پيش زمينه

آسيب ديسک ناحيه پشت اولين بار در سال 1838 تشريح شد. بخاطر اثر حمايتي قفسه سينه آسيب ديدگي ديسک ناحيه پشت غير معمول است. شباهت علائم آسيب ديدگي ديسک پشت به علائم آسيب ديدگي ديسکهاي ناحيه کمر سبب ميشود که تشخيص آن مشکل گردد چرا که اغلب بدنبال آسيب ديسک کمر مي گرديم. اغلب آسيبهاي ديسکهاي ناحيه پشت تمايل دارند که خود محدود باشند و اغلب نيازي به جراحي پيدا نمي کنند.

فرکانس

ميزان بروز اين آسيب در آمريکا حدود 1 در ميليون نفر در سال مي باشد. آسيب ديسک هاي ناحيه پشت حدود 1% از کل آسيب ديدگي هاي مربوط به ديسک ( بخصوص فتق ديسک ) را شامل مي شود.

آناتومي کاربردي

ديسکهاي ناحيه پشت به طور غير منتظره اي نسبت به ديسکهاي ناحيه کمر و گردن پايداري بيشتري دارند اين امر ناشي از احاطه شدن آنها توسط قفسه سينه و اثر محافظتي غضروفهاي دنده اي است که به آنها اتصال دارند.
تغذيه خوني مهره هاي ناحيه پشت نسبت به مهره هاي کمري و گردني ضعيفتر است ( بخصوص در فاصله بين مهره هاي چهارم تا نهم ناحيه پشت ) و اين امر آنها را نسبت به کم خوني احتمالي و آسيب ناشي از کم خوني مستعد مي سازد.

بيومکانيک ورزشي

مطالعات بسياري نشان داده اند که ديسکها در خلال حرکات ترکيبي شامل خم شدگي و چرخش همزمان احتمال بيشتري دارد تا دچار آسيب شوند لذا ديسکهاي ناحيه پشت بخاطر وجود قفسه سينه چون کمتر خم مي شوند. در نتيجه کمتر دچار آسيب مي شوند. نسبت قطر نخاع به کانال نخاعي در ناحيه پشت حدود 40% است در حاليکه اين نسبت در ناحيه گردن 25% است و از سويي مهره هاي ناحيه پشت داراي انحناي به سمت جلو هستند ( کيفوز ) اين دو امر سبب مي گردد که احتمال فشار به نخاع در ناحيه پشت بيشتر از احتمال فتق ديسک باشد.

شرح حال طبي

بايد محل و نوع درد را مشخص کرد. آيا درد اساساً در ناحيه کمري پشتي است و آيا درد از نوع راديکولر ( تير کشنده ) است يا از نوع مکانيکال.
• درد ناشي از آسيب ديسک پشت مي تواند علائم درد ناحيه کمر را تقليد کند.
- درد تير کشنده به ساق مطرح کننده آسيب ريشه عصب است تا تحت فشار قرار گرفتن نخاع.
- درد ناحيه پشت احتمال مکانيکال بودن درد ثانويه به شکستگي, عفونت, بدخيمي يا تغييرات تخريبي ديسک را مطرح مي کند.
- درد شبانه که فرد را از خواب بيدار کند احتمال بدخيمي يا عفونت را مطرح مي کند.
• فشار به نخاع سبب بروز علائمي مي شود که عبارتند از :
- کلونوس يا رفلکس بانبسکي
- اختلال عملکرد روده اي و مثانه اي
• فتق ديسک مهره هاي فوقاني ناحيه پشت علائم فتق ديسک مهره هاي گردني را تقليد مي کند.
- علائم سندرم هورنر

علائم درد راديکولر

- درد و پارستزي‌ ( گزگز شدن )
- توزيع درماتومي

معاينه باليني

معاينه شامل بررسي دامنه حرکات مفصل ران, زانو و مچ پا, لمس ستون مهره پشتي و بررسي حسي, حرکتي است.

لمس ستون مهره :

- بايد تمام طول ستون مهره پشتي لمس شود و از نظر حساسيت در لمس و جابجايي بررسي شوند.
- مي توان با لمس به اسپاسم عضلات ستون مهره هم پي برد.

معاينه دامنه حرکت مفصلي

- دامنه حرکت مفاصل زانو, ران و مچ پا بررسي شود.
- معاينه دامنه حرکات مفصل ران مي تواند بين درد ناشي از راديکولوپاتي ( آسيب ديسک ) و درد ناشي از بيماريهاي زانو و ران تمايز قايل شود.
- معاينه دامنه حرکتي ستون مهره پشتي هم مهم است. درد ناشي از فتق ديسک با خم شدن به جلو تشديد و درد ناشي از آرتروز با خم شدن به عقب ( extension ) تشديد مي گردد.
- بالا بردن دو طرفه ساق پا هنگامي که بيمار به پشت دراز کشيده مي تواند معاينه دامنه حرکتي و ايجاد علائم احتمالي را کامل کند.
• معاينه وضعيت حرکتي ( اعصاب حرکتي )
- خم کردن زانو ( اعصاب 2 و 3 کمري )
- خم کردن کف پا به سمت داخل ( عصب 4 کمري )
- خم کردن پا به سمت بالا در محل مفصل مچ ( عصب 5 کمري )
- خم کردن پا به سمت عقب و خارج در محل مفصل مچ ( عصب اول خاجي )

معاينه حسي

- بررسي حسي در ناحيه شکمي قفسه سينه اي مي تواند به تشخيص سطح حسي که فرد دچار آسيب در آن سطح است و فهميدن محل آسيب ستون مهره کمک مي کند.

بررسي رفلکس ها

- رفلکس زانو ( عصب کمري چهارم )
- رفلکس مچ پا ( عصب اول خاجي )
- رفلکس هاي شکمي و کرماستريک مي تواند درگيري و تحت فشار بودن نخاع را نشان دهد.
علل صدمه ديدگي ديسک پشتي
- سن بالا
- ضربه
- سيگار کشيدن
- چاقي
- آمادگي کم بدني
بررسي هاي تصويري
راديوگرافي :
- اولين کاري است که بايد صورت گيرد
- در تشخيص فتق ديسک کارايي چنداني ندارد.
- امکان دارد کلسيفيکاسيون ديسک را نشان دهد ( در تغييرات تخريبي ديسک در افراد پير )
- امکان دارد در تشخيص عفونت يا تومور مفيد باشد.
ام آر آي:
- هم تصويربرداري T1 و هم T2 مفيد هستند.
- براي تشخيص فتق ديسک بسيار حساس است.
- مي تواند التهاب را در تومور يا عفونت نشان دهد.
- کلسيفيکاسيون را ميتوان با سيگنال پائين در T1 و T2 نشان داد.
CT ميلوگرام :
- بررسي استخواني با آن بهتر از MRI مي تواند صورت گيرد.
- حساسيت آن براي تشخيص فتق ديسک کمتر از MRI است.
- در مقايسه با MRI تهاجمي است.
درمان صدمات

فاز حاد:

- فيزيوتراپي براي کاهش علائم با سرما درماني, گرما درماني, اولتراسوند و استراحت.
- ورزشهاي ملايم براي طول دامنه حرکتي مفصل مي تواند مفيد باشد.
- براي افرادي که دچار آسيب نخاع شده اند يا علائم عصبي پيشرونده دارند يا طي 6-4 هفته بهبودي نداشته اند عمل جراحي ديسک کمر صورت مي گيرد.

فاز بهبودي:

- در اين فاز تقويت عضلات محوري ستون مهره و عضلات شکم بايد صورت گيرد.
- لازم است در اين فاز وضعيت و ظرفيت قلبي ريوي هم افزايش يابد.

بازگشت به تمرين

اغلب آسيبهاي ديسکهاي پشتي خود محدودند. بازگشت به رقابت و مسابقه بستگي به نحوه درمان و اقدامات صورت گرفته براي بهبودي دارد اما معمولاً زمان کوتاهي است.

پيشگيري

تمرينهايي براي تقويت قلبي- ريوي و تقويت عضلات ستون مهره اي در کاهش آسيب مجدد مفيدند.

پيش آگهي

معمولاً آسيب ها در صورتي که جراحي نشده باشند طي 6-4 هفته بهبودي دارند و پيش آگهي آنها خوب است.
منبع: موسسه طب ورزش پارس
/س