پيش زمينه

ايست قلبي و يا تنفسي در ميان ورزشکاران بسيار شايع مي باشد ,در ورزشهايي همچون شنا,اسکي روي آّب (احتمال غرق شدن نوآموز يا ورزشکار وجود دارد که غرق شدگي خود يکي از عوامل توقف سيستم قلبي تنفسي مي باشد) و يا در ورزشهاي پر برخورد مانند فوتبال و بسکتبال امکان ايست قلبي تنفسي (به دلايلي مانند ضربه مستقيم به قلب و يا قرار گرفتن يک جسم خارجي مانند آدامس در مجراي تنفسي ورزشکاران و ... )وجود دارد پس آگاهي مربي,سرپرست و يا بازيکنان ديگر به عمليات احيا کمک زيادي به برقراري مجدد تنفس و ضربان قلب ورزشکار مي کند.
هنگاميکه ورزشکار دچار ايست قلبي و تنفسي ميشود مهمترين اقدام شما به عنوان مربي يا سرپرست,تلاش براي برقراري گردش خون و تنفس مصدوم است .
سه دستگاه عصبي,قلبي, تنفسي در ارتباط نزديک با يکديگر هستند و اختلال در يکي از آنها ديگر دستگاهها را نيز با مشکل مواجه مي سازد .بنابراين براي جلوگيري از ايست قلبي تنفسي بايد به سرعت وارد عمل شده و عملياتي موسوم به عمليات احيا يا CPR را انجام داد.

تعريف احياي قلبي _ريوي

احياي قلبي ريوي به يک سري از اقداماتي گفته ميشود که با استفاده از تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي در فردي که تنفس و يا ضربان قلب ندارد باعث بازگردانيدن وي به زندگي مي شود. اين مانور حياتي مي تواند بدون احتياج به هيچ وسيله اضافي نيز انجام گيرد و انجام صحيح و به موقع آن جان انسانهاي زيادي را از مرگ حتمي نجات مي دهد.
نکته : انجام به موقع و سريعCPR در 6-4 دقيقه اول پس از ايست قلبي تنفسي از اهميت فوق العاده اي برخوردار است و اين مدت زمان را زمان طلايي( golden time) مي نامند.در مواردي مانند ايست قلبي،تنفسي, غرق شدگي، خفگي، مصرف زياد مواد مخدر و مشروبات الكلي، احياي قلبي ريوي مي تواند فرد را به زندگي بر گرداند.
جهت شروع احياي قلبي ريوي ابتدا بايد مطمئن شويد كه فرد مورد نظر شما به احياي قلبي ريوي نياز دارد بدين منظور:
1- او را صدا زده و به آرامي تكان مي دهيد.
2- براي بررسي تنفس از سه روش Listen ( قرار دادن گوش در کنار دهان ورزشکار به منظور شنيدن صداي تنفس وي) Feel (قرار دادن دست و يا آينه در کنار دهان و بيني ورزشکار به منظور احساس کردن دماي تنفس) و Look (نگاه کردن به حرکات قفسه سينه) استفاده ميشود.
به دقت به چهره فرد و حركات قفسه سينه او بنگريد. (چهره كبود و لبهاي تيره رنگ و كبود نشانگر نارسايي گردش خون و عدم اکسيژن رساني مي باشد)
3- نبض کاروتيد( اين نبض در ناحيه گردن و در شيار قدامي عضله SCM , در کنار سيب انسان "غضروف تيروييد " مي باشد.) را به منظور بررسي وجود نبض (ضربان قلب )بررسي نماييد.
نکته:اگر ورزشکار مصدوم بيهوش بود سريع بايد راه هوايي وي را باز کرد زيرا عدم هوشياري خود عاملي براي بازگشت زبان به سمت حلق و مسدود کردن راه هوايي مي باشد پس در اين حالت بايد ابتدا راه هوايي وي را باز کرد .(در مطالب ذيل گفته شده است).
اگر متوجه شديد که مصدوم تنفس و يا نبض ندارد اقدامات زير را انجام دهيد :
1- تماس با اورژانس 115. 2- انجام سريع CPR ا گر مي خواهيد احيا’ قلبي ريوي را انجام دهيد، هرگز به بهانه تماس با اورژانس مصدوم را رها نكنيد. نبايد فرصت را از دست بدهيد. شما هم مي توانيد با احياي قلبي ريوي زندگي اين فرد را نجات دهيد پس مراحل احياي ريوي را آغاز كنيد.
در انجام CPR مرحل زير را با دقت پيش مي گيريم(ABC ):

“A”باز كردن راه هوايي Air way

اولين قدم در احياي قلبي ريوي باز كردن راه هوايي فرد است. در فرد بيهوش تمامي ماهيچه ها شل شده اند که عضلات زبان و گردن هم از اين قاعده مستثني نيستند و احتمال دارد كه زبان به طرف حلق بر گردد و راه هوايي را مسدود كند.

انجام مانور سر عقب_ چانه بالا :

مطابق شکل مقابل كف دست را روي پيشاني مصدوم گذاشته و سر او را به طرف عقب بر گردانيد . همزمان با اين كار دست ديگر را زير چانه او قرار داده و به سمت بالا فشار دهيدبه طوريكه دندانهاي فك بالا و پايين در مقابل هم قرار گيرند. در صورت انجام صحيح اين مراحل شما موفق به باز كردن را ه هوايي مصدوم خواهيد شد.
مراقب باشيد كه دهان فرد را بيش از حد باز نشود چون در اين صورت ممكن است زبان به عقب برگردد و راه هواي را مسدود كند .همچنين نسوج نرم زير چانه را فشار ندهيد زيرا زبان را به سمت حلق رانده و راه هوايي را ميبندد.

B”"دادن تنفس مصنوعي Breathing

پس از بازكردن راه هوايي بايد از وضعيت تنفس مصدوم أگاه باشيد. ابتدا قفسه سينه فرد را برهنه كنيد.
سپس استفاده از سه روش Listen,Feel,Look براي بررسي تنفس.
اگر با استفاده از اين سه روش تنفس را حس نکرديد بايد تنفس مصنوعي را آغاز كنيد. حتي اگر نتوانستيد تشخيص دهيد كه فرد مذكور تنفس دارد يا نه نفس مصنوعي را آغاز كنيد. چون اگر فرد تنفس داشته باشد شما در هنگام تنفس مصنوعي متوجه مي شويد.

تکنيک دادن تنفس مصنوعي:

سر را به عقب متمايل كنيد به صورتيكه دهان كمي بازتر باشد (نحوه باز كردن راه هوايي در مطالب فوق ذکر گرديد.)

1_ تنفس دهان به دهان:

با انگشتان دستي كه روي پيشاني مصدوم است سوراخهاي بيني فرد را ببنديد.
دهان خود را روي دهان مصدوم بگذاريد بطوريكه , لبهاي شما كاملا اطراف دهان او را بگيرد.
با يك بازدم عميق، هوا را وارد دهان فرد مصدوم كنيد.
همزمان از گوشه چشم خودبه قفسه سينه فرد نگاه كنيد و ببينيد آيا هنگامي كه درون مجاري هوايي او مي دميد
قفسه سينه بالا مي رود يا نه
وقتي قفسه سينه فرد بالا مي آيد تنفس را قطع و دهان خود را از دهان فرد جدا كرده و بيني او را آزاد بگذاريد
و خودتان براي تنفس بعدي نفس بگيريدهنگام تنفس موثر سينه و شكم مصدوم بالا و پايين مي آيد،
احياگر حس مي كن كه بادكنكي را پر ميكند
و پس از دميدن حجم معيني، مقابل ورود هواي اضافه تر مقاومت احساس ميكند.
به تدريج رنگ پوست فرد از زردي و كبودي به صورتي تغيير مي يابد.

2_ تنفس دهان به بيني:

در هنگاميکه دهان و فک ورزشکار دچار آسيب شده است و يا به دليل آغشته بودن دهان وي به سم يا استفراغ شديد
امکان تنفس دهان به دهان وجود ندارد و بايد از اين شيوه استفاده کنيم.
به اين صورت که با دست خود کاملا دهان ورزشکار را پوشش مي دهيم و اين بار دهان را بر روي بيني وي قرار داده
و بازدم خود را به او مي دهيم
هنگاميکه قفسه سينه بالا آمد دهان خود را از بيني وي جدا کرده و دستمان را نيز از روي دهان وي بر مي داريم
و خود را براي تنفس بعدي آماده مي کنيم.

3_ تنفس دهان به دهان و بيني:

معمولا از اين روش براي برقراري تنفس کودکاني که در ورزش دچار آسيب تنفسي شده اند
استفاده ميشود(مانند کودکاني که ضمن فعاليتهاي بدني "شنا و ژيمناستيک"دچار آسيب مي شوند)
در اين روش بايد دهان و بيني کودکان را کاملا با دهان خود پوشش دهيم.و بازدم خود را به دهان و بيني آنها بدهيم

C”"ماساژ قلبي Circulation

نکته:اگر مصدوم آهسته نفس مي کشد يا تنفس او ضعيف است يا به طور کلي تنفسش دچار اشکال است ميتوانيد از تنفس مصنوعي کمک بگيريد ولي اگر مصدوم نبضي آهسته و ضعيف داست به هيچ عنوان نبايد به او ماساژ قلبي دهيد زيرا ماساژ براي قلبي که نامنظم و ضعيف مي زند ايست کامل را به همراه مي آورد.
پس ازدادن يك يا دو تنفس مصنوعي در صورتيكه فرد تنفس خود را بازنيابد بايد نبض فرد را كنترل كرد.

طريقه كنترل كردن نبض:

1- پس از آنكه تنفس مصنوعي تمام شد كف دست را از روي پيشاني فرد بر نداريد و دو انگشت دست ديگر را در وسط گردن
بالاي ناي و حنجره روي برآمدگي جلوي گردن ( سيب آدم ) بگذاريد.
2- انگشتان خود را به آرامي به سمت پايين و كنار آن قسمت بلغزانيد و سپس كمي فشار دهيد.به مدت 5 تا 10 ثانيه اين كار
را ادامه دهيد تامطمئن شويد كه نبض را حس ميكنيد يا نه؟ كنترل كردن نبض احتياج به مهارت و دقت خاصي دارد
3- اگر فرد نبض داشت به تنفس مصنوعي با اندزه دوازده بار در دقيقه ادامه دهيد.
4- اگر فرد نبض نداشت بايد بي درنگ ماساژ قلبي را همراه با تنفس مصنوعي آغاز كنيد.زيرا فرد دچار ايست قلبي شده
و احتمال داردصدمات جبران ناپذيري به مغز وي وارد شود.
5- براي دادن يك ماساژ قلبي موثر علاوه بر اينكه بايد ماساژ را با تكنيك صحيح انجام داد لازم است كه وي را در
وضعيت مناسبي بخوابانيد.بيمار را به پشت خوابانده , مطمئن شويد كه وي روي يك سطح سخت قرار گرفته است.
اگر فرد در رختخواب يا هر سطح نرم ديگري است وقت را تلف نكنيد و فقط كافيست كه او را روي زمين بلغزانيد
يا اينكه يك تخته با هر شي صاف و سخت را از بين پشت او و ملحفه قراردهيد.
6- كنار مصدوم زانو بزنيد.
7- آخرين حد دنده هاي او را با دو انگشت دستي كه به بالاي فرد نزديكتر است بيابيد.انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانيد
تا به يك فرو رفتگي در محل اتصال دنده هاي دو طرف برسيد.
يك انگشت را در محل فرورفتگي بگذاريد و انگشت ديگر را كنار آن قرار دهيد سپس ته دست ديگر را در كنار آن دو انگشت قرار دهيد
بعد ته دست دوم را روي دست اولي بگذاريد.
8- موقعيت بدن خود را طوري تنظيم كنيد كه بازوها خم نشوند و بر بدن ورزشکار عمود باشند.
و شانه ها در امتداد نقطه اتكا دستها باشند.به اندازه اي بر جناغ فرد فشار وارد كنيد كه 4 تا 5 سانتي متر پايين برود.
9- پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سر هم (اين 15 ماساژ در مدت 11 ثانيه خواهد بود) دو عدد تنفس مصنوعي به فرد بدهيد
شما براي انجام اين دو تنفس 4 ثانيه فرصت داريد.
اين سيكل بايد چهار بار در دقيقه تكرار شود براي اينكه بتوانيد نسبت 15:2 را در هر دوره رعايت كنيد بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگوييد.
10- بعد از يك دقيقه وضعيت مصدوم را ازريابي كنيد.اگر ضربان مداوم رگ گردن باز نگشته باشد دوباره احياي قلبي ريوي را
با دو تنفس و 15 ماساژ قلبي از سر بگيريد. شما براي انجام اين دو تنفس و 15 ماساژ، 15 ثانيه فرصت داريد.
11- اين كار را براي مدت 3 دقيقه ديگر ادامه دهيد.
اگر در اين مدت تنفس منظم فرد بازگشت نيازي به تكرار احياي قلبي ريوي نيست بلكه بايد مرتب تنفس و نبض فرد را چك كنيد.
اگر تنفس منظم فرد برنگشت تنفس مصنوعي را با سرعت 12 عدد در دقيقه شروع كنيد و همزمان نبض فرد را چك كنيد .
توجه داشته باشيد كه وقفه در انجام مراحل احياي قلبي ريوي بيشتر از 5 ثانيه نشود.

علائم CPR موفق چيست

اگر CPR موثر باشد نبض و تنفس به حالت عادي بر مي گردد,کبودي لبها و ناخنها از بين مي رود و به رنگ صورتي تبديل مي شود.
منبع: موسسه طب ورزش پارس
/س