علايم و نشانه هاي شايع

علايم و نشانه هاي شايع
درد	تورم	سفتي	ضعف	ناپايداري	قفل شدن

پيش زمينه

آسيبهاي وارده به استخوانهاي ستون مهره درصد کمي از آسيب هاي ورزشي را شامل مي شود . توجه به اين آسيبها هم کمتر از ساير آسيبها بوده که علت آن اينست که اغلب آسيبهاي وارده به استخوانهاي ستون مهره مينور بوده ، اغلب در مقوله آسيبهاي بافت نرم قرار مي گيرد که خود محدودند و نياز به مراجعه براي دريافت خدمات پزشکي ندارند .
تخمين زده مي شود در آمريکا 7% از کل آسيب هاي کمر ناشي از ورزش را آسيب به مهره ها تشکيل دهد . که اين ميزان در انگلستان 15% تخمين زده شده است .ساير آسيبهاي کمري حاد عبارتند از: آسيب ديسک کمر و کشيدگيهاي عضلاني و رباطي کمر
صدمات مهره هاي کمر عمدتاً در ورزشهاي فوتبال‌‌، ژيمناستيک ، وزنه برداري ديده مي شود .

آناتومي کاربردي

در آناتومي ناحيه کمر 5 مهره کمري داريم که داراي قابليت حرکت به طرفين ، جلو و عقب مي باشند و در بين دو بخش غير متحرک : ستون مهره پشتي در بالا و بخش ساکرال ( لگن ) در پائين قرار گرفته اند . ستون مهره پشتي توسط قفسه سينه و عضلات بين دنده اي غير متحرک شده است .
مهره هاي کمري در مقايسه با مهره هاي پشتي و گردني بزرگتر و سنگين تر بوده و براي تحمل وزن بيشتر و نيز داشتن حرکت تکامل يافته اند . تنه مهره در مهره هاي کمري پهن بوده و زوائد عرضي مهره بلندتر ، خارجي تر و قدامي تر از زوائد عرضي ساير نقاط ستون مهره است . زوائد خارجي مهره هاي کمري پهن تر و قويتر و چهارگوشند . رويه مفصلي زائده تحتاني محدب و استوانه اي بوده ، اجازه حرکت بصورت خم شدن به جلو و عقب را مي دهد . اما حرکت چرخشي را محدود مي کند . مهره هاي کمر بايد فشار ، چرخش و خم شدن بالا و پائين بدن را نسبت به هم انتقال دهند . لذا هر چه از بالا به پائين ستون مهره پيش مي رويم توده عضلات و نيز قطر و استحکام رباطهاي ستون مهره افزايش دارد .
ديسکهاي بين مهره اي هم خاصيت ضربه گيري داشته قسمت محيطي آنها به مهره ها اتصال دارد و حرکات چرخشي را محدود مي کند.
رباطهاي ستون مهره در استحکام ساختار آن بخصوص در هنگام استراحت نقش دارند .عضلات هم در استحکام ستون مهره در هنگام انجام حرکات نقش دارند.

بيومکانيک ورزش

معمولترين حرکت کمر خم شدن به جلو مي باشد که در آن فشار به قسمت قدامي ديسک وارد مي گردد . اين حرکت توسط رباط طولي خلفي و عضلات ستون مهره اي محدود مي شود . در خم شدن به عقب ( باز شدن ) که محدودتر از حرکت قبلي است زوائد خاري مهره هاي کمري و رباط طولي قدامي و عضلات قدامي دامنه حرکت را محدود مي کنند .
در خم شدن به طرفيت رباطهاي بين زوائد عرضي حرکت را محدود مي کنند و در اين حرکت قسمت طرفي ديسک فشرده مي شود . حرکات چرخشي را هم ديسک محدود مي کند .
علل ايجاد شکستگي در مهره ها متفاوتند و بطور عمده شامل : 1- فشار 2- خم شدن 3- باز شدن 4- چرخش و يا ترکيبي از اين عوامل است .
نقش فشار در ايجاد شکستگي بخصوص در ورزشکاران با کاهش دانسيته استخواني مثل افراد مسن يا آنها که ناشي از ورزش دارند برجسته است . در نوجوانان اين نوع آسيب معمولاً سبب جدا شدگي صفحه انتهايي مي شود . هم اين آسيبها معمولاً پايدار ( stable ) بوده و با بي حرکت کردن بهبود مي يابند .
شکستگي زائده خارجي مي تواند در اثر ضربه مستقيم يا يک چرخش و خم شدن شديد ناگهاني به جلو روي دهد . معمولاً علائم عصبي در شکستگي زائده خارجي ديده نمي شود .

شرح حال

• مکانيسم صدمه ديدگي چه بوده است ، شدت نيروي اعمال شده به کمر در چه حد بوده است.
• آيا سابقه قبلي صدمات وارده به کمر را دارد يا خير.
• چه حرکاتي سبب تشديد درد و چه حرکاتي سبب تسکين يا کاهش درد مي شوند.
• کيفيت و شدت درد چگونه است مثلاً درد شديد به همراه تغيير شکل ستون مهره يا نقايص عصبي ( اختلال اسفنگتري ، درد تير کشنده به اندام تحتاني ) تحت فشار قرار گرفتن اعصاب به دنبال شکستگي ستون مهره را مطرح مي کند و نياز به مشاوره با جراح مغز و اعصاب دارد.
• آيا در جاي ديگر بدن مثل شکم يا سر و گردن هم درد دارد ( چرا که بسياري از صدمات منجر به آسيب کمر مي توانند با آسيب همزمان در ساير نقاط ستون مهره و ارگانهاي شکمي همراه باشند(

معاينه

• اولين معاينه در کنار زمين ورزش است. در هر ورزشکاري که به آسيب مهره هاي کمر در وي مشکوک باشيم وي را روي تخت متحرک خوابانده گردن وي را ثابت مي کنيم و به اورژآنس مي فرستيم.
• معمولاً به خاطر درد شديد معاينه بيمار مشکل است.
• اول بايد پوست ناحيه صدمه ديده از نظر خراشيدگي ، کبودي و خونريزي و ... بررسي شود.
• بايد انحناهاي نرمال ستون مهره بررسي شود که وجود دارند يا تغيير کردند.
• احتمال دارد به خاطر اسپاسم عضلاني انحناي ترمال ستون مهره در ناحيه کمر از بين رفته باشد يا در موارد شکستگي مهره انحراف ستون مهره به يک سمت يعني ( اسکوليوز ) ديده شود.
• لمس ناحيه صدمه ديده براي بررسي حساسيت در لمس و لمس احتمالي استخوانهاي شکسته الزامي است.
• معاينه کامل عصبي شامل بررسي حسي، حرکتي ، رفلکسها و توده و قدرت عضلات در اندام تحتاني .
• تکرار منظم معاينه عصبي براي بررسي سير آسيب که رو به بهبودي است يا بدتر شدن.

تقسيم بندي

تقسيم بندي دنيس براي شکستگي ستون مهره به اين شکل است که اگر به ستون مهره از بغل نگاه کنيم شکستگي ها يا در يک سوم قدامي يا در يک سوم مياني يا در يک سوم خلفي وجود دارد. که آنها را تحت عنوان شکستگي هاي ستون قدامي ، مياني و خلفي مي شناسيم. چنانچه شکستگي در دو ستون از سه ستون ذکر شده وجود داشته باشد شکستگي را ناپايدار ( Unstable) در نظر مي گيريم و نياز به جراحي وجود دارد. اما شکستگي در يک ستون را پايدار ( Stable) مي دانيم که خط اول درمان آن درمان غير جراحي است.

برخورد درماني

فاز حاد آسيب ديدگي

فيزيوتراپي :
به محض اينکه محل‌ آسيب stable شد تحت نظر يک فيزيوتراپيست ارزيابي براي جراحي يا استفاده از Brace انجام مي گيرد.هدف از اين درمان هر چه سريعتر تحرک را بدست آوردن ، اموزش خانواده و بازتواني عصبي _ عضلاني است .
فيزيوتراپيست دامنه حرکات ، قدرت ، حس و تعادل در نشستن و برخاستن و حرکت را ارزيابي مي کند . هدف از فيزيوتراپي در اين فاز تحريک و تشديد روند استقلال فرد از ديگران است . که چنانچه به اين هدف برسيم وي خود مي تواند با استفاده از walker يا صندلي چرخدار براي ادامه درمان مراجعه کند .
* جراحي : هنگام وجود علائم عصبي بايد با جراح مغز و اعصاب مشاوره شود و اگر لازم باشد جراحي انجام مي گيرد .
فاز بهبودي
فيزيوتراپي : فيزيوتراپي سرپائي ممکن است براي بدست آوردن قدرت عضلاني لازم باشد .
بازگشت به مسابقه : از آنجا که آسيبهاي مهره اي اغلب در ورزشهايي که فشار روي کمر زياد وارد مي شود رخ مي دهد . لذا گرچه بازگشت به سابقه برحسب فرد متفاوت است . لکن در صدمات مثل شکستگي مجزاي زائده خارجي بطور متوسط بعد از 12-8 هفته مي توان بازگشت ولي در صدمات جدي تر خير .

بازگشت به رقابت

در شکستگي منفرد زوائد عرضي يا خاري مهره معمولاً بعد از ترميم در حدود چهار الي هشت هفته بعد مي توان به ورزش بازگشت. در موارد شکستگي هاي تنه مهره اين زمان طولاني تر است. آنچه مهم است اين است که به حسب نوع ورزش و نوع شکستگي زمان بازگشت به تمرين متغير است.

پيش آگهي

پيش آگهي ورزشکاري که دچار شکستگي مهره کمر شده است، به علل مختلفي بستگي دارد مثل نوع شکستگي ، شدت آسيب هاي عصبي همراه، ساير آسيب هاي همراه و ظرفيت همکاري فرد با پزشک معالج مثلا سيگار کشيدن از علل دير جوش خوردن استخوان است که بايد در طي مدت در حال کاهش يا حذف شود.
منبع:موسسه طب ورزش پارس
/س