26 ارديبهشت 1388 / 21 جمادي الاولي 1430 / 16 مي 2009

1) 26 ارديبهشت سال 1372هجري شمسي: شادروان دكتر مهدي درخشان استاد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه تهران درگذشت. او در تهران متولد شد و مدتها در دانشگاه آنكارا به تحقيق و تدريس مشغول بود . از مرحوم درخشان آثار ارزنده اي چون تصحيح ديوان اشعار كسايي ، تفسير جزء سي ام قرآن مجيد و جواهر القرآن باقي است .

2) افتتاح اولين آموزشگاه خلباني كشور (1321ش)

3) اعلام موجوديت رژيم اشغالگر قدس در فلسطين (1327ش)
انگلستان از سال 1839 م به طور رسمي از يهوديان ساكن در فلسطين، سوريه و شبه جزيره سينا حمايت كرد و اين حمايت را در سال‏هاي بعد افزايش داد و در روند مهاجرت يهوديان به اين سرزمين تلاش نمود. انگلستان در راه تثبيت اقتدار خود در فلسطين همت فراواني مبذول نمود ولي وقتي مقابله جامعه عرب را در برابر خود ديد، از اين خواسته خود چشم پوشيد. سرانجام همزمان با خروج كميسر عالي انگليس از فلسطين، يهوديان ساكن در آن سرزمين به رهبري ديويد بن گورين رسماً موجوديت خود را به نام اسرائيل اعلام كردند. چند ساعت بعد، آمريكا و شوروي نيز اين رژيم را به رسميت شناختند. به دنبال اين مسأله، غروب همان روز چهار كشور عربي مصر، سوريه، اردن و لبنان به دولت نوظهور اسرائيل اعلان جنگ دادند و اين اولين جنگ خونين اعراب و اسرائيل بود. در اعلاميه تشكيل اسرائيل، فلسطيني‏ها كه مالك 97 درصد از اراضي اين كشور بودند با قيد عبارت "جوامعِ موجودِ غير يهود" ناديده گرفته شدند. اين اعلاميه باعث سرازير شدن غيرقانوني يهوديان سراسر جهان به فلسطين شد و اين امر مورد حمايت دولت آمريكا قرار گرفت. از آن زمان (26 ارديبهشت 1327 ش برابر با 16 مه 1948 م) تاكنون تجاوزات و غارتگري‏هاي اين رژيم غاصب بر ملت ستمديده فلسطين ادامه دارد و مردم فلسطين راه نجات خود را مقاومت و مقابله يافته‏اند.

4) رحلت عالم رباني آيت‏اللَّه "حاج شيخ احمد اهري" (1348ش)
آيت‏اللَّه حاج شيخ احمد اهري در حدود سال 1267 ش (1305ق) در شهرستان اهر در آذربايجان شرقي به دنيا آمد. وي پس از گذراندن دوران مقدماتي و سطوح حوزه، مدتي در تبريز ماندگار شد و سپس براي ادامه تحصيل عازم نجف اشرف گرديد. آيت‏اللَّه اهري در نجف به مدت ده سال از محضر بزرگاني همچون شيخ الشريعه اصفهاني، ميرزا محمدحسن ناييني، ميرزا علي شيرازي، آقا ضياءالدين عراقي، محمدحسن غروي و سيدابوالحسن اصفهاني استفاده برد و سپس به مدت بيست سال در كنار كسب علوم مختلف به تدريس و تاليف پرداخت به طوري كه به عنوان استاد حوزه علميه نجف مطرح شد. ايشان سپس در حدود سال 1330ش راهي زادگاه خود گرديد و پس از مدتي، سرپرستي حوزه علميه تبريز را بر عهده گرفت. آيت‏اللَّه اهري به دليل موقعيت خاص خود در آذربايجان و رهبري مذهبي مردم، در اكثر حوادث اجتماعي و سياسي به صورت مستقيم يا غيرمستقيم شركت داشت و در جريان حمله مزدوران پهلوي به مدرسه فيضيه قم و نيز تصويب لايحه انجمن‏هاي ايالتي و ولايتي، موضع‏گيري و اعلام مخالفت نمود. از اين عالم رباني آثاري بر جاي مانده كه حاشيه بر مكاسب، حاشيه بر رسايل، رساله در اجتهاد و رساله‏اي در قاعده لاضرر از آن جمله‏اند. آيت‏اللَّه شيخ احمد اهري سرانجام در 26 ارديبهشت 1348 ش برابر با هجدهم صفر 1388 ق در 81 سالگي به رحمت ايزدي پيوست و پس از تشييعي با شكوه، در شهرستان قم به خاك سپرده شد.

5) عمليات محدود حسين بن علي در ميمك توسط سپاه (1361ش)

6) 21جمادي الاول سال320هجري قمري: «ابوجعفراحمدبن ابراهيم قيرواني» مشهور به« ابن جَزّار» از پزشكان نامدار مغرب درقرن چهارم هجري قمري متولد شد. ابن جزّار طب را ابتدا نزد پدر و عمويش فراگرفت و پس ازسالها تجربه و دانش اندوزي طبيبي حاذق شد. او بيش از70سال از عمر طولاني خود را به قناعت و گوشه نشيني گذراند و برخلاف پزشكان آن دوره با وابستگان حكومتي انس و الفتي نيافت. درمنابع ثبت شده است كه ابن جزّار درمانگاهي براي مداواي بيماران دايركرده بود و رايگان طبابت مي كرد. ازآثار ابن جزّار« زادُ المُسافر، اَلاِعتماد و اَلتّعريف بِصَحيح التّاريخ» را مي توان برشمرد.

7) 21جمادي الاول سال610هجري قمري: « بُرهانُ الدّين اَبوالفَتح علي مُطَرَّزي» فقيه و اديب و لغت شناس ايراني قرن 7 هجري درخوارزم بدرود حيات گفت. ازدوران تحصيل او چندان اطلاعي در دست نيست اما به يقين مي توان گفت كه ازجمله شاگردان جارُ الله زَمَخشري و جانشين او درامرتدريس بود. مُطَرّزي از اديبان نامي و مشاهير لغت بشمار مي رفت و آثاري چند در زمينه هاي شعر و لغت از خود بجاي گذاشته است.« كتاب مختصر، اَلمغربُ في لُغَةِ الفَقيه و اَلايضاحُ في شرحِ مقاماتِ الحَريري از آثار ارزشمند مُطَرّزي» بشمار مي رود.

8) 21جمادي الاول سال922هجري قمري: « محمد بن احمد بن علي فاكهي مكّي» در69 سالگي درگذشت. وي از علماي حنبلي مذهب مكه بود و درمدت تحصيل فقه مذاهب چهارگانه را مطالعه كرده بود. فاكهي سالهاي متمادي در سرزمين هند بسر برد.او تاليف متعدد و ارزشمندي دارد كه ازآن ميان تفسير آيه الكرسي را ميتوان نام برد.همچنين نورالابصار في شرح مختصر الانوار از ديگر كتابهاي فاكهي است.

9) 16ماه مي سال 1898 ميلادي: بلندترين گردباد دريايي جهان در سواحل استراليا مشاهده شد اين گرد باد كه آب را بصورت فواره هاي عظيم به هوا برد حدود 528 متر ارتفاع داشت و قطر آن به 3 متر مي رسيد .

10) الحاق سرزمين هندوراس به دولت اسپانيا (1502م)
سرزمين هندوراس از ديرباز مركز تمدن عظيم قوم مايا بود، اما پس از اشغال هندوراس توسط استعمارگران اسپانيايى، اين قوم نابود شد و اشغال‏گران در روز شانزدهم مه 1502م الحاق اين سرزمين به حوزه استعماري خود را اعلام كردند. در جريان اين اشغال، اسپانيايى‏ها سراسر هندوراس را به تصرف خود درآوردند و مقاومت‏هاي گسترده سرخ‏پوستان اين سرزمين را درهم شكستند. منطقه هندوراس سال‏ها به عنوان بخشي از گواتمالا، از مستعمرات اسپانيا به حساب مي‏آمد. در اوايل قرن نوزدهم ميلادي به علت نابساماني اوضاع داخلي اسپانيا، سرزمين هندوراس نيز مانند اكثر مستعمرات امريكاي مركزي توانست از فرصت به وجود آمده استفاده كند و در نيمه سپتامبر 1821م استقلال خود را بازيابد. هندوراس با مساحتي بيش از 112 هزار كيلومتر مربع، واقع در امريكاي مركزي، داراي حكومتي جمهوري است و با كشورهاي گواتمالا، السالوادور و نيكاراگوئه همسايه است. (ر.ك: 15 سپتامبر)

11) تولد "يوهان كُپلر" ستاره‏شناس و رياضي‏دان شهير آلماني (1571م)
يوهان كپلر منجم و رياضي‏دان شهير آلماني در 16 مه 1571م در شهر ويل آلمان به دنيا آمد. در چهار سالگي به آبله سختي مبتلا شد به طوري كه دست‏هايش فلج و بينايى‏اش ضعيف گرديد. با اين حال اين ضعف و از كارافتادگي مانع علم‏اندوزي كپلر نشد و پس از ورود به دانشگاه، به مطالعات نجومي روي آورد. وي در 23 سالگي به استادي اخترشناسي برگزيده شد و مطالعات خود را ادامه داد. كپلر در سال‏هاي نخستِ كار، طرفدار اين نظريه بود كه خورشيد مركز منظومه شمسي است. وي در سال 1609م قوانين حركت سيارات را پيدا كرد و ثابت نمود كه نه تنها مسير حركت سياره‏ها به دور خورشيد بيضي است، بلكه هر سياره حين گردش در روي مدار، مرتّباً سرعتش را تغيير مي‏دهد، به اين معني كه هرگاه سياره به خورشيد نزديك مي‏شود، بر سرعتش اضافه مي‏گردد. هم‏چنين زمان گردش كامل سياره‏هايى كه به خورشيد نزديك‏ترند، كمتر از سياره‏هايى است كه از خورشيد دورند. اين نظرات و به ويژه نظريه حركت سياره‏ها با مخالفت‏هاي فراواني مواجه گرديد و كپلر به سختي مورد حمله مخالفان قرار گرفت. كپلر سرانجام نوشته‏ها و آثار تحقيقي خود را منتشر كرد و در انتظار ماند تا شايد با گذشت زمان، پيشرفت‏هاي بشري پرده از روي واقعيت بردارد. او هم‏چنين با مطالعه بر روي نور، موفق به كشف قوانين شكست و انكسار نور شد و براي اولين بار، اساس تلسكوپ نجومي را بنياد نهاد. ضمناً كپلر نظريه‏هاي مهمي در مورد نيروي جاذبه زمين و چگونگي جزر و مد درياها داشته است. هر چند در ابتدا، كپلر با تحقيقات عميق خود، اخترشناسان و رياضي‏دانان روزگار خويش را به تحسين خود واداشت با اين حال پس از آن كه وي در 15 نوامبر 1631م در 60 سالگي درگذشت به زودي از خاطره‏ها رفت و كسي آثار او را مطالعه نمي‏كرد. ولي دوران افتخار وي از زماني آغاز شد كه اسحاق نيوتن و پيرلاپلاس دانشمندان بزرگ انگليسي و فرانسوي، شناخته شدند و معني آثار او را درك كردند.

12) درگذشت "ژان باتيست فوريه" رياضي‏دان معروف فرانسوي (1830م)
ژان‏باتيست ژوزف بارون دو فوريه، رياضي‏دان فرانسوي در 21 مارس 1768م در اين كشور به دنيا آمد. وي از ابتدا به تحصيل رياضيات دلبستگي يافت و پس از تحصيل در مدرسه نظام به تدريس پرداخت. استعداد فوريه در رياضيات، همپايه شور و حرارتي بود كه براي جمهوري داشت و بدين سبب در آستانه انقلاب كبير فرانسه، مورد توجه عموم قرار گرفت. وي در سال 1798م به همراه ناپلئون بُناپارت راهي مصر شد و در دوران اشغال مصر توسط نيروهاي فرانسه، در اين ناحيه فرمان‏روايى يافت. اما با سقوط ناپلئون، حكومت فوريه نيز رو به افول رفت و از آن پس، بيشتر به كارهاي علمي و تحقيقي در رياضي پرداخت. او تحقيقات علمي خود را در موضوع انتشار حرارت متمركز كرد و كوشيد تا قوانين حاكم بر انتشار حرارت را از يك سر تيغه فلزي تا سر ديگر آن به دست آورَد. فوريه پس از تلاش خستگي‏ناپذير خود، موفق به حل اين مسئله گرديد و توانست آنچه را كه امروزه، "سلسله فوريه" ناميده مي‏شود، ابداع نمايد. اين سلسله در فيزيك و رياضي نقش اساسي برعهده دارد و از مسائل بسيار جالب و مهم رياضي به شمار مي‏رود. بر اين اساس، هر نوسان متناوب كه عيناً تكرار شود، مي‏تواند به صورت يك سلسله از حركات موجي ساده منظم تنظيم گردد به طوري كه مجموع آنها عبارت از همان تغيير متناوب در هم پيچيده باشد. فوريه نتيجه تحقيقات خود را در كتابي به نام نظريه تحليل حرارت تاليف كرد كه مورد استفاده دانشمندان پس از او قرار گرفت. وي هم‏چنين درباره پديده‏هاي ارتعاشي شامل صوت و نور، تحقيقاتي ارزنده انجام داد و بيش از پيش اهميت يافت. ژان باتيست فوريه سرانجام در شانزدهم مه 1830م در شصت و دو سالگي درگذشت.

13) تقسيم كشورهاي عربي بين انگليس و فرانسه طي قرارداد سايكس - پيكو (1916م)
دولت‏هاي استعماري اروپا از سده‏هاي هجده و نوزدهم ميلادي، به دليل حضور و حكومت امپراتوري عثماني بر اكثر نواحي خاورميانه، در صدد تجزيه و كم كردن قدرت حاكميت عثماني بودند. شركت عثماني در جنگ جهاني اول و آغاز شكست‏هاي اين امپراتوري در جنگ، زمينه را براي تامين خواسته‏هاي شوم استعمارگران فراهم آورد و دولت‏هاي انگلستان و فرانسه، نمايندگان خود با نام‏هاي سِرمارك سايكس و فرانسوا پيكو را مامور اين كار كردند. امضاي پيمان استعماري معروف به قرارداد سايكس - پيكو پس از جنگ جهاني اول شرايط سياسي منطقه را براي تفكيك اراضي خاورميانه و تجزيه مستملكات آسيايى امپراتوري عثماني فراهم آورد. به موجب اين قرارداد كه نوعي تباني استعماري و توسعه طلبانه متفقين به شمار مي‏رفت، دولت‏هاي انگليس، فرانسه و روسيه، كشورهاي عربي را كه جزو قلمرو عثماني بودند، ميان خود تقسيم كردند. به اين ترتيب، عراق و اردن، تحت كنترل انگليس و سوريه و لبنان زير سلطه فرانسه درآمدند. هم‏چنين بخش‏هاي شمالي عراق و شرق تركيه در محدوده‏اي به وسعت 50 هزار مايل مربع به روسيه واگذار شد. خاك عراق و فلسطين به خصوص از آن جهت كه در مسير راه زميني انگليسي‏ها به مستعمرات آنان در هندوستان واقع شده بود و تماس آنان را با نيروها و پايگاه‏هايشان در خليج فارس و نواحي جنوبي ايران تسهيل مي‏كرد، ارزش سوق الجيشي و استراتژيكي فراواني براي بريتانيا داشت. فرانسه و انگليس در پي تقسيمات پيمان سايكس - پيكو با يك‏ديگر توافق كردند تا متصرفات خاورميانه‏اي خويش را به اميرنشين‏هاي متعدد تبديل نمايند و در هر اميرنشين، احساسات قومي، نژادي، زباني و مذهبي را عليه دولت عثماني برانگيزند تا راه شكست نهايي عثماني از درون هموارتر گردد. يكي از نتايج سياه اين قرارداد، زمينه‏سازي جهت تشكيل كشور يهودي‏نشين و نژادپرست اسرائيل در فلسطين اشغالي بود كه درحدود سه دهه بعد از امضاي اين قرارداد، عملي شد.

14) آغاز خروج سربازان شوروي سابق از افغانستان (1988م)
پس از كودتاي نورمحمد تركي نخستين دولت كمونيستي با حمايت مستقيم شوروي سابق در افغانستان بر سر كارآمد. حكومت تركي نيز در اوايل سال 1979م با يك كودتاي ديگر به رهبري حفيظاللَّه امين كه از همكاران نزديك تركي بود سرنگون شد. ولي روسها به حفيظاللَّه امين كه درصدد نزديكي به امريكا و ايجاد تعادلي در روابط افغانستان با شرق و غرب بود بدگمان شدند و در آخرين روزهاي سال 1979م با پياده كردن بيش از پنج هزار نفر از نيروهاي هوابرد خود در كابل، حكومت حفيظاللَّه امين را سرنگون ساختند. بدين ترتيب تجاوز نظامي ارتش سرخ شوروي به افغانستان آغاز شد و در اولين قدم، حفيظاللَّه امين به قتل رسيد و ببرك كارمل به رياست جمهوري انتخاب گرديد. در اين ميان طرز تفكر و روحيه استقلال‏طلبي مردم مسلمان افغانستان و مهمتر از آن، اسلامي بودن اين كشور و گرايش عميق مردم به دين اسلام باعث شد تا در برابر حكومت‏هاي وابسته به شوروي قيام كنند. اين مسئله باعث شد كه دولت شوروي براي رويارويى با آنها، نيروهاي خود در افغانستان را تا اوايل دهه 1980م تا يك‏صد هزار نفر افزايش دهد. اين تجاوز در حدود نه سال به طول انجاميد و جنگي نابرابر ميان مجاهدان افغان و نيروهاي ارتش سرخ شوروي درگرفت. با روي كار آمدن ميخائيل گورباچف در سال 1985م، وي تصميم گرفت به علت هزينه‏هاي سنگين حضور نيروهاي شوروي در افغانستان و عدم اخذ نتيجه مطلوب از تجاوز نظامي، قواي نظامي خود را از اين كشور خارج سازد و شكست را پذيرا شود. از اين رو تخليه سربازان شوروي از افغانستان از روز 16 مه 1988م آغاز شد و تا روز پانزدهم فوريه 1989م، آخرين واحد از نيروهاي شوروي، افغانستان را تخليه كردند. تخليه افغانستان از نيروهاي شوروي بر خلاف تصور و پيش‏بيني بسياري از سياست‏مداران و مفسران غربي موجب پيروزي مجاهدان افغاني و سقوط دولت طرفدار شوروي در كابل نشد و بين گروه‏هاي مختلف مجاهدين بر سر كسب قدرت اختلاف افتاد.

15) فرار "سه سه سكو" رئيس جمهور زئير در پي شكست از شورشيان اين كشور (1997م)
كشور پادشاهي نُروژ با 323/758 كيلومتر مربع وسعت در شمال قاره اروپا و در همسايگي كشورهاي سوئد، فنلاند و... قرار گرفته است. جمعيت نروژ در حدود 4/5 ميليون نفر مي‏باشد و به دليل دارا بودن رشد منفي جمعيت پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آن تا سال 2025م نيز 4/5 ميليون نفر خواهد بود. پايتخت آن شهر اسلو و از شهرهاي ديگر اين كشور، برگن، تروندهيم و استاوانگر قابل ذكرند. دين اكثر مردم نروژ پروتستان، زبان رسمي نروژي و واحد پول آن، كرون نروژ مي‏باشد. نروژ كه از ساليان پيش تحت سلطه سوئد قرار داشت، در بيست و هفتم اكتبر 1905م از سوئد مستقل شد و حكومت پادشاهي را اختيار كرد. هفدهم ماه مه و روز قانون اساسي در اين كشور به عنوان روز ملي انتخاب شده است. (ر.ك: 27 اكتبر)

/س