نويسنده: سيد محمد علي ديباجي‏
ادبيات، بي‏ترديد مظهر انديشه يک قوم و تصوير عمومي فرهنگ يا جامعه يا امت است که بدان وسيله مي‏توان به ارکان و جزئيات مهمي از تمدن و سنن آن مردم واقف شد. ادبيات تجليگاه عناصر معنوي و آزماني تفکر آدمي است؛ و از آنجاست که مي‏توان لطافت انديشه‏ها و پاگيزگي ذهنها را دريافت و به ميزان استعداد و گرايش صاحبان آن فرهنگ نسبت به مقوله‏هاي مشترک انساني، از قبيل حق پرستي، حريت، جوانمردي و... دست يازيد.
ادب و ادبيات در فرهنگ اسلامي، ديرزماني به تمامي جلوه‏هاي تفکر اطلاق مي‏شد و کاربرد گسترده‏اي داشت. روزگاري اين واژه را بر خلق کريم و شرافت انساني و تأثير آن در زندگي مردم خاص و عام اطلاق مي‏کرده‏اند. بعدها دايره شمول آن به معناي تهذيب نفس، شناخت و آموزش علوم و معارف نيز گسترش يافت و سرانجام پس از آن، به نحوي خاص بر شعر و نثر و آثار بلاغي دلالت ادب به مفهوم ادبيش منحصر به کتابهاي تعليمي منشيانه شسته و رفته نبود، بلکه تمام رسالاتي را شامل مي‏شد که سنت وسيع عربي - اسلامي - بر آن متکي بود و... پس سخن از ادبيات به معناي کلي آن سخن از تمامي ابعاد فرهنگي يک قوم است که در قالبهاي خاص - شعر، نثر، کتب تاريخ... - و عام ادبي - مثل خطابه‏ها، رجزها و به طور کلي ادبيات شفاهي - جلوه مي‏کند و ناگزير اين نوشتار نيز از اين ديدگاه به مسأله ادبيات عاشورايي مي‏نگرد.
متن کتاب "سيري در ادب عاشورايي و نگاهي به تجلي آن در ادبيات انقلاب اسلامي‏"
/س