معلمان شايسته براي تربيت انسان هاي آگاه
نقش نيروي انساني در آموزش و پرورش بسيار مهم و با ارزش است و معلم از مهمترين عوامل مؤثر در رشد و توسعه کيفي تربيت و تعليم به شمار مي‌آيد. واکنش تربيت شوندگان يکسان نيست و بسيار متنوع است. به همين علت امکان ارائه الگويي مشخص را نمي‌توان براي کار معلم در نظر گرفت.
نقش نيروي انساني در آموزش و پرورش بسيار مهم و با ارزش است و معلم از مهمترين عوامل مؤثر در رشد و توسعه کيفي تربيت و تعليم به شمار مي‌آيد. واکنش تربيت شوندگان يکسان نيست و بسيار متنوع است. به همين علت امکان ارائه الگويي مشخص را نمي‌توان براي کار معلم در نظر گرفت. در کار معلمي هزاران نکته باريکتر از مو وجود دارد و به اين زودي‌ها نمي‌توان هر معلمي را معلم ناميد.
شايستگي معلم براي اشتغال در آموزش و پرورش را مي‌توان در سه بعد ذيل بررسي کرد:
ـ ويژگي‌هاي عقيدتي، رواني و اخلاقي که با کار معلم متناسب باشد.
ـ کسب اطلاعات لازم و کافي براي اشتغال به تدريس در هر رشته و هر مقطع تحصيلي.
ـ کسب مهارت براي به کار گرفتن روش مطلوب به منظور ارائه اطلاعات و انتقال معلومات.
حال به توجيه مختصري در رابطه با موارد ذکر شده مي‌پردازيم: معلمي که از جهت اخلاقي، تعادل رواني، عقيده و ايمان، ضعيف يا بي‌تفاوت باشد نمي‌تواند از نظر عقيدتي در جهت تکامل انسان‌ها گام بردارد.
معلمي که به اطلاعات لازم و کافي مجهز نباشد، نمي‌تواند انسان مطلع تربيت کند. آشنايي به رموز تعليم و تربيت شرط لازم کار معلم است. از قديم گفته‌اند: «هر عالمي معلم نيست» چه بسيار افرادي هستند که صلاحيت کامل اخلاقي و معلومات بالا و جامع دارند، اما در اشتغال به تعليم و تربيت به سبب ضعف فني، موفق نيستند.
معلمان موفق براي نتيجه‌گيري مثبت بايد اين موارد را مورد توجه قرار دهند:
ـ بايد در کلاس درس جوي ايجاد شود که دانش‌آموزان در آن احساس امنيت، و موفقيت و پيشرفت کنند.
ـ ايجاد فضايي که يادگيري در آنجا امکان‌پذير باشد.
ـ آموزش رفتارهاي مناسب به دانش‌آموزان
ـ هدفمند کردن دانش‌آموزان و آموزش دادن مهارت‌هايي که راه موفقيت آنها را بگشايد.
البته موردهاي ديگري هم وجود دارد که تقريباً با موارد ذکر شده مشابه هستند.
مجرب و کارآمد آن‌دسته از معلماني هستند که در کار خود اعتماد به نفس بسيار بالايي دارند و بي‌شک اعتمادشان به اين دليل است که برنامه منسجم و روشني دارند که به آنها امکان مي‌دهد با آرامش بيشتري به کار خود ادامه دهند. وقتي که فضاي کلاس سرشار از حمايت و اعتماد باشد، صميميت بين معلم و دانش‌آموز افزايش مي‌يابد. البته در مورد ميزان صميميت بايد حد و مرز مشخص شود. براي اداره کلاس هميشه يک راه حل وجود ندارد. معلمان مجرب ابتدا شرايط کلاس را مي‌سنجند و براساس آن بهترين و مناسب‌ترين شيوه عمل را انتخاب مي‌کنند.
البته هر موقع که با انسان‌ها سروکار داريم، نمي‌توان موفقيت صددرصد را براي انجام کارها و به ثمر رساندن آنها تضمين کرد، چرا که بسياري از رفتارها غيرقابل پيش‌بيني است. کلاسداري صحيح و توسعه قوانين معقول و منطقي مي‌تواند در رسيدن به اهداف ما را ياري دهد.
براي آنکه در کلاس درس، معلم کارآمدي باشيم بايد براي خود و دانش‌آموزان چهارچوب مشخصي را تعيين کنيم تا در تصميم‌گيري‌ها به ما کمک کنند.
تدابير معلمان
يکي از تدابير مهم و در عين حال ساده که معلمان مي‌توانند در جهت اعمال روش‌هاي کلاسي از آن استفاده کنند، به کاربردن «تقويم‌ها» به منظور ثبت فعاليت‌هاي روزمره و تکاليف خاص تحصيلي است که در کلاس به کار مي‌رود.
يکي ديگر از مواردي که معلم براي برنامه کلاس درسي خود در نظر دارد، ايجاد «انگيزه» در دانش‌آموز است. انگيزه، رفتاري مبتني بر هدف پديد مي‌آورد و آن را استمرار مي‌بخشد و دانش‌آموز را به تلاش و کوشش وا مي‌دارد و به فعاليت او شکل و جهت مي‌دهد. انگيزه حالات و شرايط دروني است که رفتار شخص را تحريک مي‌کند و در جهت معيني سوق مي‌دهد. دانش‌آموزان خوب آن دسته از دانش‌آموزاني هستند که در دروس خود انگيزه دارند.
حال يک معلم چگونه مي‌تواند در دانش‌آموزان انگيزه ايجاد کند؟ معلماني که انگيزه دانش‌آموزان خود را ارتقا مي‌بخشند، افرادي معمولي‌اند و رفتارهاي آنها قابل يادگيري است و ويژگي‌هاي آنها تا حد زيادي در کنترل خودشان است. يکي از صفات معلمان انگيزاننده، اشتياق است. آنها مديران خوبي هستند و از عهده اداره کلاس به خوبي برمي‌آيند، دانش‌آموز را فعال و تحريک مي‌کنند، همواره يادگيرندگان را از روند يادگيري آگاه مي‌کنند و نقاط ضعف و قدرت آنها را يادآوري مي‌کنند. به دانش‌آموزان چيزهايي ارائه مي‌کنند که در حد توان آن‌هاست. به دانش‌آموزان کمک مي‌کنند تا مهارت خود را شکوفا سازند و از آنان انتظار موفقيت در يادگيري را دارند.
البته نحوه برقراري ارتباط با دانش‌آموزان به آنان کمک مي‌کند تا به شکل دادن جهت‌گيري‌هاي انگيزشي در کلاس بپردازند، نخستين هدف معلمان در کلاس ايجاد يک رابطه مثبت، دوستانه و حمايت‌کننده با دانش‌آموزان است. ناگفته نماند که اولين محيطي که نقش بسزايي در ايجاد انگيزه و رشد فکري دانش‌آموزان دارد، محيط خانوادگي است، دومين محيط مدرسه و کلاس درس و معلم است معلم اين قدرت و توان را دارد که شاگردان را از نظر فکري رشد دهد. پس بهترين تربيت‌ها تربيتي است که فکر افراد را تکامل ببخشد، به همين مناسبت بهترين شيوه آموزشي آن است که افکار شاگردان را پرورش دهد.
بنابراين يکي از رسالت‌هاي اساسي معلمان، رشد و پرورش عقلي دانش‌آموزان است و معلمي که بتواند در اين مسير وظيفه خود را عملي سازد، بزرگترين رسالت خود را در بعد فرهنگي انجام داده است.
معلم براي جلب توجه دانش‌آموزان مي‌تواند شروع جالبي را ارائه دهد:
ـ معلم براي پاسخگويي به پرسش‌هاي دانش‌آموزان آمادگي کافي داشته باشد.
ـ کلياتي درباره موضوع درس و درک بهتر دانش‌آموزان بيان کند.
ـ اهميت موضوع و ضرورت يادگيري آن را توضيح دهد.
براي جلب توجه دانش‌آموزان به موضوع درسي از روش‌هاي مختلفي (خلاصه درس، طرح سؤال و...) استفاده کند.
ـ براي ايجاد علاقه و انگيزش رابطه بين مطالب يادگرفته شده با دروس کلاس‌هاي بالاتر را توضيح دهد.
منبع: آفتاب/س