راه‌هاي افزايش بودجه خانواده...
تقسيم بودجه خانواده بر پايه ميزان درآمد و مخارج زندگي اغلب در ميان قشرهاي مختلف خانواده‌ها از درجه اهميت متفاوتي برخوردار است.
به‌طور مثال، خانواده‌اي که همه افراد آن و يا اکثر آنها شاغل هستند و يا به نوعي با آمار و ارقام 363745832سروکار دارند نسبت به خانواده‌اي که تنها يکي از اعضاء آن شاغل است، بيشتر به بودجه و ميزان درآمد و مخارج خود اهميت مي‌دهند.
بي‌شک بايد گفت که بدون در نظر گرفتن نظام تقسيم بودجه در خانواده، گاهي اوقات هزينه‌هاي زندگي از درآمد خانواده تجاوز کرده و اهداف بلند مدت و کوتاه مدت مالي خانواده را به‌خطر مي‌اندازد، لذا مديريت و برنامه‌ريزي هزينه‌هاي خانواده و همچنين الگوهاي صحيح براي مخارج زندگي در راستاي اهداف همه جانبه خانواده نه تنها از مصرف بي‌رويه و مخارج غير ضروري جلوگيري مي‌کند بلکه تا حدود زيادي به پس انداز کردن براي آينده نيز کمک مي‌کند.
از سوي ديگر، اين امر سبب مي‌شود که ديد و احاطه گسترده‌تري روي جنبه‌هاي مالي که يکي از فاکتورهاي مهم زندگي خانوادگي است، داشته باشيد.
از ديگر عوامل مؤثر برتقسيم بودجه خانواده مي‌توان به سطح فرهنگ خانواده، ميزان تحصيلات افراد خانواده، آرزوها و خواسته‌هاي آنها اشاره کرد. متأسفانه برخي از خانواده‌ها بندرت هزينه‌هاي واقعي زندگي خود را با ميزان درآمدشان مي‌سنجند و فقط وقتي به سراغ اين سنجش مي‌روند که دچار بحران و عدم تعادل در ميزان درآمد و هزينه شده باشند.
تقسيم‌بندي بودجه خانواده
تقسيم‌بندي بودجه براي هزينه‌هاي زندگي يک خانواده پايه و بنيان مديريت و برنامه‌ريزي دقيق مالي است. رسيدگي به اين امر به شما مجال مي‌دهد که با حوصله و دقت بيشتري به مخارج و هزينه‌هاي غير ضروري خود توجه کنيد و ضمناً دريابيد که کجا و در چه مواردي هزينه‌هاي شما از آنچه فکر مي‌کرديد بيشتر و يا کمتر شده‌اند.
اهداف خانواده و استاندارد زندگي
پس از اينکه بودجه و نقدينگي سبد خانواده خود را افزايش دهيد ابتدا بايستي اهداف شغلي و خانوادگي، استانداردها و همچنين الگوها و سلايق اعضاء خانواده خود را تعيين کنيد.
اين نکته حائز اهميت است که اگر همه اعضاء يک خانواده عملکردي هم هدف داشته و در راستاي تلاشي هم سو و جهت گام بردارند مي‌توان مراحل رسيدن به اهداف را برنامه‌ريزي کرد. به‌طوري‌که اين اهداف در واقع بازتابي از سطح آگاهي و ميزان درک تک‌تک افراد خانواده باشد.
گفتگوي دوستانه بر پايه آزادي عقيده و بيان در بين اعضاء يک خانواده يکي از مراحل مهم براي رسيدن به اين هدف است. هنگامي‌که مي‌خواهيد اهداف خانواده خود را تعيين کنيد صرفاً تا جائي‌که ممکن است واقع بين باشيد و کليه منابع مالي خانواده را لحاظ کنيد.
چنانچه اهدافي دور از واقعيت و دست نيافتني در سرداشته باشيد بايد آنها را با توجه به امکانات موجود تعديل کرده و يا با توجه به منابع مالي موجود تغيير دهيد.
هدف‌هاي مالي خانواده به‌طور کلي به 2 بخش تقسيم مي‌کردند:
1) اهداف کوتاه مدت
اهداف کوتاه مدت، آن بخش از اهداف هستند که طي سال جاري و يا حداکثر سال آينده قصد داريد به آنها دست يابيد مثل خريد و يا تعويض لوازم منزل مانند ماشين لباسشوئي و مبلمان.
2) اهداف بلند مدت
اهداف بلند مدت هدف‌هائي هستند که اميدواريد طي سال‌هاي آينده تحقق يابند که عمدتاً مستلزم توان مالي قابل توجهي هستند همانند پس‌انداز براي آينده فرزندان، پس‌انداز براي دوران بازنشستگي و غيره.
استاندارد زندگي اساساً به درک و ميزان آگاهي هرخانواده بستگي دارد، چون گاهي اوقات آنچه که يک فرد يک خانواده آنرا ولخرجي و يا اسراف تلقي مي‌کنند در نظر فرد و يا خانواده ديگر يک امر عادي و حتي اقتصادي قلمداد مي‌شود. بنابراين، خواسته‌هاي معقول خانواده چيزي است که اکنون مي‌خواهيد و يا اهدافي هستند که با تلاش و کوشش مي‌خواهيد در سال‌هاي پيش رو به آنها برسيد. به‌طور نمونه آيا دوست داريد با اتومبيل لوکس و گران قيمت رانندگي کنيد يا به اتومبيلي معمولي بسنده مي‌کنيد؟ آيا مي‌خواهيد در خانه‌اي اشرافي زندگي کنيد يا يک آپارتمان کوچک و معمولي را ترجيح مي‌دهيد؟ چند وقت يکبار به رستوران مي‌رويد، دوبار در هفته يا ماهي يکبار؟
اينها نمونه سوالاتي هستند که در تعيين سطح استاندارد زندگي، مي‌بايست پاسخ دهيد.
يادداشت‌برداري از هزينه‌هاي خانواده
بهترين روش براي افزايش صحيح و دقيق بودجه خانواده اين است که نسبت به درآمد و مخارج و هزينه‌هاي جاري و گذشته خود، آگاهي کامل داشته باشيد. لذا چنانچه صورت‌برداري دقيقي از مخارج خود نداشته باشيد افزايش بودجه و نيز مديريت آن امري مشکل و يا حتي محال خواهد بود.
براي دستيابي به هدف فوق مي‌توان يک گزينه و يا تلفيقي از دو مورد زير را پياده کنيد:
1) مبلغي که از حساب بانکي براي پرداخت هزينه‌هاي ماهيانه زندگي بيرون مي‌کشيد را يادداشت کنيد.
2) از درآمدهاي جانبي که براي پرداخت همه يا بخشي از هزينه‌هاي خانواده استفاده مي‌کنيد، فهرست‌برداري کنيد. در هر حالت از موارد فوق مي‌توانيد گزارش بانکي و يا ته چک حقوقي خود را بررسي کنيد تا بفهميد چه مبلغي براي کل هزينه ماهانه خانواده خود خرج کرده‌ايد.
پس از اينکه مبلغ کل موجودي را مشخص کرديد فهرست يا ليستي از جزء جزء مخارج ثابت و مشخص هر ماهه خود تهيه کنيد مانند هزينه فرزندان، پرداخت اقساط اتومبيل، اقساط خانه يا اجاره خانه، انواع بيمه‌هاي شخصي، درماني، عمر و ديگر هزينه‌هاي قطعي.
سپس جمع مبلغ بدست آمده را از مبلغ کل هزينه خانواده کم کنيد. مبلغ بدست آمده مربوط به آن بخش از هزينه‌ها خواهد بود که ماه به ماه متغير هستند، شامل هزينه خواروبار و مواد غذائي، هزينه پوشاک، قبوض آب و برق و گاز و تلفن، تفريح و مسافرت، تعميرات منزل، سوخت و بنزين اتومبيل.
سپس بارجوع به حافظه خود، دسته چک و يا هر يادداشتي که از هزينه‌هاي خود داريد مبلغ باقيمانده را بين هزينه‌هاي متغير ماهيانه تقسيم کنيد. ابتدا با هزينه‌هائي مثل مسافرت، تعميرات خانه و مراقبت‌هاي پزشکي که نسبت به ساير هزينه‌ها کمتر اتفاق مي‌افتند، شروع کنيد. براي ساير هزينه‌هاي خانواده بايستي با دقت سبک و سنگين کرده و خود مبلغي را تعيين کنيد.
سعي کنيد حتماً مبلغي را که براي هزينه‌ها و مخارج خانه و خانواده در نظر گرفته‌ايد را به‌خاطر بسپاريد و يا يادداشت کنيد، چون گاهي اوقات اين مبلغ در عوض براي مصارفي ديگري غير از آنچه در نظر داشتيد خرج مي‌شود ودر نهايت هزينه زندگيتان بيش از حد معمول برآورد مي‌شود.
افزايش بودجه خانواده
از آنجائي که داشتن ليست دقيق مخارج زندگي، شما را نسبت به الگوهاي مصرفي گذشته آگاه مي‌سازد قطعاً تقسيم‌بندي بودجه آسانتر خواهد شد.
خواه بودجه خود را بر پايه هزينه?اي تقريبي گذشته و يا بر مبناي هزينه‌هاي واقعي پايه‌ريزي کنيد، اين نکته را بايستي به ياد داشته باشيد که سبک زندگي، اهداف و استانداردهاي شما مي‌تواند همان راهي باشد که براي آينده زندگي خود در نظر گرفته‌ايد.
لذا مي‌توانيد بودجه خود را ماهانه و يا ساليانه در نظر بگيريد. حتي‌المقدور روشي را به‌کار ببريد که مطابقت بيشتري با شرايط زندگي شما دارد، يعني چنانچه درآمد شما ثابت نيست و ماه به ماه در نوسان است از سيستم بودجه‌اي ماهانه و اگر درآمدي ثابت داريد بودجه‌بندي سالانه را در نظر بگيريد.
بودجه درآمدي
براي شروع، فهرستي از کليه منابع مالي موجود و درآمدهاي تقريبي که گمان مي‌کنيد طي سال خواهيد داشت تهيه کنيد. اين ليست شامل حقوق، درآمد حاصل از سود سرمايه‌گذاري، درآمد اجاره خانه، سود سهام و غيره است.
بودجه هزينه‌اي
از آنجائي که انواع بسيار متنوعي از هزينه و مخارج در زندگي وجود دارد، مقوله‌هائي را برگزينيد که در زندگي روزمره براي شما و خانواده معني مي‌دهد و يا به عبارت ساده‌تر از اقلامي که در ليست هزينه‌هاي خود يادداشت کرده‌ايد استفاده کنيد.
مرحله بعد، تقسيم‌بندي بودجه براي هر هزينه‌اي است که در واقع نشانگر اهداف، سبک زندگي و استاندارد زندگي مي‌باشد که شما برنامه‌ريزي کرده‌ايد. اين تقسيم‌بندي را تا آنجا که ممکن است ساده انجام دهيد و از تقسيم‌بندي‌هاي پيچيده و کسالت‌آور دوري کنيد. سپس بعد از مدتي تمرين، با مروري بر فهرست‌هاي 12 ماهه گذشته مي‌توانيد مصارف و مخارخ خود را تصحيح کنيد.
کسر بودجه يا مازاد بودجه
پله بعد، بدست آوردن مجموع هزينه‌هاي ثابت و متغير و سپس کم کردن اين رقم از کل درآمد است.
با اين روش براي شما مشخص مي‌شود که در ماه با مازاد بودجه مواجه شده‌ايد يا با کسر بودجه.
چنانچه مازاد بودجه داشتيد مي‌توانيد موارد زير را اعمال نمائيد:
مطمئن شويد که تک‌تک هزينه شما کم برآورد نشده و يا درآمد شما از آنچه واقعيت است بيشتر نبوده است.
بخشي از اين مازاد بودجه را به بدهي‌هاي خود اختصاص دهيد.
? مي‌توانيد اين مازاد را پس‌انداز کنيد.
? مي‌توانيد سطح استاندارد زندگي و يا اهداف و آرزوهاي خانواده را افزايش دهيد.
اما به‌راستي اولين تجربه در تقسيم‌بندي بودجه متأسفانه اکثراً با کسر بودجه مواجه مي‌شود.
مراحل زير به شما مي‌آموزد که چگونه کسر بودجه را تا حدي کاهش دهيد:
? اطمينان يابيد که هيچ‌کدام از هزينه‌هاي شما اغراق‌آميز نبوده و يا منبع درآمدي از قلم نيفتاده است.
? اهداف خانواده و استانداردهاي زندگي خود را دوباره مورد ارزيابي قرار دهيد، چرا که شايد مجبور شويد برخي از آنها را کاهش دهيد.
? چنانچه مي‌توانيد، برخي از هزينه‌هاي خود را کاهش دهيد به‌طوري‌که اهداف و استانداردهاي زندگي شما حفظ شود.
? چنانچه به منابع مالي ديگر يا درآمد بيشتر دسترسي داريد، آنها را جستجو کنيد و خود را با امکاناتي که داريد متقاعد سازيد.
در خاتمه بايد بگوييم اگر سيستم تقسيم بودجه را نوعي چالش و مبارزه تلقي کنيم، بودجه‌بندي امري جالب و مهيج مي‌شود. همچنين اين نکته را نبايد فراموش کرد که رسيدن به موفقيت‌هاي مالي و دستيابي به سودهاي اقتصادي در مرحله اول در گرو پياده کردن نظام گفته شده به روشي صحيح و متعادل در خانواده است که با يک يا دو بار ميسر نخواهد بود بلکه نيازمند مداومت و پيگيري اهداف مالي است.
براي تحقق هدف‌هائي که در سر داريد بايستي کنترل دقيقي روي مخارج و هزينه‌هاي خود داشته باشيد و در ماه يکي دو با رمخارج را با بودجه درآمدي خود مطابقت نمائيد.
براي اينکه اين کار تبدل به امري سخت و کسالت‌آور نشود از ذکر جزئيات اضافي پرهيز کنيد، چون يادداشت برداري هزينه‌ها و مديريت بودجه خانواده، مسيري طولاني است که نتايج آن منجر به افزودن توان مالي شما در آينده خواهد شد.
منبع:ماهنامه اقتصاد خانواده/خ