصال مي يابد. اين نوار بيشترين مشارکت را در تامين پايداري رباط داخلي زند زيرين بر عهده دارد.

بيومکانيک ورزشي

فاز سريع پرتاب دست به سمت جلو ( پرتاب دست و توپ در بسکتبال و يا بيسبال ) که به باز شدن آرنج در انتهاي پرتاب با سرعتي حدود 2500 متر بر ثانيه و بدنبال آن خم شدن حدود 20 درجه اي آرنج مي انجامد سبب اعمال نيرويي معادل 60 نيوتن بر متر به قسمت داخل آرنج و رباط جانبي زند زيرين مي شود اين نيرو بطور قابل ملاحظه اي بيشتر از قدرت رباط جانبي زند زيرين بوده و در صورت انجام حرکات مداوم مي تواند منجر به آسيب و يا حتي پارگي اين رباط شود.

شرح حال

• درد در سمت داخل آرنج بدنبال پرتاب دست به سمت جلو
• درد ماهيتي مزمن و راجعه دارد.
• استراحت سبب بهبودي درد مي شود.
• گاهي امکان دارد فرد دچار دردي ناگهاني و حاد شود و نيز امکان دارد بدنبال پرتاب دست صداي « تق » در مفصل حس کند.

معاينه

• حساسيت در لمس داخل آرنج
• تورم سمت داخل آرنج
• گاهي کاهش دامنه حرکات در مفصل آرنج وجود دارد.
• امکان دارد در پارگي حاد رباط خونمردگي در داخل آرنج ديده شود.
• اغلب درد در هنگامي که فرد دست را مشت مي کند تشديد مي شود.
• اعمال نيرويي از خارج به سمت داخل روي مفصل آرنج هنگامي که آرنج 25 درجه خم شده است ايجاد درد در داخل آرنج و گاهي فاصله گرفتن و باز شدن مفصل آرنج در سمت داخل مي شود.

علل آسيب ديدگي رباط جانبي زند زيرين

• حرکات پرتابي تکرار شونده دست مهمترين علت بروز آسيب و صدمه اين رباط است.
• گاهي اعمال نيرو به داخل آرنج هنگامي که فرد بر روي دست سقوط مي کند يا هنگامي که دست کاملاً کشيده است مي تواند منجر به پارگي اين رباط بهمراه در رفتگي آرنج شود.
• اصابت ضربه مستقيم به داخل آرنج.

بررسي هاي تصويري

راديولوژي :
• عمدتاً براي رد ساير علل درد مزمن آرنج
• گاهي شواهد آسيب رباط جانبي زند زيرين مثل کلسيفيکاسيون ديده مي شود.
• انجام راديوگرافي در هنگام اعمال فشار به خارج آرنج مي تواند باز شدگي مفصلي در سمت داخل و عدم تناسب آنرا با سمت مقابل نشان دهد.
ام آرآي:
• انجام MRI همراه با کنتراست روش ارجح براي بررسي آسيب رباط جانبي زند زيرين است البته امکان دارد گاهي در موارد آسيب هاي مزمن چيزي نشان ندهد.
سونوگرافي ديناميک :
• روشي است که به تازگي در بررسي شلي رباطي بکار گرفته شده است.
سي تي اسکن با ماده حاجب داخل مفصلي :
• در تعداد کمي مطالعه بررسي شده و بنظر مي رسد هم براي آسيب هاي حاد هم براي آسيبهاي مزمن هم اختصاصي و هم حساس باشد اما هنوز روتين نشده است.

درمان

فاز حاد :
• درمان جراحي در مورد آسيب هاي حاد طي ورزشهاي رقابتي – ناپايداري مزمن مفصل و آسيب هايي که بعد از دوبار ترميم غير جراحي دچار عود و سبب شلي و ناپايداري مفصلي شده اند.در غير اين موارد درمان غير جراحي انجام مي گيرد.
• 3 تا 6 ماه اول درمان غير جراحي متمرکز بر استراحت, داروهاي ضد التهابي و فيزيوتراپي موضعي آرنج جهت افزايش دامنه حرکات مفصل مي باشد.
• هنگامي که درد و تورم بهبود يافت و فرد از لحاظ دامنه حرکتي مفصل به وضعيت قبل از آسيب ديدگي بازگشت ( معمولاً‌ بعد از 3 ماه ) بايد بتدريج زمان و شدت فعاليت را اضافه نمود و آرنج را بيشتر از قبل تقويت نمود.
فاز بهبودي :
• بعد از جراحي آرنج را در وضعيت خم شدگي 90 درجه آتل مي گيريم و براي مدت 10 روز آنرا در همين وضع نگه مي داريم. بعد از اين زمان آتل را باز و آرنج را به آرامي باز و بسته مي کنيم تا دامنه حرکات را هر چه سريعتر افزايش دهيم. توجه گردد از هر عملي که سبب فشار به سمت داخل آرنج شود بايد پرهيز شود مثل پرتاب دست به جلو.
• يک ماه بعد از جراحي ورزشهاي ايزومتريک ( بدون تغيير در طول عضله ) براي تقويت عضلات موثر روي آرنج شروع مي شود.
• بعد از 6-4 ماه مي توان شروع به ورزشهاي پرتابي دست براي بازگشت به رقابت نمود.

بازگشت به رقابت

• معمولاً در پارگي کامل رباط 12-9 ماه بعد مي توان در مسابقات شرکت نمود.
• زمان برگشت زماني است که :
1- فرد در حرکات پرتاب توپ درد نداشته باشد.
2- دامنه حرکات مفصل آرنج و شانه نرمال باشد.
3- قدرت عضلاني عضلات موثر روي آرنج مناسب باشد.

عوارض

• آسيب عصب اولنار ( ناتواني و ضعف در قسمت داخل ساعد و انگشت کوچک دست )
• ناپايداري مزمن مفصل آرنج

پيش آگهي

• تقريباً در صورت درمان مناسب و توجه به روش مناسب پرتاب توپ با دست بهبودي کامل است.
منبع: موسسه طب ورزش پارس
/خ